732 Sociëteit Sic Semper te Utrecht ( Het Utrechts Archief )
732
Sociëteit Sic Semper te Utrecht
Inleiding
De Utrechtse sociëteit Sic Semper heeft bestaan van januari 1775 tot 1914. De naam 'Sic Semper' werd echter pas in 1801 geïntroduceerd. Volgens Krol * was de sociëteit een gezelligheidsvereniging met een hoog percentage aan officieren en aanzienlijken als lid. De sociëteit had enkele panden op de hoek Runnebaan (Nieuwegracht) en Trans. Volgens het adresboek 1912-1913 is het adres van de sociëteit Trans 19. Het gebouw dat dan op dit adres staat, is gebouwd in de jaren negentig van de negentiende eeuw.
In 1914 is het archief van de sociëteit (1,7 m) door oud-president C.W. van de Kasteele geschonken aan het (voormalige) Gemeentearchief Utrecht. De inventaris is in 2002 opnieuw bewerkt, waarbij de beschrijvingen zijn voorzien van specificaties en een nieuwe nummering is aangebracht. De ordening van het archief is overigens niet aangepast.
In 1884 verscheen in het Utrechtsch Provinciaal en Stedelijk Dagblad een feuilleton getiteld 'De Societeiten te Utrecht', waarvan in de bibliotheek van Het Utrechts Archief een overdruk aanwezig is. * Een deel van dit feuilleton is hieronder onverkort overgenomen.
"Van al de opgenoemde societeiten bestaat in Utrecht alleen nog maar de oudste, nl. de societeit Sic Semper, welke door alle partijen heen zich steeds heeft staande weten te houden, en alleen onder Keizer Napoleon, door den onder-prefect met opheffing bedreigd is geweest, toen hare leden voornemens waren, om den door den Keizer benoemden Maire van de stad, als lid der societeit voorgesteld, af te wijzen, als zijnde een voornaam leider of aanhanger geweest van de partij, welke hier in 1786 en 1795 aan het bewind was gekomen. Bij nadere overweging werd hij als lid zonder ballotage toegelaten, doch heeft nimmer een voet in de societeit gezet.
De Societeit Sic Semper had haar oorsprong te danken aan eenige oneenigheden onder de heeren, die gewoonlijk het Maliehuis frequenteerden en zich in Januari 1775 afzonderden en ten huize van den kastelein Willem Barkemeijer, op den oosthoek van de Pieterstraat en het Pieterskerkhof, op het voorbeeld van andere steden, eene societeit oprichtten welke aanvankelijk zich zoo uitbreidde, dat commissarissen in Augustus 1776 gemachtigd werden, om voor de societeit aan te koopen en in te richten twee huizen op den hoek van de Runnebaan en den Trans, met een huis daarachter in den Trans. Deze huizen waren in 1743 door den heer Wouter van Oort nieuw opgebouwd, op den grond van St. Paulus Abdij, reeds in 1707 publiek verkocht. Achter den grond van deze huizen was reeds vroeger, in 1618, een ruim erf van de Abdij, door Adr. Henricx aangekocht voor den aanbouw eener kaatsbaan, waarheen men vóór den aanleg of de verbreeding van van de straat van den Oud-Munster-Trans in 1643, alleen kon komen door een nauwen gang, tevens ook toegang naar het erf aan de Runnebaan en het Hof gevende, welke gang thans nog, als een gemeenschappelijke gang, ten dienste van de belendende erven aan de Runnebaan en in den Trans aanwezig is. Deze kaatsbaan, lange tijd de voornaamste van de stad, werd met het woonhuis en den gang in 1682, destijds toebehorende aan Izak van Beekbergen, bij executie verkocht aan Jacobus Coole. daarna werd zij gedeeltelijk gesloopt en tot drie huizen ingericht, bij welken verkoop voor het derde huis met de kaatsbaan daarachter, ook een uitgang door den nauwen gang werd bedongen.
De societeit Sic Semper heeft gedurende lange jaren in de Maliebaan ook een buitentuin gehad, laatstelijk aan de noordzijde, welke voor ruim veertig jaar is verkocht aan eene onderneming tot exploitatie van moerbeziebomen en zijdewormen, als wanneer de societeit in den Trans door aanbouw aanmerkelijk is vergroot, met bijtrekking van het huis in den Trans, dat vroeger afzonderlijk werd verhuurd, terwijl, gedurende eenige jaren, door vele leden nog eene buitensocieteit werd gehouden in den tuin met de voorzaal van het Maliehuis en de helft van het terrein daarvoor aan den Singel gelegen.
Door een ander gedeelte van hare leden, met eenige jongelieden meest studenten, die destijds in Sic Semper nog niet, zoo als thans werden toegelaten, werd in 1840 ook nog eene afzonderlijke societeit opgericht, onder den naam van de Club, boven de Nieuwe Bak in de Lijnmarkt, omdat men geen restauratie in de oude societeit wilde inrichten, Deze Club werd evenwel na weinig jaren weder opgelost, na eene mislukte poging gedurende een paar jaar, om haar in een lokaal op het Oudkerkhof voort te zetten.
De societeit Sic Semper werd na 1787 in de wandeling ook wel genoemd de Oranje-Societeit, omdat zij in 1787, na de sluiting van de in 1786 opgerichte Oranje-Societeit, en na 1795, de eenige societeit in de stad was, waarin de voorstanders van het voormalig stadhouderlijk bewind of de tegenstanders van de nieuwe orde van zaken werden opgenomen. Tot groote ergernis van de patriotten, die er zich openlijk over beklaagden, maakten Fransche generaals, hoofd- en andere officieren er evenwel na 1795 ook gebruik van, en na ontbinding van het intermediair bestuur in Februari 1803 (grootendeels omdat er grof gespeeld werd) ook de leden en ambtenaren van de landsdepartementale en gemeentebesturen, en evenzoo in 1806 en volgende jaren, onder koning Lodewijk Napoleon, werden de deuren van de societeit voor alle personen, die tot de hier in het laatst van 1807 gedurende eenige maanden gevestigde koninklijke hofhouding behoorden, even als voor de hooge en lagere dignitarissen en in het algemeen voor de ambtenaren en officieren van het garnizoen open gesteld.
De societeit Sic Semper, ofschoon zonder eenigen politieken invloed, werd ten allen tijde, zoals zij nu nog is, beschouwd als de voornaamste; zij heeft ook de meeste leden en men betaalt er de hoogste contributie. Voor eenige jaren was er aan het lidmaatschap nog verbonden het genot der buiten-societeit, naast het Park Tivoli, door haar in 1855 opgericht, in gemeenschap met de societeit de Vriendschap, van welke gemeenschap zij evenwel in 1858 afstand heeft gedaan, zoo dat de societeit de Vriendschap de buiten-societeit alleen heeft gehouden tot in 1880, toen deze weder bij het Park Tivoli is getrokken."
laatste wijziging 05-01-2013
109 beschreven archiefstukken
Inventaris
1. Stukken van algemene aard
732 Sociëteit Sic Semper te Utrecht
Inventaris
1.
Stukken van algemene aard
laatste wijziging 05-01-2013
109 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
(1648) 1775-1914
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van de sociëteit Sic Semper (1648) 1775-1914
Auteur:
M. Rommers
Datering toegang:
2002
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Rechtstitel:
Schenking (van een niet overheidsarchief)
Omvang:
2,13 m zuurvrije dozen
Rubrieken:
Categorie:
- Zonder categorie
Archiefvormer(s):
laatste wijziging 05-01-2013
109 beschreven archiefstukken