Uw zoekacties: NV Stoomsteenfabriek De Lek

1635 NV Stoomsteenfabriek De Lek ( Het Utrechts Archief )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Geschiedenis van het bedrijf
N.B. Voor zover niet nader aangeduid is de informatie ontleend aan de inventarisnummers 1-13.
Voorgeschiedenis en oprichting
De periode 1911-1916: een trage start
De periode 1917- 1 mei 1919: een alternatief product
De periode mei 1919-1931: steile groei
De periode 1932-1936: de gevolgen van de economische recessie
De periode 1937-1941: uit het dal omhoog
De periode 1942-1945: stilstand
De periode 1946-1957: wederopbouw en bijna ononderbroken groei
De periode 1958-1970: vanwege personeelsschaarste verdere automatisering en aantrekken van buitenlandse arbeidskrachten
1635 NV Stoomsteenfabriek De Lek
Inleiding
Geschiedenis van het bedrijf
N.B. Voor zover niet nader aangeduid is de informatie ontleend aan de inventarisnummers 1-13.
De periode 1958-1970: vanwege personeelsschaarste verdere automatisering en aantrekken van buitenlandse arbeidskrachten
Organisatie: Het Utrechts Archief
1958 Er is een algemene terugslag in de conjunctuur. De prijzen lopen terug als gevolg van de opkomst van vervangingsmateriaal. De lonen blijven echter gelijk en de personeelsvoorziening levert geen moeilijkheden op. Het CVK-contract wordt met vijf jaar verlengd. "De Lek" neemt hierin deel met 29 miljoen stenen op een totaal van 849 miljoen , een aandeel van 3,4%» De zandvoorraad wordt aangevuld uit de in aanbouw zijnde stuw te Hagestein. De Piedboeuf stoomketel uit 1902 wordt voor de derde maal goedgekeurd.
1959 Dankzij de conjunctuurverbetering is er een tevredenstellend resultaat. Het personeelsgebrek wordt steeds nijpender. De lonen blijven ongewijzigd, maar per 1 juli wordt een wettelijk verplicht bedrijfspensioenfonds ingesteld. Ook wordt geruime tijd onderhandeld over de invoering van een CAO met terugwerkende kracht tot 1 september. De stoker Marinus de Hoog en de steenzetter-autolader Govert Kooyman zijn 40 jaar in dienst. Mevrouw Hartman- van Wijngaarden, de weduwe van de vroegere directeur en mede-oprichter M.E. Hartman, komt te overlijden. Enige donkere wolken ziet men aan de horizon in de vorm van nieuwe kalkzandsteenfabrieken en van producenten van systeemwoningen, waarvan de laatste in Utrecht, het hart van het afzetgebied van "De Lek".
1960 Er wordt weer een goed resultaat geboekt. De bouwbedrijvigheid blijft zich het hele jaar op hoog niveau bewegen. Personeelsgebrek is er de oorzaak van dat van deze grote afzetmogelijkheid niet maximaal profijt kan worden getrokken. De lonen vertonen een voortdurende stijging. Officieel is er een huurcompensatie van f3,50 per week, maar in werkelijkheid moet er meer worden gedaan om het personeel te kunnen behouden. De meer dan 40 jaar oude steenverhardingsketel no. 4 wordt door het Stoomwezen afgekeurd. Uit Duitsland wordt een nieuwe ketel betrokken. Het 50-jarig jubileum van het bedrijf wordt gevierd door met personeel en vrouwen en verloofden een tocht te maken naar Königswinter en Valkenburg, met na terugkomst een diner met een cabaretavond. Tegelijk wordt het 40-jarig dienstjubileum van Celis van Bemmel gevierd.
1961 Er wordt een redelijke productie geboekt, in aanmerking genomen dat per 1 april de vijfdaagse werkweek wordt ingevoerd. Het is dan ook weer een gunstig jaar. De loonstijging zet zich onverminderd voort en gaat zelfs uit boven de in de CAO vastgestelde lonen. Vanwege de personeelsschaarste gaan steeds meer fabrikanten over tot de aanschaf van afneem- en stapelapparatuur. De samenwerking in het CVK verloopt bevredigend en wordt nog verstevigd door de gemeenschappelijke aankoop van de kalkzandsteenfabriek te Oldenzaal. Ter vervanging van de oude stoomkraan wordt een nieuwe electrische brugkraan besteld.
1962 Een niet al te gemakkelijk jaar vanwege de voortdurende personeelsschaarste en een ongewoon hoog ziekteverzuim van de technische staf. De lonen blijven sterk stijgen. In de plaats van de vijf krotten in de Buitenstad van Vianen worden er drie nieuwe woningen neergezet. De nieuwe Keyenburgkraan wordt geïnstalleerd, er wordt een nieuwe steengrijper aangeschaft en een nieuwe electrische steenwagen. Verder wordt een nieuwe bunker voor de zandlossing opgesteld en wordt de oude steiger aan de Lek vernieuwd.
1963 De resultaten worden negatief beïnvloed door de strenge en aanhoudende winter van 1902-1963, waardoor de productie pas in de tweede helft van maart wordt hervat, en ook door de stijgende lonen en het personeelstekort. Er wordt een nieuwe dubbele Dorsten-automaatpers aangeschaft voor in totaal DM 326.000,- vanwege de onrustbarend stijgende loonkosten: van f8,- per 1000 stenen in 1960 tot f14,- per 1000 stenen in 1963. Het CVK-contract wordt verlengd, waarbij het quotum van "De Lek" 36 miljoen bedraagt op een totaal van 1256 miljoen stenen.
1964 Door chronisch personeelstekort en ziekte kan bij lange na niet de optimale productie worden bereikt. De lonen geven een stijging van 10% te zien, mede in de vorm van sociale lasten en een langere betaalde vakantie. De installatie van de Dorsten-pers is sterk vertraagd, er zal pas in 1965 mee kunnen worden geproefdraaid.
1965 De problemen in de personeelsvoorziening kunnen gedeeltelijk worden opgevangen door de automatische Dorsten-pers, die 46% van het totaal produceert. Door gebrekkige mankracht kunnen de beide Dorsten-handpersen niet regelmatig werken. Peter Marks is op 3 juli 40 jaar in dienst.
1966 Door het werken met één automaat blijkt het bedrijf kwetsbaar voor productiestoringen. Er wordt een nieuwe specie-bereidingsinstallatie in gebruik genomen en aan mechanisering van de zandaanvoer wordt gewerkt. De loonstijging en de verhoging van de vakantietoeslag van 4% naar 6% kan worden opgevangen door de voortschrijdende mechanisering. De automaat met twee man personeel produceert 68% van het totaal, de handpersen met zes man personeel maar 32%. De oude EP-persen, sinds 1947 en 1951 onafgebroken in gebruik, beginnen slijtageverschijnselen te vertonen. Personeel is voor de handbediende persen ook onder buitenlanders nauwelijks meer te vinden.
1967 Omgerekend naar Waalformaat wordt er een productie gehaald van meer dan 32 miljoen. Ten gevolge van de oorlog tussen Israël en Egypte stijgen de olieprijzen. De lonen stijgen tweemaal, met 2 1/2 en 4%. Door de mechanisering van de zandaanvoer vloeien 2 locodrijvers af.
1968 Ten gevolge van de strenge winter wordt er de eerste drie weken niet geproduceerd. Ter vervanging van de oude hand-persen wordt een automaat aangeschaft. Aan de Lek wordt een nieuwe kraan geïnstalleerd. Vanaf 1 oktober wordt de arbeidstijd per ploeg met 1/4 uur per dag verkort, de landelijke stijging van de lonen is 6%. Het bedrijfsresultaat blijft echter onveranderlijk gunstig.
1969 Ook dit jaar stijgen de lonen. Ten behoeve van een Grieks personeelslid wordt een oud pand te Vianen aangekocht. Er is weinig personeelsverloop, maar het is bijna onmogelijk Nederlandse krachten te vinden. Bedrijfsleider H.E. Bossinade verlaat het bedrijf en wordt opgevolgd door G. Egberink.
1970 Op 20 juni wordt het 60-jarig bestaan gevierd. Het personeel krijgt ter gelegenheid hiervan een belastingvrij weekloon. De aandeelhouders toucheren een jubileumdividend van 5%. Lonen en sociale lasten blijven stijgen door de bijna periodiek geworden loonronden en de betaling ineens van f400,- . De werktijd ondergaat een nieuwe verkorting van een kwartier. Het bedrijfsresultaat is ook dit jaar weer gunstig.
De periode 1971 en verder: overname van het bedrijf door de gemeente, staking van de productie, afbouw van diverse verplichtingen
Verantwoording van de inventarisatie
Aanvullingen

Kenmerken

Datering:
1910-1984
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van de N.V. Stoomfabriek De Lek (1849) 1910-1984 (1995)
Auteur:
C.G.M. Noordam
Datering toegang:
1987
Datering bewerking:
2011
Notabene:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Rechtstitel:
Schenking (van een niet overheidsarchief)
Fonds:
Gemeente Nieuwegein (oorspr. toegangsnr. 10)
Plaatsnaam:
Vreeswijk
Nieuwegein
Omvang:
7 m
Bijzonderheden:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen