In 1866 werd de fabricage omgedoopt tot de Dienst gemeentewerken. De dienst werd geleid door een directeur van de gemeentewerken en die verantwoordelijk was voor het bouwen en repareren van openbare gebouwen en plaatselijke werken, de aanleg van wegen, straten en bruggen, de straatverlichting, de gasfabriek, de waterleiding, de stadsreiniging en de afvoer van fecaliën. Vanaf dat moment werd de aanpak van de werkzaamheden geprofessionaliseerd. Het personeel zou zich op bepaalde uren in een daartoe bestemd lokaal moeten bevinden uitgaande van het beginsel dat de ambtenaren uitsluitend hunnen tijd aan de gemeente moeten wijden. In 1883 werd een nieuwe en uitgebreidere instructie opgesteld om de regels wat duidelijker vast te leggen dan in 1866. In 1910 splitste de Afdeling bouw- en woningtoezicht (B.W.T.) zich af en werd een eigen dienst. De Dienst B.W.T. werd zelf verantwoordelijk voor alle particuliere verbouwingen en gaf daar bouwvergunningen voor uit. In 1949 fuseerde B.W.T. weer met Gemeentewerken. Daarmee gepaard ging ook de naamsverandering van Dienst gemeentewerken naar Dienst openbare werken en volkshuisvesting. In 1969 wijzigde de naam weer naar Dienst openbare werken en stadsontwikkeling.