De hoge rechtspraak, d.w.z. de rechtspraak in appèl en de criminele rechtspraak in het ambt Rijk van Nijmegen werd uitgeoefend door de burggraaf en schepenen van Nijmegen op het Valkhof. Voor de lage rechtspraak waren er 2 gerichtsbanken ingesteld n.l. te Wijchen en Beuningen met 3 op verschillende dagen te houden gerichtsdagen, achtereenvolgens te Beuningen en Wijchen. Het was echter ook mogelijk op andere dagen te richten. Onder de bank van Beuningen behoorden Beuningen, Ewijk, Weurt en Rijks-Winssen. Onder de bank van Wijchen behoorden Wijchen, Niftrik en Rijks-Ooij *  .
Uit oude inventarissen, aanwezig in het archief van het voormalig polderdistrict Rijk van Nijmegen (inventarisnummers 243 en volgende), blijkt dat het archief bewaard werd door de landschrijver van het Rijk van Nijmegen, die zijn woning en kantoor had aan de hoofdpoort van de Burcht. Een aantal bescheiden bevond zich in de woning en ander aantal op de poort. De oudste inventaris *  dateert van 1754 en is zeer gedetailleerd. De met de noorderzon vertrokken landschrijver François Verbolt had verscheidene gerechtelijke akten niet geprotocolleerd. Men vindt daarom in deze inventaris een beschrijving van talrijke losse akten die niet of niet alle ingeschreven waren. De doorlopende series reikten destijds niet verder terug dan momenteel.

De rechtspraak in criminele zaken van het Rijk door burggraaf en schepenen van Nijmegen is in de inventaris van 1754 niet vermeld. Daarentegen wel kondschappen en informatiën van de burggraaf in criminele en civiele zaken. De inventaris vermeldt aan het eind nog: “Nog op stukken van processen”. Het is niet uitgesloten dat zich hierbij stukken bevonden hebben met betrekking tot de appèlrechtspraak van burgraaf en schepenen, welke destijds reeds was afgeschaft. De boeten en gerechtskosten van de appellen moesten door partijen gedeponeerd worden onder de landschrijver van het Rijk van Nijmegen *  .

De rechterlijke archieven welke onder de landschrijver berustten zijn in 1811 afgegeven; ze worden in de inventaris van 1812 (Archief Polderdistrict. Rijk van Nijmegen 247) niet meer genoemd. Opgemerkt zij nog, dat de inventaris van 1803 (inventarisnummer 246) de rechterlijke stukken van de heerlijkheden Groesbeek, Heumen, Malden, Beek en het Nederrijkswald vermeldt. De rechterlijke archieven der heerlijkheden hadden tevoren onder de heren berust.

De protocollen betreffende de appèllen uit het Rijk en de criminele rechtspraak door burggraaf en schepenen werden zonder enige twijfel geschreven door de secretaris van de Nijmeegse schepenbank. De schepenen namen hun eigen secretaris mee naar het Valkhof. Burggraaf en landschrijver hebben dus alleen onder zich gehad wat voor hen van belang was, zoals met betrekking tot de gebeurde boeten en gerichtskosten, de kosten van executiën e.d., de informatien in civiele en in criminele zaken enz. Zie het Nederlands Archievenblad 1952/53, blz. 76-77.

Zie ook 0665 Valenus Swaen, inv.nr. 4 “Tomus Primus 2o, Stad-Recht van Nijmegen, twede Deel”, fol. 439-445. Vergelijk H.D.J. van Schevichaven, Organisatie en Bestuur van het Rijk van Nijmegen, Bijdragen en Medeelingen Gelre, V, blz. 1 vlg.