Uw zoekacties: Koninklijke fabriek "Inventum BV" te Bilthoven, 1908-2008

1108 Koninklijke fabriek "Inventum BV" te Bilthoven, 1908-2008 ( Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Geschiedenis van de INVENTUM fabriek
Op 7 februari 1908 gaven B&W van De Bilt aan A.Vosmaer, direkteur van de NV fabriek voor instrumenten en elektrische apparaten "0NV0", vergunning tot het oprichten van 2 fabrieksgebouwen aan de Brandenburgerweg aldaar. De bouw was voltooid op 26 maart en 1 april daaropvolgend volgde de officiële oprichting van de fabriek onder de nieuwe naam "INVENTA". Deze naam werd in 1915 gewijzigd in INVENTUM. Genoemde Vosmaer en baron Van Lynden waren de oprichters. Aanvankelijk legde de nieuwe fabriek zich toe op de fabrikage van kleine elektrische apparaten zoals strijkijzers, bedkruiken en waterketels. Al spoedig echter ging men over op de fabrikage van wat gedurende lange jaren de toonaangevende produkten zouden zijn nl. de straalkachels en de warmwaterreservoirs (boilers). Tevens specialiseerde men zich in de produktie van elektrische fornuizen. De produktie van elektrische huishoudelijke apparatuur kreeg een grote (stroom)stoot voorwaarts door de verlagingen van de stroomtarieven. Vooral in de periode tijdens en vlak na wereldoorlog I, toen juist de andere energiebronnen schaars en dus duur waren. De invoering van het fenomeen nachtstroom was bovendien sterk bevorderlijk voor het groeiende gebruik van boilers in de Nederlandse gezinnen.
Aanvankelijk kende INVENTUM een gestage groei; zowel de omzet als het personeelsbestand breidde zich uit. In 1908 waren er 8 werknemers, in 1930 reeds 420. De omzet groeide van f. 54.000,- in 1915 naar f. 1.684.000,- in 1930. Intussen had INVENTUM op de internationale markt haar plaats veroverd. Zo werd in 1926 de Maatschappij Inventum Electrical Appliances Ltd. te Londen opgericht. Engeland ging als afzetgebied een rol van betekenis spelen. Andere Europese landen volgden in de jaren daarna spoedig.
De crisis van de jaren '30 had ook zijn weerslag op INVENTUM. De jaren 1931-1935 kenmerkten zich door omzetdalingen en "een grote mate van onzekerheid". Met name de konkurrentie uit Duitsland was zeer nadelig voor INVENTUM. Pas met de devaluatie van de gulden in 1936 kon het bedrijf zich weer enigszins herstellen. Lang duurde deze opwaartse lijn niet, want met het uitbreken van de tweede wereldoorlog kwam ook een einde aan de goeiende produktiviteit van INVENTUM. De Duitse bezetter legde vele moeilijkheden in de weg bij de fabrikage. De aanvoer van grondstoffen bv. was geheel afhankelijk van de Duitse autoriteiten. Daarnaast zorgden de verplichte Arbeitseinsatz, de voortdurend lage prijzen en hoge lasten voor een neerwaartse produktiespiraal. Gaandeweg werd enkel levering van produkten aan Duitsland toegestaan. Toen in september 1944 de toevoer van elektriciteit werd stopgezet, viel de fabriek stil. Na de oorlog kwam de produktie slechts langzaam weer op gang. Het strukturele tekort aan grondstoffen loste zich niet van de een op andere dag op. Bovendien bleef voorlopig het arbeidsaanbod achter bij de vraag. Pas in 1948 steeg de omzet weer en breidde het fabriekskomplex zich uit. De devaluatie van de gulden in 1949, welke een stijging van de grondstofprijzen (die immers van het buitenland werden betrokken) en een verlaging van de produktprijzen tot gevolg hadden, kon slechts met een sterk vergrote omzet opgevangen worden. Niettemin bleef INVENTUM afhankelijk van de internationale situatie, die erg labiel was.
In 1951 daalde de omzet scherp. Een aantal verstrekkende overheidsbepalingen waren daar debet aan. Te noemen in dit verband zijn het koperverbod, de invoering van de weeldebelasting en de verhoging van de elektriciteitstarieven. Een personeelssanering was hier o.m. het gevolg van. Hoewel het koperverbod het jaar daarop weer werd ingetrokken en de weeldebelasting verlaagd, herstelde INVENTUM zich in de jaren daarna slechts moeizaam, mede door de durende arbeidsschaarste. Dat er wel degelijk sprake van herstel was blijkt uit de vestiging van een tweede fabriek in het Groningse Wolvega in 1956. In de zestiger en zeventiger jaren groeide INVENTUM sterk door. Met name de buitenlandse markt kwam in trek. Dit manifesteerde zich o.m. in de vestiging van verkooppunten in Antwerpen en Keulen en de oprichting van een Duitse INVENTUM fabriek in Wiesbaden. In 1971 kwam het tot de oprichting van de NV INVENTAIR, speciaal bedoeld voor de fabricage van elektrische (verwarmings)apparaten voor luchtvaarttoepassingen. Het personeelsbestand vertoonde ook een opgaande lijn en groeide door naar ca. 600 werknemers eind jaren '70. De economische crisis van die jaren '70 had voor INVENTUM verstrekkende gevolgen. Zware verliezen en mislukte reorganisaties leidden ertoe dat de aandelen van het bedrijf in 1981 werden overgenomen door het beleggingsconcern INDUSTRIËLE MAATSCHAPPIJ. INVENTUM verloor niet alleen haar zelfstandigheid, ook het personeelsbestand kromp drastisch in van 400 naar 180 en de produktie van kleine elektrische apparaten verdween nagenoeg in zijn geheel. Voortaan legde men zich in drie afzonderlijke BV's toe op de produktie van warmwaterapparatuur, huishoudelijke elektrische apparaten en luchtvaartkeukenapparatuur. Een en ander resulteerde in een positief saldo voor het jaar 1986, voor het eerst sinds jaren.

Kenmerken

Datering:
1908-1985
Auteur:
H. Janssen
Omvang in meters:
4
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Soort toegang:
Inventaris
Hoofdrubriek:
07. Gedeponeerde archieven
Subrubriek:
07.03 Economie
Gemeente:
De Bilt
Plaatsnaam:
Bilthoven
Archiefbewaarplaats:
Breukelen
Herkomst:
Schenking
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen. Toegang 1108: Koninklijke fabriek "Inventum BV" te Bilthoven, 1908-2008
VERKORT:
NL-BklVV 1108