0318 Klooster Clarenwater bij Hattem ( Gelders Archief )
0318
Klooster Clarenwater bij Hattem
Inleiding
3. Beknopte geschiedenis van het klooster
0318 Klooster Clarenwater bij Hattem
Inleiding
3.
Beknopte geschiedenis van het klooster
Het Onze Lieve Vrouwenklooster Clarenwater bij Hattem (Beate Marie ad Claram Aquam) is ontstaan uit onvrede onder enkele zusters in het Zwartewatersklooster bij Hasselt over de slechte naleving van de kloosterregel van de heilige Benedictus. In februari 1414 kregen deze zusters toestemming om het Zwartewatersklooster te verlaten. * Aanvankelijk trokken zij in een woonhuis in Hasselt, maar het stadsbestuur van Hasselt gaf hen tot de zomer van 1414 de gelegenheid Hasselt te verlaten. * Zij bleken zich te willen vestigen, verwijderd van het Zwarte Water, in de onmiddellijke nabijheid van het Klare Water van de IJssel, in het kerspel Caten, vlak bij de parochiekerk van Caten. * De gekozen plaats lag in het Oversticht, in het gericht Zwolle, dus binnen de jurisdictie van de schout van Zwolle. De magistraat van Zwolle reageerde zeer afwijzend door op 13 januari 1415 elk contact met de proost en de nonnen van het nieuwe klooster Ten Clarenwater te verbieden. Laat staan dat men schenkingen aan dit klooster zou mogen doen, waardoor de stad inkomsten zou gaan missen uit de opbrengst van de grondbelasting, want dergelijke gesloten kloosters genoten belastingvrijdom van hun onroerend goed. Uiteindelijk leidde dit Zwols verzet tot de zogenaamde Lucienacht, waarbij de bisschop van Utrecht op 15 december 1416 de stad onverwachts ‘innam’, de magistraat verzette en zelfs enkele magistraatsleden ter dood liet brengen. * Ondertussen hadden de bisschop en de hertog van Gelre geregeld dat het klooster een paar meter verplaatst kon worden, waardoor het terecht kwam in het hertogdom Gelre in het kerspel en gericht van Hattem. *
Het klooster had bij de scheiding van het Zwartewatersklooster goederen meegekregen, bewijsbaar in Mastenbroek en Raalte * , en vermoedelijk ook het patronaatsrecht van de kerk van Heino * , maar vanaf de stichting verwierf het klooster vele goederen en rechten in de direkte nabijheid, in Hattem en Caten, maar ook verder weg gelegen, bv. in Apeldoorn en Raalte.
In 1492 werden de kloosters Clarenwater bij Hattem en Selwerd bij Groningen opgenomen in de congregatie van Bursfeld * , wat kennelijk nodig werd door opnieuw verslapping van de naleving van de kloosterregel.
De laatste proost, Cornelius ab Utrecht, was niet alleen juridisch en historisch onderlegd * , maar ook een aanhanger van de nieuwe leer. Evenals zijn voormannen, de geestelijken Maarten Luther en Martin Bucer, zocht hij voor zich een vrouw onder de nonnen, in zijn geval van zijn eigen klooster Clarenwater. Ook bij de nonnen zelf zijn sporen van sympathie met het protestantisme aangetroffen. * Maar het einde van het klooster werd toch vooral door externe gebeurtenissen bespoedigd. Geuzen en andere beeldenstormers brachten grote schade aan. Na 1580 onteigende het gereformeerd geworden bestuur van Gelre het klooster, verkocht delen van het goederencomplex van het klooster, vooral in Overijssel * en voor de resterende bezittingen, vooral op de Veluwe, werd door gedeputeerden van de Veluwe een rentmeester aangesteld. *
In 1492 werden de kloosters Clarenwater bij Hattem en Selwerd bij Groningen opgenomen in de congregatie van Bursfeld * , wat kennelijk nodig werd door opnieuw verslapping van de naleving van de kloosterregel.
De laatste proost, Cornelius ab Utrecht, was niet alleen juridisch en historisch onderlegd * , maar ook een aanhanger van de nieuwe leer. Evenals zijn voormannen, de geestelijken Maarten Luther en Martin Bucer, zocht hij voor zich een vrouw onder de nonnen, in zijn geval van zijn eigen klooster Clarenwater. Ook bij de nonnen zelf zijn sporen van sympathie met het protestantisme aangetroffen. * Maar het einde van het klooster werd toch vooral door externe gebeurtenissen bespoedigd. Geuzen en andere beeldenstormers brachten grote schade aan. Na 1580 onteigende het gereformeerd geworden bestuur van Gelre het klooster, verkocht delen van het goederencomplex van het klooster, vooral in Overijssel * en voor de resterende bezittingen, vooral op de Veluwe, werd door gedeputeerden van de Veluwe een rentmeester aangesteld. *
laatste wijziging 20-07-2021
542 beschreven archiefstukken
37 gedigitaliseerd
totaal 123 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 20-07-2021
542 beschreven archiefstukken
37 gedigitaliseerd
totaal 123 bestanden
Kenmerken
laatste wijziging 20-07-2021
542 beschreven archiefstukken
37 gedigitaliseerd
totaal 123 bestanden