Uw zoekacties: Gemeente Houthem, 1800-1940

40.006 Gemeente Houthem, 1800-1940 ( Historisch Centrum Limburg, te Maastricht )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Korte geschiedenis van het plaatselijk bestuur
Burgemeesters, wethouders, raadsleden, gemeentesecretarissen en gemeente-ontvangers
Lijst van afbeeldingen
Verantwoording van de ordening en inventarisatie
40.006 Gemeente Houthem, 1800-1940
Inleiding
Verantwoording van de ordening en inventarisatie
In deze inventaris zijn de archieven van de gemeente Houthem uit de periode 1800-1940 beschreven. Op 1 october 1940 werd de gemeente Houthem opgeheven en grotendeels gevoegd bij de huidige gemeente Valkenburg-Houthem, terwijl het resterend gedeelte werd ingedeeld bij de gemeente Berg en Terblijt. De archieven der gemeente gingen over naar de nieuwe gemeente Valkenburg-Houthem. In deze inventaris is het gehele archief van de voormalige gemeente Houthem, voor zover het althans bewaard is gebleven, opgenomen.
In het gemeenteverslag van 1866 (inv.nr. 54) komen we de eerste gegevens tegen over de archieven der gemeente Houthem. Dit verslag vermeldt onder het hoofd "Archieven" het volgende: "Er bestaat hier een doorlopende Inventaris welke behoorlijk wordt bijgehouden.-De archieven worden onder het toezigt van Burgemeester, Wethouders en secretaris bewaard."
De hier genoemde inventaris is met het grootste gedeelte der archieven van vóór 1880 helaas verloren gegaan. Wanneer dit gedeelte precies verloren is gegaan, kan niet meer worden achterhaald. Als de gegevens vermeld in de nog bewaard gebleven gemeenteverslagen kloppen, zou men zeggen dat het in de periode 1885-1890 moet zijn gebeurd, want het gemeenteverslag van 1873 (inv.nr. 59) vermeldt:
"Het archief is vanaf de Fransche omwenteling in goeden toestand gehouden en bewaard", terwijl het gemeenteverslag van 1890 zegt, dat het archief niets bizonders bevat en voornamelijk bestaat uit registers, die zijn opgeborgen in een kast ten raadhuize.
Het gemeenteverslag van 1926 (inv.nr. 108) vermeldt dat de gemeente geen archieven van vóór de invoering der gemeentewet bezit, Dit laatste is echter overdreven, want het gemeente-archief bevat naast registers ook nog enkele losse stukken van vóór 1851. Van ordening en inventarisatie van het gemeente-archief van Houthem was blijkens het inspectierapport 1923 van de rijksarchivaris in Limburg, belast met de inspectie der gemeente- en waterschapsarchieven in de provincie, geen sprake. In 1924 werd een begin met de ordening gemaakt, een werk dat in de daarop volgende jaren gestadig werd voortgezet, zodat in het inspectierapport van 1934 aan Gedeputeerde Staten kon worden meegedeeld: "Het gehele archief is met veel toewijding verzorgd en in dossiers geordend volgens een alfabetisch trefwoordenstelsel, dat de secretaris zelf ontworpen heeft en in de praktijk voldoet. Ook de materiële verzorging is zeer goed."
Drukke werkzaamheden belette de secretaris echter het archief ook te inventariseren. Toen de gemeente in 1940 grotendeels werd ingelijfd bij de nieuwe gemeente Valkenburg-Houthem, gingen haar archieven ook over naar deze nieuwe gemeente, alwaar ze, geordend volgens het bovengenoemde alfabetisch trefwoordenstelsel doch niet geïnventariseerd, bleven berusten tot 1973, toen ze naar Maastricht werden overgebracht ter definitieve ordening en inventarisatie.
Na deze summiere uiteenzetting over de lotgevallen van de archieven der gemeente Houthem, willen we nu onze aandacht gaan vestigen op de ordening en inventarisatie ervan. De archieven van Houthem van vóór 1924 waren, zoals we hierboven reeds hebben gezien, in de jaren 1924-1934 geordend volgens een alfabetisch trefwoordenstelsel, een stelsel dat ook werd toegepast bij de ordening der archieven vanaf 1924. Dit alfabetisch trefwoordenstelsel is voor de archieven uit de periode 1800-1923 geen oorspronkelijk systeem van orde, echter wel voor de archieven uit de periode 1924-1940.
Dit alfabetisch trefwoordenstelsel is bij deze definitieve ordening en inventarisatie van de archieven der gemeente Houthem niet gehandhaafd, op de eerste plaats omdat het voor de archieven van vóór 1924 geen oorspronkelijk systeem van ordening was en op de tweede plaats omdat het vanwege zijn subjectieve aard in de praktijk niet gemakkelijk hanteerbaar was. Van een snelle en doeltreffende lichting der stukken, wat van de administratie een eerste vereiste is, kon bij dit systeem van ordening geen sprake zijn.
Besloten werd het hele archief van het gemeentebestuur, gevormd onder beheer van de gemeentesecretaris, te ordenen en te inventariseren volgens het inventaris-model, dat reeds sinds 1937 bij de Dienst van de Inspectie der archieven in Limburg in gebruik is, en dat overeenkomt met het "Inventarisschema ten behoeve van de beschrijving der gemeentearchieven daterende van na 1813"- bij missive van de minister van Binnenlandse Zaken, d.d. 28 december 1949, aan de gemeentebesturen toegezonden.
In het eerste deel zijn de stukken en seriën van algemene aard ondergebracht: de registers van notulen van de vergaderingen der gemeenteraad en van het college van burgemeester en wethouders; de registers van besluiten van de gemeenteraad en van het college van burgemeester en wethouders; de publicaties; de registers van afgekondigde plaatselijke verordeningen; de registers van correspondentie; de gemeenteverslagen en de algemene statistische opgaven.
De ordening van het tweede deel, stukken en seriën van bijzondere aard, is gebaseerd op de "Code archiefordening en documentatie voor de overheidsadministratie", uitgegeven door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De code is hier zoveel mogelijk gevolgd. De archieven van de gemeente-ontvanger, het Burgerlijk Armbestuur, de ambtenaar van de Burgerlijke Stand, het kadaster en het college van zetters voor 's Rijks directe belastingen zijn volgens het zojuist genoemde "Inventarisschema" afzonderlijk geordend en geïnventariseerd.
Voor een goede handhaving in de toekomst van de op grond van meergenoemd "Inventaris-schema" verkregen orde was het nodig alle stukken, omslagen, delen, etc. doorlopend te nummeren. Deze nummering is zover mogelijk doorgevoerd, zodat de stukken, omslagen, delen, etc. na raadpleging weer gemakkelijk op hun plaats teruggezet kunnen worden.
Om de kostbare archiefruimte zo goed mogelijk te benutten en om een beter overzicht van het archief te krijgen werden de stukken, die zowel voor de administratie als voor de geschiedenis van geen belang meer waren uit het archief verwijderd en vernietigd, Hierbij werd toegepast de "Lijst houdende opgaaf van voor vernietiging in aanmerking komende stukken in de gemeente-archieven dagtekenende van na 1850", zoals deze is vastgesteld door de minister van Binnenlandse Zaken en de minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen bij hun besluit van 14 januari 1948/6 maart 1948, no. 11995, afdeling B.B. en no. 56931, afdeling O.K.N. In het algemeen werd minder vernietigd dan volgens deze lijst strikt genomen geoorloofd is. In deze inventaris zijn alle nog aanwezige archiefstukken van de voormalige gemeente Houthem beschreven daterende uit de periode 1800-1940.
Achteraan in deze inventaris is een klapper op de namen opgenomen. Aan deze verantwoording voorafgaand vindt men een korte geschiedenis van het plaatselijk bestuur, op deze verantwoording volgend een overzicht van de inventaris. Na de ordening en inventarisatie hebben de in deze inventaris beschreven archieven van de gemeente Houthem te samen een lengte van ongeveer 10 strekkende meter. Ondergetekende begon in april 1973 met dit werk en voltooide het in september van hetzelfde jaar.
Maastricht, september 1973.
W. van Mulken
Laatste aanvulling maart 2013
Lijst van uit de archieven der gemeente Houthem vernietigde stukken
Burgemeester en wethouders der gemeente Valkenburg-Houthem verklaren:
dat, rekening houdende met de 'Lijst houdende opgaaf van voor vernietiging in aanmerking komende stukken in gemeente archieven dagtekenende van na 1850', de navolgende stukken uit het archief van de voormalige gemeente Houthem, daterende van de jaren 1951-1950, voor vernietiging in aanmerking komen.
Dubbelen van stukken, waarvan het origineel in goede staat aanwezig is, en kladexemplaren.
Blanco formulieren en staten van drukwerk, dat niet is ingevuld.
Circulaires van algemeene aard, die van geen belang voor de gemeente zijn.
Geleidebrieven.
Verzoeken om inlichtingen en de daarover gevoerde correspondentie.
Statistische gegevens die in de algemene verslagen zijn opgenomen.
Aanbiedingen, reclame van fabrieken enz, Stukken die zijn opgemaakt ten behoeve van de samenstelling van het gemeenteverslag.
Stukken betreffende de telling van dienststukken.
Opgaven en overzichten van financiële aard.
Stukken betreffende de statistiek der gemeentefinanciën.
Stukken die uitsluitend zijn opgemaakt ten behoeve van de samenstelling der begrotingen.
De vernietigbare bijlagen der gemeenterekeningen.
Stukken betreffende de boekhouding van de gemeente-ontvanger.
Berichten van stortingen in de gemeentekas.
Stukken betreffende het overmaken van gelden.
Stukken betreffende de statistiek der gemeente-schulden.
Prijscouranten en aanbiedingen.
Stukken betreffende het nemen van abonnementen.
Stukken betreffende de benoeming en de aanwijzing van leden en plaatsvervangende leden van de stembureaux.
Stukken betreffende de statistiek der verkiezingen.
Geloofsbrieven der raadsleden.
Oproepingen voor vergaderingen, kennisgevingen van verhindering.
Sollicitatiestukken van niet-benoemden.
Stukken betreffende de zekerheidsstelling door ambtenaren.
Inlichtingen over allerlei zaken, die voor de administratie van geen belang zijn.
Stukken betreffende de uitreiking van gelden, uitreiking van stukken, afkondiging enz.
Stukken betreffende de aangifte, opgave, beschrijving, vrijstelling, vermindering en invordering van belastingen (inbegrepen de bij de verschillende onderwerpen ondergebrachte retributiën).
Opgave aandeel in de kwade posten en kosten van inning opcenten van diverse rijksbelastingen.
Stukken betreffende het kamperen.
Stukken betreffende het innemen van stand- en ligplaatsen.
Stukken betreffende het houden van wedstrijden.
Stukken betreffende het collecteren en venten.
Inlichtingen en opgaven uit de registers van de Burgerlijke Stand en uit de bevolkingsregisters.
Stukken betreffende het onderzoek van de bevolkingsregisters.
Stukken betreffende de aanvraag en de beschikbaarstelling van materiaal voor de Burgerlijke Stand en ten behoeve van de bevolkingsboekhouding.
Aanvragen, verklaringen en inlichtingen en opgaven met betrekking tot de nationaliteit en identiteit.
Aanvragen, verklaringen en inlichtingen omtrent personen, betreffende goed gedrag, onvermogen e.d.
Stukken betreffende aanvragen om buitenlandse paspoorten, opgaven van uitgereikte paspoorten, betaling der daarop ingevorderde gelden.
Opgaven en inlichtingen betreffende vreemdelingen.
Afwijzende beschikkingen op verzoeken om verlof of vergunning tot drankverkoop met de daarbij behorende stukken.
Opgaven ten behoeve van de drankwetstatistiek.
Stukken betreffende het houden van loterijen.
Opgaven inzake de volkshuisvesting.
Aanvragen om beschikbaarstelling van een woning.
Stukken betreffende aankondiging van schouw en herschouw over waterlossingen.
Stukken betreffende aankondiging van schouw en herschouw van wegen.
Stukken betreffende de samenstelling van het landbouwverslag.
Stukken betreffende veekeuringen.
Stukken betreffende de verpachting van kermisstandplaatsen.
Stukken betreffende tewerkstelling bij de werkverschaffing.
Statistische opgaven inzake de arbeidsbemiddeling.
Stukken betreffende collecten voor instellingen van weldadigheid.
Inlichtingen aan andere gemeenten ingevolge de Armenwet.
Stukken betreffende de huisvesting en geldelijke ondersteuning van en verstrekking in natura aan werklozen.
Ontvangen circulaires, besluiten, beschikkingen e.d. betreffende de werkloosheidsverzekering en arbeidsbemiddeling.
Stukken betreffende het aandeel der gemeente in kosten der werkloosheidsverzekering.
Stukken betreffende uitkeringen uit de werklozenkassen.
Sollicitatiestukken van niet benoemd onderwijzend personeel.
Periodieke opgaven betreffende salarissen en pensioenen van het onderwijzend personeel.
Kennisgevingen van afwezigheid wegens ziekte van het onderwijzend personeel.
Stukken betreffende vacanties, verloven e.d. van het onderwijzend personeel.
Stukken betreffende de rijksvergoeding in de jaarwedden van het onderwijzend personeel.
Stukken betreffende de aangifte, opgave, beschrijving, vrijstelling, vermindering, invordering van schoolgelden.
Stukken betreffende de vakanties.
Stukken betreffende de aanvraag en beschikbaarstelling van leerplichtmateriaal.
Stukken betreffende de aanschaffing van leermiddelen en schoolbehoeften.
Stukken waarvan de feitelijke inhoud is vastgelegd in de militieregisters en andere stukken, die betrekking hebben op bepaalde lichtingen voorzover ze niet meer voor bewijs moeten dienen.
Bekendmakingen en kennisgevingen betreffende de inschrijving voor de dienst.
Bekendmakingen en kennisgevingen betreffende de terinzagelegging van inschrijvings- en van alfabetische registers.
Opgaven omtrent vrijstellingen.
Bekendmakingen en kennisgevingen betreffende de zittingen van de keuringsraad en inzake herkeuringen.
Bekendmakingen inzake terinzagelegging van vrijstellingsuitspraken.
Bekendmakingen en kennisgevingen inzake uitstel eerste oefening.
Stukken betreffende de inlijving van dienstplichtigen.
Stukken betreffende oproepingen voor de eerste oefening.
Stukken betreffende kostwinnersvergoedingen bij eerste oefening en herhalingsoefeningen.
Bekendmakingen en kennisgevingen betreffende herhalingsoefeningen.
Stukken betreffende de opkomst voor herhalingsoefeningen.
Stukken betreffende aanvragen om uitstel van herhalingsoefeningen.
Bekendmakingen en kennisgevingen betreffende het onderzoek van verlofgangers.
Bekendmakingen en kennisgevingen betreffende het verlenen van verlof.
Bekendmakingen en kennisgevingen betreffende de vrijwillige dienstneming.
Bekendmakingen en kennisgevingen inzake de inkwartieringen.
Stukken betreffende de taak van de burgemeester als hulpofficier van justitie.

Kenmerken

Datering:
1800-1940
Auteur:
W. van Mulken
Beschrijving:
Inventaris van de archieven van de gemeente Houthem