In 1863 werd de wet tot regeling van het Middelbaar Onderwijs uitgevaardigd. Dit was voor de gemeenteraad te Deventer reden om een commissie samen te stellen, die zich ging bezighouden met het ontwerpen van een "Plan van inrigting eener Hoger Burgerschool".
Deze commissie was de voorloper van de in 1864 ingestelde commissie van toezicht op de scholen van middelbaar onderwijs. Op 21 april 1864 werden de eerste leden van de commissie van toezicht op de scholen middelbaar onderwijs benoemd. Het ontwerp van de verordening werd op 30 juni 1864 door de raad vastgesteld.
De commissie van toezicht bestond uit vijf leden, die door de gemeenteraad benoemd werden. Zij hadden zitting gedurende zes jaar en zouden volgens een bepaald rooster aftreden. De taak van deze commissie was het ontwerpen van reglementen voor de openbare scholen en de gemeenteraad voorstellen doen aangaande het aantal docenten dat aan een school verbonden moest zijn; tevens had de commissie een stem in de leerzoldiging die de docenten zonder moeten ontvangen.

In 1875 werd het aantal leden met twee vermeerderd, daar er door de oprichting van de Middelbare School voor Meisjes in 1872 meer werk aan de winkel was gekomen.
Dat het contact tussen de leiding van de HBS en de commissie van toezicht niet probleemloos was, blijkt uit een brief die het gemeentebestuur in 1889 van de commissie ontving, waarin de commissie collectief haar ontslag aanvroeg wegens de tegenwerking die zij, naar haar zeggen, van de directeur van de HBS voor jongens ontving. Na een openhartig gesprek met de direkteur van de HBS trokken zij hun ontslagaanvrage in.
Bij de overdracht van de HBS aan het Rijk in 1920 verminderde de invloed van de commissie op de HBS. Bij benoemingen van docenten aan de HBS werd haar oordeel niet meer gevraagd. De commissie werd bij de inwerkingtreding van de wet op het Voortgezet Onderwijs, op 1 augustus 1968, niet van haar taak ontheven. Zij bleef tot 1 augustus 1974 bestaan, aangezien de bepalingen van de Middelbare Onderwijswet nog van toepassing waren op de gemeentelijke Handelsdagschool.