De Maquette van Maastricht werd in de periode 1748-1752 in opdracht van de Franse koning Lodewijk XV gebouwd na zijn verovering van Maastricht in 1748 als onderdeel van een onder Lodewijk XIV begonnen militair project, dat erin voorzag om alle belangrijke vestingen in en rondom Frankrijk driedimensionaal in kaart te brengen. Doel was het bestuderen van de vestingen en het makkelijker kunnen bepalen van een militaire strategie in geval van oorlog. In totaal zijn in de loop van de 17e, 18e en 19e eeuw ongeveer 260 maquettes gebouwd, waarvan er nog 102 over zijn. De meeste maquettes dateren uit de 18e eeuw. De oudste, uit 1668, is van de havenstad Duinkerke. De maquettes van Brest en Luxemburg zijn gebouwd in de tijd van Napoleon Bonaparte, terwijl de laatste maquettes (o.a. Sebastopol) pas rond 1870 werden gebouwd, toen de meeste vestingen al waren opgeheven. De maquettes variëren in grootte van 0,2m² (de forten van Artigues en Lamalgue) tot 160m² (Cherbourg-Octeville).

Een honderdtal maquettes stonden oorspronkelijk opgesteld in het Tuilerieënpaleis in Parijs. Vanaf 1777 werd de collectie overgebracht naar het Hôtel des Invalides. In 1943 werd het Musée des Plans-Relief opgericht en kon het publiek de maquettes voor het eerst bezichtigen. Sinds 1991 is de collectie gesplitst: de maquettes van een 15-tal Noord-Franse en Zuid-Nederlandse steden, waaronder die van Maastricht, zijn overgebracht naar het Palais des Beaux-Arts in Rijsel, de rest bevindt zich nog steeds in het Musée des Plans-Reliefs in het Hotel des Invalides in Parijs.

EEN KOPIE VOOR MAASTRICHT

In 1972 werd, ter gelegenheid van de heropening van het gerenoveerde Bonnefantenmuseum (toen nog gevestigd in het Bonnefantenklooster), de Parijse maquette van Maastricht uit 1752 tentoongesteld. De tentoonstelling trok 28.000 bezoekers. Na de terugkeer van de maquette naar Parijs besloten enkele Maastrichtenaren dat er een kopie van de maquette moest komen. Daarvoor moest toestemming worden verkregen van de Franse overheid. Van 1974 tot 1977 werd gewerkt aan een kopie van het centrale deel (de stad zelf) van de Parijse maquette, van 1981-1982 werden de ommelanden daar aan toegevoegd.

Van 1977 tot 1990 maakte de kopie deel uit van de vaste collectie van het Bonnefantenmuseum. Nadat dit museum in 1990 haar historische en archeologische collectie had afgestoten en zich nog uitsluitend op oude en moderne kunst ging toeleggen, vond de kopie van de maquette onderdak in het Centre Céramique. Wegens ruimtegebrek wordt slechts het centrale deel van de maquette (4 x 4,5m) tentoongesteld. De maquette was tot 2016 eigendom van de Stichting Maquette Maastricht. In datzelfde jaar werd ze in eigendom aan de gemeente Maastricht overgedragen.

Met de overdracht beëindigde de Stichting haar werkzaamheden en werd het archief door de laatste voorzitter, Jos Notermans, in geordende staat aan het RHCL in eigendom overgedragen.

Literatuur:
H.E.E. Wouters, De maquette van Maastricht en haar dubbelganger, Maastricht 1983
E. Ramakers, De maquette van Maastricht -The maquette of Maastricht- La maquette de Maastricht, Maastricht 2003
A.H. Jenniskens, De maquettes van Maastricht, Maastricht 2006