Uw zoekacties: Familie van Scherpenzeel Heusch, 1386-1896

16.1109 Familie van Scherpenzeel Heusch, 1386-1896 ( Historisch Centrum Limburg, te Maastricht )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
1.1. De familie De Heusch, later Van Scherpenzeel Heusch
16.1109 Familie van Scherpenzeel Heusch, 1386-1896
1. Inleiding
1.1.
De familie De Heusch, later Van Scherpenzeel Heusch
De familie De Heusch was afkomstig uit 's-Hertogenbosch. Aldaar trad in 1540 en 1558 een schepen Hendrik de Heusch op die een particulier zegel bezat. De uit beide jaren overgeleverde zegels vertonen reeds het uit latere tijd bekende familiewapen, een wapenschild met een schuinrechts geplaatste pijl. *  Arnold de Heusch die op 6 april 1573 een manuaal van te ontvangen pachten aanlegde, vermeldde op de titelpagina "Huesch Buscoducensis", aldus verwijzend naar zijn Bossche afkomst, en de spreuk "west altijt huesch". *  Arnold de Heusch vestigde zich in de huidige Belgische provincie Limburg.
Hij verwierf uit de nalatenschap van Jaspar van den Dijck, kanunnik van het kapittel van Sint Servaas te Maastricht, in 1570 het Hanengoed te Eigenbilzen, dat sedert de laatste decennia van de zestiende eeuw ook de Zangerij werd genoemd. *  Zijn nakomelingen noemden zich derhalve De Heusch de la Zangerije. Tegen het einde van de zeventiende eeuw verwierf Ernestus Guilielmus de Heusch (1643-1720) de heerlijke rechten van Eigenbilzen en Gellik.
Rond 1716, zo'n 150 jaar nadat Arnold de Heusch 's-Hertogenbosch had verlaten, kwamen nieuwe relaties met meer noordelijk gelegen streken tot stand. Arnoldus Franciscus de Heusch (1688-1746) huwde in 1716 met Anna Maria Mechtildis van Baussele. Hun zoon Joannes Ludovicus Carolus de Heusch (1723-1775) trad vervolgens in 1753 in Tiel in het huwelijk met Ida Francisca van Scherpenzeel (1727-1791), stammend uit een katholieke familie die in het kwartier van Nijmegen gegoed was. * 
Beiden waren reeds met elkaar verwant in de vierde graad, daar hun moeders zusters uit het gezin Van Baussele-De Jeger waren. J.L.C. de Heusch en I.F. van Scherpenzeel verwierven in 1765 van hun (schoon)broer Hendrik Johan Frangois van Scherpenzeel, de laatste mannelijke telg uit dit geslacht, in de vorm van een schenking onder levenden onder andere de heerlijkheid Mierlo, de heerlijkheid Dreumel en goederen te Eist en Tiel. Krachtens de bijkomende voorwaarden van deze schenking was het echtpaar De Heusch-Van Scherpenzeel verplicht "een van haare zoonen den naam en het wapen van Scherpenzeel benevens die van Heusch te doen aannemen, hetwelke sal aangemerkt worden als een erkentenisse voor de genegentheyd en genereusheyd welke den heere constituant (H.J.F. van Scherpenzeel) door deze gedane donatie en cessie heeft getoont". Niet de oudste zoon, Adrianus Arnoldus Nepomucenus Raphaël die immers geacht werd het stamgoed Zangerij te erven, maar de derde zoon Maria Gerardus Carolus (
1759-1810) zou mede de naam Van Scherpenzeel dragen en voorts in de Brabantse en Gelderse goederen opvolgen. De "schenking" bracht verder mee dat de familie De Heusch de schulden van H.J.F. van Scherpenzeel moest overnemen en in diens levensonderhoud diende te voorzien. Daartoe werden grote geldleningen aangegaan die I.F. van Scherpenzeel in 1786 noopten te bepalen dat haar zoon Maria Gerardus Carolus "de Heusch genaemt van Scherpenzeel" de in 1765 geschonken goederen mét de schulden zou erven. * 
Maria Gerardus Carolus van Scherpenzeel Heusch (1759-1810) was aldus de erfgenaam van de goederen uit de familie Van Scherpenzeel. Hij werd in 1779 ook tot universeel erfgenaam van zijn oud-oom Karel Floris van Baussele benoemd. Daardoor verwierf hij goederen te Beesd en omgeving. *  In 1782 studeerde hij rechten te Douai en hij behaalde in ieder geval de graad van baccalaureus. In 1791, het jaar van de ziekte en overlijden van zijn moeder, vestigde hij zich te Maastricht, waar hij volgens een eigen verklaring uit 1806 het Luikse burgerschap bezat. Omdat hij een tweede bombardement van de stad door de Fransen als in 1793 niet wilde meemaken, verliet hij op 3 juli 1794 Maastricht, toen de Fransen opnieuw de vestingstad naderden, en vertrok naar Dreumel. Afgezien van enige maanden verblijf te Bredevoort en Tiel bleef hij tot einde juli 1798 te Dreumel wonen. Daarna verhuisde hij naar Oosterhout, waar hij op 11 september 1798 huwde met Theodora Speya
rt van Woerden, weduwe van Olivier Hackfort en moeder van vijf dochters. Op huis Oosterhout werden zijn twee zonen Louis (1799) en Theodoor (1801) van Scherpenzeel Heusch geboren. In 1802 vestigde het gezin zich tenslotte in Kleef, waar Marie Gerard Charles vertaler bij de rechtbank van eerste aanleg werd. *  Hij werd benoemd tot lid van de gemeenteraad en bekleedde nog enige ereambten op het gebied van de armenzorg en het gevangeniswezen. Marie Gerard Charles die in een proces tegen de momboir van het Departementaal Gerechtshof te Arnhem volhield Frans onderdaan te zijn, overleed op 14 maart 1810 te Kleef. Zijn weduwe verhuisde in 1814 naar Neerbosch bij Nijmegen, waarzij in 1829 overleed. * 
1.2. J.L.Th.A.L. baron van Scherpenzeel Heusch
1.3. Geschiedenis van het archief
1.4. Verantwoording van de inventarisatie
1.5. Fragment-genealogie van de familie de Heusch, later van Scherpenzeel Heusch
Regestenlijst

Kenmerken

Datering:
1386-1896
Auteur:
G.H.A. Venner
Inventaris:
Inventaris van het archief van de familie de Heusch, later van Scherpenzeel Heusch 1386-1896. Inventarissenreeks RAL 44 (Maastricht 1989)