Kerkelijke Zaken
N.B. Zie ook nrs 5, 132 en 134

Inventaris van papieren rakende de kerken van Boven en Beneden Hardinxveld, van den eersten predikant in den jare 1588 loopende tot 13 mei 1761.

22 januari 1660-Schepenen van Hardinxveld verklaren dat op heden van hen gecompareerd zijn Jan Jacobzen Cleijndier en Gheel Cornelissen van den Borch kerkmeesters en bekenden ontvangen te hebben uit de consignatie van den Hove van Holland, de som van fl. 495, -en voldoening van het kapitaal van zekere korting brief ten laste van Francois van Nes, in leven kapitein van eene compagnie voetknechten ten dienste der Vereenigde Nederlanden, spruitende uit de kooppenningen van een morgen land in den Bovenpolder van Hardinxveld, door hem bij brief van 3 januari 1648 van kerkmeesters gekocht. Met procuratie derwegen op den Schout Pieter van Olmen.

9 december 1713-Overeenkomst tusschen Pompejus de Roovere, heer van Hardinxveld ter eenre, en Schout en Gerechte alsmede predikant en kerkeraad van Giessen Oudkerk en Giessendam ter andere zijde.
dat de heer van Hardinxveld als zijnde verlijd met de gifte of collatie van de kerk van Hardinxveld, zal hebben en blijven behouden het aanstellen van een voorlezer en voorzanger in de Nieuwe kerk, mitsgaders van een schoolmeester in de nieuwe school aldaar, met eenige bepalingen omtrent het waarnemen van den dienst.
en nog tusschen den heer van Hardinxveld Hendrik Backer schout en gerechte van Hardinxveld, mitsgaders Gideon van Veldhuizen predikant met den kerkeraad aldaar ter eenre en schout en gerechte van Giessen-Oudkerk en Giessendam, mitsgaders Johan Soermans, predikant van Giessen Oudkerk en den kerkeraad aldaar ter andere zijde, om te zamen aan Hun Edel Groot Mogenden te verzoeken om een predikant voor de Nieuwe kerk te Hardinxveld te mogen beroepen.

6 juli 1715-Advies van de advocaten W. Nobelingh en N. Tierens omtrent de uitlegging van sommige punten van het contract van 9 december 1713, of door die van Giessendam iets kan worden geeischt van hetgeen in de Nieuwe kerk wordt gecollecteerd, voor dat geoblineerd is, dat een predikant voor die kerk kan worden beroepen.

8 april 1743-Resolutie van Gecommitteerde Raden van de Staten van Holland en Westfriesland, rakende zekere geschillen omtrent de aanstelling van een predikant tusschen den ambachtsheer en die van den Gerechte ontstaan, bepalende den Kerkeraad van Neder Hardinxveld en Giessendam te gelasten de collatie door den heer van Hardinxveld gedaan voor de capelle van NederHardinxveld op Cornelis van Rie, aanstonds kerkelijk te maken dat om altoos regel te hebben welke personen in Neder Hardinxveld wonende, behooren tot de voorz Capelle en welke personen specteeren tot de parochie van Hardinxveld, door schout en gerechten van Hardinxveld en Giessendam zal gesteld worden een paal op den dijk tusschen het Kromme gat en de vijftig roeden boven den Nieuwendijk, ter distantie van honderd roeden beneden Het Cromme gat, en dat al de geenen, welke zullen Worden bevonden te wonen boven de paal naar de zijde van Hardinxveld zullen behooren tot de kerk van Hardinxveld en daar beneden tot de Capelle. En nog eenige bepalingen omtrent de kosten vallende op het beroepen van predikanten voor de Capelle.

Beschrijving van de glazen en van de tombe van den ambachtsheer de Roovere in de kerk van Hardinxveld.

Bestek gemaakt door schout en kerkmeesteren tot het maken van een steenen gevel voor de kerk en een nieuwe toren daarop, met eenige stukken daartoe betrekkelijk 1772.

Het grondslag van de kerk, waarin de graven zijn genummerd en de namen der eigenaren ingevuld. Hardinxveld 20 december 1807. M. van der Giessen.

Voorts vindt men nog in het register met copien van stukken No. 5 folio 75 en van stukken rakende het verzoek aan de Staten van Holland om een predikant te mogen stellen in de Capelle.
Uit stukken daarover in het Rijksarchief blijkt: dat omtrent de cluis van den Overwaard een klein gebouw stond; in den Spaanschen oorlog tot een wachthuis gebruikt en waarin in 1596 voor het eerst werd gepredikt.

Appointement van de Staten van Holland van 5 maart 1597, op een request van de Classis van Dordrecht, dat bij provisie in de capelle, gelegen omtrent het midden tusschen Giessendam en Hardinxveld zal worden gepredikt bij de jongste kerkedienaar ter naaster plaatse, waarvoor jaarlijks 50 £ wordt toegestaan en verder 50 £ om de capelle te accommodeeren.

Appointement van de Staten van Holland 21 mei 1597, waarbij wordt bepaald dat om beurten bij den predikant van Hardinxveld en die van de naaste plaats des zondags zal worden gepredikt, waarvoor eerstgemelde mede 50 £ 's jaars zal gemeten.

Appointement van de Staten van Holland van 16 februari 1660, op de requeste van schoute en gerechte van Hardinxveld waarbij eene subsidie van fl. 1000, - wordt verleend voor het vernieuwen en vergrooten van de capelle. In 1698 geheel afgebroken en eene Nieuwe kerk gebouwd.

Resolutie van de Staten van Holland en Westfriesland waarbij een tractement van fl. 600, - 's jaars wordt verleend voor het beroepen van een predikant voor de Nieuwe kerk van Hardinxveld van 21 mei 1729. Reg. 5 fol. 313.

Beroepen van predikanten

- Parochie kerk.

1614 10 april. Aan de weduwe van Regnerus Regneri fl. 60, - 's jaars.

1614 Beroep van Johannes Lessio van Heukelum. 1617 6 oktober-wede van Johannes Lessio. 1617 6 oktober-Hugo Alisio beroepen predikant. 1624 12 juli. Thomas Dinklage beroepen predikant. 1634 15 october weduwe van Thomas Dinklage-vacature. 1639 13 januari Marcelis Rotarius beroepen predikant. 1643 1 september George Veldhuizen.
(het vorenstaande is getrokken uit de predikanten-boeken in het Rijksarchief).

1688 15 december-George Veldhuizen-emeritus verklaard Gideon Veldhuizen en zijne plaats gekozen. Reg. 5 pag 31-42.

1722 6 augustus. Authorisatie van den ambachtsheer tot het beroepen van Herman van Bracht uit Brandwijk in plaats van den overleden predikant Gideon Veldhuizen.-12 augustus beroep en approbatie. Reg. 5 pag 227.

1728 demissie van Herman Bracht beroepen naar Londen.
Reg. 5 pag 296.

1729 8 maart-(presentatie van Samuel Hoefft 7 Feruari) beroep. Reg. 5 pag 307.

1732 21 januari-ontslag van Samuel Hoefft beroepen naar Breda. Reg. 5 pag 373.

1732 28 februari-presentatie van Nicolaas Hoevenaar, beroep 31 maart. Reg. 5 pag 375.

1738 30 april. Demissie van Nicolaas Hoevenaar, beroepen naar Geervliet, ambachtsheer. Orig.

1738 4 januari, beroep door schout en gerechte mitsgaders ouderlingen van Cornelis Meuls van Herwijnen. Orig.

1750 9 november. Presentatie door den ambachtsheer Diederik van Leijden van Cornelis van Gennep, proponent in de Classis van Gorinchem. Orig.

1750 17 december. Beroep, mits het overlijden van Cornelis Meuls.

1777 21 maart Cornelis van Gennep Emeritus.

1777 24 mei Albert Johan Oevering, beroepen predikant (noijen 1798). predikantenboek R.A.

Beroepen van predikanten-Nieuwe kerk.

1729 5 september-Beroep door ouderlingen en diakenen der gemeente van Neder Hardinxveld van Wilhelmus van Oudheusden, predikant te Ommen. Approbatie van den ambachtsheer Diederik van Leijden 17 december. Kopie.

1730 25 januari. Beroep van Johannes van Wingerden
van Molenaarsgraaf. Approbatie van den Ambachtsheer 28 februari. Reg. 5 pag 337.

1730 12 augustus-Ontslag van Johannes van Wingerden Orig.

1730 10 september-Beroep van Martinus Haasebroek, predikant te Oldenkeppel. Copie.

1739 2 april. Ontslag van Martinus Haasebroek, beroepen naar Breda, door den ambachtsheer, 13 april door Schout, gerechte en kerkeraad. Copie.

1739 13 mei-Beroep van Samuel de Waal, predikant te 's Heerenhoek Zuid Beveland. Orig.

1739 17 augustus-Approbatie van den heer. Orig.

1743 17 april-Beroep van Cornelis van Rie, predikant te Rockanje, classis van Voorne en Putten. Orig.

1745 9 januari-Approbatie van het beroep van Wilhelmus van der Meer, proponent onder de classis van Alkmaar. Orig.
Cornelis van Rie overleed 13 april 1745.

1748 6 augustus. Presentatie door heer Diedrik van Leijden van Artus Koppiers, proponent onder de classis van Schieland, mits het vertrek van Wilhelmus van der Meer naar Bleiswijk.

1748 29 augustus-beroep. Orig.

1759 19 augustus-Ontslag door den heer van Artus Koppiers gaande naar Gorinchem-door den Kerkeraad 19 september. Orig.

1759 19 september, beroep van Johannes Everardus Kampmeijer predikant te Sevenhoven. Orig.

1760 28 mei. Vertrek van Joh. Everardus Kampmeijer naar Gorinchem.-vacature (predikantenboek).

1768 6 december-Laurentius Knappert in plaats van J.E. Kampmeijer. (predikantenboek).

Een cahier bevattende Kopien van stukken betreffende het emeritus verklaren van Laurentius Knappert wegens verval van krachten, door den Kerkeraad 10 december 1779, door de Staten van Holland 18 mei 1780, door den ambachtsheer Adrianus Pompejus van Leijden 13 juli 1780, en rakende het beroepen van Cornelis Justus van Noorden, predikant te Wijk 23 augustus 1780, approbatie van den heer 24 augustus.

1789 23 januari C.J. van Noorden naar Hilligersberg.

1789 29 januari Petrus Pické, beroepen predikant.

1795 13 october dezelfde naar Sprang.

1795 31 december Cornelis Fortuin beroepen predikant.

1798 10 november dezelfde vertrokken (predikantenboek)

Benoemingen van Voorlezer, voorzanger, koster, doodgraver, mitsgaders schoolmeester.

Parochiekerk van Hardinxveld.

1741 22 maart. Bastiaan den Ouden uit Rockanje in plaats van den overleden Pieter Buiteweg. Orig.
N.b. Zie ook nr. 140 h

1745 18 januari Isaac Gelderblom in plaats van den overleden Sebastiaan den Ouden.

1784 27 februari-Willem Broedelet in plaats van den overleden Isaac Gelderblom.

Nieuwe kerk en school te Neder Hardinxveld. 1713 Accoord tusschen Pompejus de Roovere heer van Hardinxveld en Johannes Soermans, predikant te Giessen-Oudkerk over het aanstellen van een schoolmeester in de Nieuwe School. 9 december.

Reg. 5 pag. 62. 1713 27 october. Hendrik de Vogel in plaats van den overleden Francois Baerbank. Reg. 5 pag. 58. 1715 22 juni. Gillis Kool in plaats van Hendrik de Vogel verplaats naar de Parochiekerk.

Reg. 5 pag.98. 1723 25 october. Pieter Krom uit Wijngaarden in plaats van Gilles Kool, overleden. Reg. 5 pag. 234. 1726 13 juli. Cornelis de Leeuw van Stompwijk, mits den vrijwilligen afstand van Pieter Krom.
Reg. 5 pag. 281.

1728 6 december. Dirk Pret, in plaats van den overleden Cornelis de Leeuw. Reg. 5 pag. 301. 1747 2 juli. Theunis Alblas in plaats van Dirk Pret
overleden. Orig. 1749 22 april. Frans Kars, van Thuijl in Gelderland
in plaats van den naar Nieuwerkerk a/d IJssel vertrokken Theunis Alblas. Orig.

1786 3 november. Adriaan Prins, ondermeester te Sliedrecht waarnemend voor Frans Kars, onbekwaam wegens zwakheid. Copie.

1794 10 maart-Willem Kievit, in plaats van den te Zierikzee geplaatsten Adriaan Prins. Orig.

Armenzaken

Lijst van alle de Heiligegeest landen competeerende de armen van Hardinxveld, bij wie dezelve sedert den jare 1603 zijn gebruikt en tot wat prijze 23 juli 1648 als voren sedert 1632 10 september 1648 als voren sedert 1647 12 november 1655 als voren sedert 1654 3 februari 1660.

Lijsten van de obligatien en rentebrieven door de Heilige geest armen en kerke van Hardinxveld bezeten, staande ten laste van het gemeene land van Holland ten comptoire van Dordrecht 2 november 1720 en 16 december 1722.

Conditien en voorwaarden waarop de Arm- en Kerkmeesters van Hardinxveld ten overstaan van Schout en Schepenen openbaarlijk van mening zijn te verhuren of te verpachten de navolgende landen en grienden competeerende de kerk en armen aldaar 1655, 1659, 1660, 1661, 1664, 1665-1670, 1672, 1677, 1678, 1679, 1680. Diverse conditien van verpachting van grienden te bestedingen van arme kinderen.

Bestek van het maken van den Hoogendijk op den Benedenpolder van Hardinxveld en den nieuwen inlaag en nog een hoekje beneden het Krommegat toekomende de armen 22 juni 1678.

Register van collecte en uitdeeling van brood. 1786.

Conditien van besteding van het ophalen van de haard-asch ten behoeve van de armen, 1789, 1797-1800.

Acten van arrest op landen, om daaraan te verhalen het verschuldigde wegens furnissement van vijf stuivers van iedere fl. 100, - waarde, overeenkomstig het octrooi en ordonnantie in dato 6 april 1797, betreffende het reglement op de heffing ten behoeve van de armen, 1799.

Rekening van Frans Theunisse Goudriaan als diaken van de hoofdkerke van zijne administratie der diakonie armenpenningen sedert 31 october 1686, gedaan 2 november 1688.

Rekening van Anthonius Hove, als diaken in de capelle 1e aan predikant en kerkeraad der hoofdkerke van Hardinxveld over de jaren 1687 en 1688 gedaan Nov. 1688.

Conditien van verpachting door diaconie armmeesters van den afslag van het grasgewas van den tiendweg op den bovenpolder van Hardinxveld.
voor 4 jaren eindigende november 1809 26 april 1806. voor 2 jaren eindigende november 1809 7 januari 1810.