Uw zoekacties: Commissie van geneeskundig toevoorsigt / Geneeskundige Commissie

0797 Commissie van geneeskundig toevoorsigt / Geneeskundige Commissie ( Collectie Overijssel locatie Deventer )

beacon
 
 
Inleiding
Direct na de omwenteling van 1795 werden er door individuele medici plannen beraamd voor een geneeskundige staatsregeling.
Hun voorstellen werden niet terstond gerealiseerd, maar hadden wel tot gevolg, dat sinds 1798 de volksgezondheid als een taak van het centrale landsbestuur gezien werd *  .
Het terrein van de "geneeskundige staatsregeling" viel onder het agentschap van Nationale Opvoeding. De leiding van dit departement kwam in 1799 te berusten bij de gematigd patriotse hoogleraar J.H. van der Palm. Samen met de medicus dr. J. van Heekeren, zijn ondergeschikte op het departement, bracht hij in 1804 de eerste "gezondheidswet" tot stand onder de titel "Verordeningen omtrent het Geneeskundig onderzoek en toevoorzigt binnen de Bataafse Republiek". Op grond van deze wet werden er provinciale en plaatselijke commissies opgericht. Plaatselijke commissies moesten er alleen komen in gemeenten waar vier of meer artsen praktiseerden; het gemeentebestuur behoorde de commissies op te richten. Overigens was de band van de commissies met het plaatselijk bestuur zwak, hetgeen ook gold voor de relaties van de plaatselijke met de departementale commissie.
Met het oog op de bloei van de geneeskunde werd onderlinge correspondentie aanbevolen. Slechts verplicht was de melding bij de provinciale commissie van het zich voordoen van epidemische ziekten.
De commissoriale vorm en de vrijblijvende organisatie heeft later tot kritiek geleid. Toch was de keuze voor dit model in de Bataafse tijd wel begrijpelijk, daar de plaatselijke commissies bedoeld waren als een pleister op de wonde voor het afschaffen van de gilde-organisaties *  .
Tot de taken van de plaatselijke commissies behoorden:
- het toezicht houden over alle takken van de geneeskunde
- het helpen handhaven van algemene en plaatselijke wetten en voorschriften
- het adviseren van de gemeentebesturen bij de bestrijding van epidemische ziekten
- het toezicht op het plaatselijk geneeskundig onderwijs.
Allen, die op enigerlei wijze in het medisch en farmaceutisch veld werkzaam waren, dienden bij de plaatselijke commissie ingeschreven te staan, voor welke registratie een contributie geheven mocht worden.
Tot de taak van de provinciale commissies behoorde ondermeer het afnemen van examens op grond waarvan geneeskundigen en apothekers de praktijk mochten uitoefenen.
In de Franse Tijd (1811-1813) werd de Nederlandse volksgezondheidswetgeving door de Franse vervangen, waardoor de plaatselijke commissies van het terrein verdwenen. Maar al op 29 januari 1814 werd de oude situatie hersteld en in 1818 bevestigd. Sinds dat jaar kwam er voor de plaatselijke commissies een lichte verplichting bij, nl. het indienen van een jaarverslag bij de provinciale geneeskundige commissie.
In de loop van de 19e eeuw nam de kritiek op het geneeskundig staatsbestel toe. Veel commissies maakten een te weinig aktieve indruk, het departement fungeerde niet als aangever van initiatieven, de contrôle van collega's op collega's bleek verre van effectief. Zo ontstond in de jaren 1840 de idee van de geneeskundige staatsinspectie, maar het duurde tot 1865 alvorens een meer ambtelijk toezicht het stelsel der commissies verving.
dr. C.J. Themmen, 1794-1888, arts te Deventer en lid van de plaatselijke Commissie voor geneeskundig onderzoek en toevoorzigt.
Hoe lag de situatie nu te Deventer?
Op 21 december 1804 behandelde het stadsbestuur een brief van de provinciale geneeskundige commissie *  . Daarin werd de aandacht gevestigd op het feit, dat Deventer in aanmerking kwam voor een plaatselijke commissie. Deze lokale commissie voor geneeskundig onderzoek en toevoorzigt werd door het stadsbestuur op 8 januari 1805 ingesteld. Tot leden werden benoemd de lektor aan het Athenaeum R. Heijligers, de geneeskundige doctoren J. Themmen, B.W.P. Ammon en G. Home, de chirurgijn H. Hendriks en de apotheker Th. Kroon *  .
De commissie kwam op 19 januari 1805 voor het eerst bijeen en stelde in haar tweede vergadering van 13 februari 1805 een reglement van orde vast, dat zich meer bezig hield met de organisatie van de vergaderingen dan met de taak van de commissie *  . Ten gevolge van de invoering van de Franse wetten werden de werkzaamheden in het voorjaar 1812 gestaakt, maar weer direct hervat na een aanschrijving van de provinciale geneeskundige commissie van 7 april 1814.
De wetgeving van 1818 heeft voor de Deventer commissie weinig gevolgen gehad. Sinds 1816 werd er al een jaarverslag naar de provinciale geneeskundige commissie gezonden. Wel stelde de Deventer commissie een nieuw reglement op, dat werd goedgekeurd door de provinciale commissie en de gemeenteraad; dat stuk is hierachter als een bijlage afgedrukt *  .
Hoewel de algemene kwalen, die aan de commissie kleefden, zich op den duur ook te Deventer zullen hebben doen gelden, had het functioneren van de commissie ook positieve kanten. Het optreden tegen onbevoegd uitoefenen van de geneeskunde, de bestrijding van epidemische ziekten en de bevordering van de koepokinenting behoren tot de aandachtsvelden van de Deventer commissie en hebben hun neerslag gevonden in de door de commissie nagelaten archivalia. Dat het gemeentebestuur van Deventer uiteindelijk ook waarde hechtte aan het werk van de geneeskundige commissie blijkt uit de oprichting van een nieuwe, niet wettelijk verplichte, gezondheidscommissie in 1866. Ten gevolge van de invoering van een nieuwe gezondheidswetgeving, werd de oude commissie door de gemeenteraad bij besluit van 27 november 1865 van haar taak ontheven *  .
Het is niet bekend, wanneer het archief van de geneeskundige commissie aan de gemeentearchivaris is overgedragen. Uit het reglement van 1818 blijkt, dat de commissie aanspraak maakte op vergaderruimte in het stadhuis. Wellicht is het archief na de opheffing der commissie ten stadhuize blijven berusten en na verloop van tijd via de gemeentesecretaris bij de archivaris beland. Het archief is summier beschreven in de inventaris van W. Klaasen over de Deventer archieven van 1814-1930 *  . Het bij Klaasen nog ontbrekende deel van de notulen van de commissie van 1823-1841 is in 1976 aangetroffen in het archief van het departement Deventer van de Kon. Mij. tot bevordering der Geneeskunst. Het notulenregister van na 1852 blijft nog zoek. Ondanks dat gemis levert het archief van de Commissie voor geneeskundig onderzoek en toevoorzigt een goed uitgangspunt voor het onderzoek naar de geschiedenis van de volksgezondheid en de gezondheidszorg in Deventer in de eerste helft van de 19de eeuw.
1. Bijlage
0797 Commissie van geneeskundig toevoorsigt / Geneeskundige Commissie
Inleiding
1.
Bijlage
Nadere Redactie van het reglement van Geneeskundig Toevoorzigt te Deventer, gearresteert den 20 Januarij 1806, en in Verband gebragt, voor zo veel nodig, met de nieuwe algemeene Geneeskundige verordeningen van 12 Maart en 31 Maij 1818 houdende reglement op het Geneeskundig Onderzoek en Toevoorzigt.
Art: 1. De Plaatzelijke Commissie van Geneeskundig Toevoorzigt der Stad Deventer, zal ingevolge Art. 14 der Wet van 12 Maart 1818 het plaatzelijk Toevoorzigt uitoeffenen, over alle takken der Geneeskunde, en de algemeene of plaatzelijke verordeningen dienaangaande bestaande of nog te emaneeren helpen, handhaven, en doen naarkomen.
Art: 2. Voornoemde Commissie zal bestaan uit een genoegzaam getal van Genees, Heel, Vroed en Artzeneijmengkundige Leden, zullende daarin altoos twee Medicinae Doctoren, een Heelmeester, en een Apothecar moeten sessie hebben, en zal tenminsten één der Doctoren of Heelmeesters, Vroedmeester moeten zijn.
Art: 3. In geval van Vacatuure door overlijden, vertrekken of bedanken van een der Leden van de Commissie, zal de Vacatuure, voor de daar op volgende tijd van verandering, zijnde in de eerste Maand des Jaars, door éene Nominatie van drie perzonen, aan de Heeren Burgemeesteren der Stad gepresenteert, worden vervult, en hiervan aan de Provinciaale geneeskundige Commissie worden kennis gegeven.
Art. 4. De Commissie zal uit haar midden een Lid tot President harer vergadering verkiezen (hetwelk altoos een Medicinae Doctor zal moeten zijn) en een Lid tot Secretaris, beide voor twee Jaren, en zal van deze benoeming of verandering daarin moeten worden kennis gegeven, aan Heeren Burgemeesteren dezer Stad, en aan de Provinciale Geneeskundige Commissie van Overijssel.
Art. 5. Deze Commissie zal ten minsten, eens in de twee Maanden vergaderen, en verder zoo dikwijls als de tijdelijke President, zulks zal zodig oordelen, wordende alle Huishoudelijke Schikkingen ten dien opzichte, als Reglement van Orde & c. voor zoo verre dezelve niet Speciaal, bij dit tegenwoordig reglement bepaald zijn of niet tegens de Algemeene geneeskundige wetten strijden, en aan de Commissie zelve overgelaten.
Art: 6. Daar egter deze Commissie ingevolge Artik. 34 van 't reglement van 31 Maij 1818 geheel moet blijven buiten kosten van den Lande, en dezelve geen fondsen heeft, om in de onkosten, en noodzakelijke behoeften te voorzien, zoo zal aan de Heere Burgemeesteren eene geschikte kamer voor 't houden hunner vergaderingen, op 't raadhuis verzorgt worden, voorzien van behoorlijk vuur, ligt en schrijfbehoeften, benevens eene bode om hun te adsisteeren, in 't doen van Citatiën, Verbodigingen als anderzints.
Art: 7. Deze Commissie zal zich moeten gedragen naar en haare Werkzaamheden beschreven vinden in de Wet van den 12 Maart 1818 Staatsblad No. 16 en het besluit van zijne Majesteit van 31 Maij 1818 No. 25 houdende reglement op het Geneeskundig toevoorzigt en naar de instructien voor de onderscheiden takken der Geneeskunde voor zijne Majesteit gearresteerd bij besluit van den 31 Maij 1818 No. 63, en naar de aanschrijving van de Provinciale Commissie van Geneeskundig Onderzoek en Toevoorzigt in dato 4 Nov. 1818 houdende nadere bepalingen van zijne Exell. den Minister van Binnenlandsche Zaken op de gecombineerde uitoeffening van verschillende takken der Geneeskunde & c. in zoo verre deze alle de werkzaamheden der plaatzelijke Commissie van Geneeskundig Toevoorzigt betreffen.
Art: 8. Ingevolge Art. 23 der Wet van 12 Maart 1818 moet deze Commissie de processen Verbaal en andere bewijzen, van Overtreding tegen de Geneeskundige Wetten, stellen in handen van het openbaar Ministerie, om voor den bevoegden Regter vervolgd te worden, volgens de bestaande Wetten.
Art: 9. Deze Commissie zal de plaatzlijke regeering dienen van berigt, consideratien en advies, op alle de stukken of zaken, het geneeskundige betreffende, waar omtrent die zullen, door dezelve gerequireert worden.
Art: 10. Dezelve zal mede (ingevolge Art. 36, van het besluit van zijne Majesteit van 31 Maij 1818 houdende reglement betrekkelijk het geneeskundig Onderzoek en Toevoorzigt) de Provinciale Geneeskundige Commissie van Overijssel, dienen van berigt, consideratien en advies op alle stukken, welke ten dien einde aan haar zullen worden gerenvoijeert, en voorts met dezelve in correspondentie treden over zodanige onderwerpen, als tot bevordering van de Gezondheid der ingezetenen kunnen strekken.
Art: 11. Dezelve zal, ingevolge Art. 37 van even genoemd reglement geene stedelijke reglementen aan de regeering ter sanctie mogen aanbieden, dan nadat dezelve aan de Provinciale Commissie zullen zijn ingezonden en onderzogt of daarin ook iets strijdigs met de Algemeene Verordeningen of instructien gevonden worden.
Art: 12. Dezelve zal mede het toevoorzigt hebben over het onderwijs in de geneeskundige wetenschappen hetwelk binnen deze Stad, in de volkstaal gegeven word, en door geschikte verordeningen zorgen, dat allen, voor wien dit onderwijs geschikt is, daar van naar behoren, gebruik te maken, en voorts in het algemeen alles aanwenden, wat tot bevordering in eene betere uitoefening der verschillende takken van geneeskunde kan dienstig zijn.
Art: 13. Dezelve zal jaarlijks, en zo dikwijls als zij zal nodig oordelen de winkels der Apothecars en Drogisten, en derzelver voorraadkamers of pakhuizen, alsmede de instrumenten der practiserende Heel- en Vroedkundigen visiteren en nauwkeurig rapport maken van den zeer goeden, goeden, middelmatigen of slegten staat waarin zij de respective, winkels, voorraadkamers, pakhuizen, of instrumenten heeft gevonden, en hetzelve voegen bij het verslag van de werkzaamheden der commissie het welk jaarlijks aan de Provinciale Commissie moet worden ingezonden.
Art: 14. Door den President der plaatzelijke commissie zal in handen van de Heeren Burgemeesteren, en door de leden der commissie in handen van den President worden afgelegd den eed vervat in Art. 40. van meergenoemd besluit van 31 Maij 1818.
Art: 16. Daar door de werkzaamheden der plaatzelijke commissie, er dikwijls onkosten ontstaan, welke niet voorzien kunnen worden, en door de leden, behalven hunne werkzaamheden, bovendien uit hunne private beurs, zouden moeten betaald worden, zoo heeft dezelve commissie het volgende tarief gesteld, om door dezelve als Leges te worden ingevordert. Als:
Voor 't Viseeren en Registreeren van Diplomata, Voor een
Medicinae Doctor f. 6-6-,,
Vroedmeester f. 5-,,-,,
Chirurgijn f. 5-,,-,,
Apothecar f. 5-,,-,,
Vroedvrouw f. 4-,,-,,
Chirurgijns knegt f. 4-,,-,,
Apothecars knegt f. 4-,,-,,
Voor 't intekenen van een
Chirurgijns Leerling f. 2-,,-,,
Apothecars Leerling f. 3-,,-,,
Voor 't afgeven van
Attesten f. ,,-12-,,
Overtekenen f. ,,- 12-,,
Aldus geredigeert bij de Plaatzelijke Commissie van Geneeskundig Toevoorzigt der Stad Deventer den 8-sten Januarij 1819.
B.W.P. Ammon President.
Th. Kroon Secretaris.

Kenmerken

Datering:
1805-1865
Openbaar:

Omvang:
0,5 m
Archiefvormers:
0113 - Commissie van geneeskundig toevoorsigt (Overheid)
Voorwaarden voor raadpleging:
Het archief is openbaar.
Voorwaarden voor reproductie:
De voorwaarden voor reproductie bij Collectie Overijssel locatie Deventer zijn van toepassing.
Opmerkingen:
Voor de jaarverslagen zie de gedrukte gemeenteverslagen. Stz HB 335/VERS. Zie ook ID 799 (Gezondheidscommissie) .
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
NL-DvCO, Collectie Overijssel locatie Deventer, ID 0797, Commissie van geneeskundig toevoorsigt / Geneeskundige Commissie, inv.nr. …
VERKORT:
NL-DvCO, ID 0797, inv.nr. ….
Categorie: