Voorafgaand aan het inventariseren en beschrijven van het oude archief van de hervormde gemeente te Vinkeveen, heb ik me verdiept in de geschiedenis van deze gemeente. Daarbij heb ik dankbaar gebruik gemaakt van twee publicaties over deze geschiedenis, te weten: 'De kerk te Vinkeveen' van P. Koster (Vinkeveen 1982), en 'Rondom de Vinkeveense kansel, de geschiedenis van de gebouwen van de hervormde gemeente te Vinkeveen van voor de Reformatie tot en met 2005' (J. van Egmond, P. Koster e.a., Vinkeveen 2006).
In de Middeleeuwen was er al een rooms-katholieke parochie in Vinkeveen. De Reformatie vond plaats rond 1590 en zo ontstond er een hervormde gemeente. In 1621 ging deze gemeente samen met de hervormde gemeente van Wilnis. In de loop van de tijd werd de behoefte aan een eigen gemeente echter steeds groter, in 1774 ontstond er in Vinkeveen weer een eigen hervormde gemeente. Dit werd mede mogelijk gemaakt door de heer Daniël van Almonde, die aan de Keizersgracht in Amsterdam woonde, en ook bezittingen in Vinkeveen had. Hij en zijn vrouw waren doopsgezind, maar hebben in 1774 de hervormde gemeente in Vinkeveen de hofstede 'De Uitvlugt' geschonken als pastoriehuis en bijgedragen in het onderhoud ervan. Ook hun dochters Sara Pieternella en Jacomina hebben de kerk met schenkingen begunstigd.
Sinds 2004 maakt de hervormde gemeente van Vinkeveen deel uit van de Protestantse Kerk in Nederland, de landelijke fusie van de hervormde, gereformeerde en lutherse kerken.
Voor de verdere geschiedenis van deze hervormde gemeente en de verschillende kerkgebouwen, pastorieën en bijgebouwen verwijs ik naar bovengenoemde publicaties, die zich ook in de boekencollectie van het RHC bevinden en in de studiezaal te raadplegen zijn.

Het archief van de hervormde gemeente Vinkeveen is tot vrij recent bij de kerk zelf bewaard. Enige tijd geleden is het in bewaring gegeven bij het RHC Vecht en Venen te Breukelen. Voordat het werd overgebracht is het meer recente gedeelte, periode 1956-2004, door vrijwilligers van de kerk geordend, ontniet en opnieuw verpakt in zuurvrije omslagen en archiefdozen. Het is tevens voorzien van een plaatsingslijst. Het oude archief, periode 1774-1955, heb ik in het kader van de module Toegankelijk Maken van de opleiding tot archiefassistent geïnventariseerd en beschreven. Het oude archief is 2,5 meter groot en bestaat uit papieren archief en enkele foto's. De inventaris van dit archief is op de website van het RHC Vecht en Venen te raadplegen onder de toegangscode 0992. Openbare doop-, trouw- en begraafregisters zijn digitaal raadpleegbaar onder de toegangscode 1200. Stukken die ik in het oude archief tegenkwam, maar qua datering bij het nieuwere gedeelte behoren, zijn als aanvulling daarbij geplaatst. De stukken die 50 jaar of jonger zijn, zijn nog niet openbaar.
Van het oude archief bleek de oorspronkelijke orde verstoord. Om toch enige grip te krijgen op het archief, ben ik begonnen met een vluchtige verkenning en het maken van een voorlopig archiefschema. Hiertoe heb ik ook diverse andere inventarissen van kerkarchieven bekeken en gebruik gemaakt van de 'Richtlijnen voor kerkelijk archiefbeheer', uitgegeven door de Protestantse Kerk in Nederland.
Het archiefschema bevat een gebruikelijke indeling: archief van de kerkenraad, archief van de diaconie, en archief van de kerkvoogdij, met daarbij de onderverdeling van stukken van algemene aard en stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen. Dit archiefschema bleek goed bruikbaar en heb ik met enige kleine aanpassingen kunnen handhaven.

Het archief bevatte namelijk veel omslagen met losse, zeer uiteenlopende stukken die ik aan de hand van genoemde hoofdindeling kon ordenen. Gaandeweg heb ik daarbij nog enkele subrubrieken aangebracht, en de rubriek 'Archief, documentatie en bibliotheek' toegevoegd.
Bij het inventariseren van de ingekomen stukken van de kerkenraad, bleek dat deze oorspronkelijk doorlopend genummerd waren. Deze oude orde heb ik kunnen herstellen.
Wat betref de notulen van de kerkenraad: die heb ik Acta genoemd, omdat in kerkelijke kring deze term lange tijd gebruikelijk was. Op de twee oudste notulenboeken staat dan ook vermeld 'Acten-Boek'.
De notulen van de vergaderingen van het kiescollege, periode 1942-1951, heb ik ondergebracht bij de stukken van de kerkenraad. Het kiescollege werd namelijk benoemd door de kerkenraad en bestond uit de kerkenraadsleden (een derde) en andere belijdende manslidmaten (twee derde). Ze vergaderden vaak gezamenlijk, bijvoorbeeld over het beroepen van een nieuwe predikant.

W. de Kruijter-Zandstra
januari 2017