Mijn Studiezaal (inloggen)
2.2.13 Steekt, polder ( Hoogheemraadschap van Rijnland )
2.2.13
Steekt, polder
Inleiding
1 Stichting, grenzen en opheffing
2 Bestuur
3 Bemaling
2.2.13 Steekt, polder
Inleiding
3
Bemaling
Als bemalen polder werd de polder Steekt gesticht in 1486. De hoogheemraden van Rijnland gaven op 28 februari 1486 aan ingelanden te Alphen aan de oostzijde van de Gouwe toestemming om een watermolen te zetten en uit te wateren in de (Oude) Rijn. Met de kanttekening dat als de landeigenaren uit Warmond en Oegstgeest en anderen zouden gaan klagen over schade veroorzaakt door de molen, de hoogheemraden een beroep konden doen op de ingelanden van Alphen bij het zoeken naar een oplossing. * Op 24 augustus 1491 wordt deze molen met name genoemd ”die molen in die Steeck” bij een bijeenkomst over "alle watermolens die gezet zijn en nog zullen komen". *
In 1556 vroeg het bestuur aan het hoogheemraadschap van Rijnland vergunning om een tweede molen aan de rivier de Gouwe te mogen bouwen, ondanks oppositie werd deze vergunning wel verleend. Waarschijnlijk is de bouw toch niet doorgegaan, want in 1571 werd wederom aan dijkgraaf en hoogheemraden gevraagd een tweede molen te mogen bouwen daar de polder veel last van het water had. * Wanneer de tweede molen nu precies werd gebouwd, is niet helemaal duidelijk. Zeker is dat er in 1599 daadwerkelijk een nieuwe molen werd gebouwd (de plaats wordt niet vermeld) en dat er in 1597 werd geprotesteerd tegen de voorgenomen bouw van deze molen. * Op de kaart van 1615 (ambachtskaart) zien we duidelijk de beide molens: een molen uitmalende op de oude Rijn, "steeckter mole" genoemd en een molen uitmalende op de Gouwe "nieuwe steeckter mole" genoemd. *
In 1819 werd door het bestuur aan de ingelanden voorgesteld de kleine watermolen, staande aan de rivier de Gouwe naast het jaagpad van Gouda, af te breken daar deskundigen verklaarden dat één watermolen voldoende voor de polder zou zijn. Besloten werd drie achtereenvolgende jaren proef te gaan draaien. Na deze drie jaren bleek dat de zogenoemde Groot Steeksche molen met gemak de polder alleen kon bemalen, zelfs polder Rijneveld werd mede bemalen na het afbranden van de Rijneveldse molen.
In 1824 verleende Rijnland toestemming tot het voor afbraak verkopen van de kleine wipmolen, waarna de molen en het daarnaast gelegen huisje met erf van de molenwerf in hetzelfde jaar bij openbare verkoop werden verkocht. *
In 1824 verleende Rijnland toestemming tot het voor afbraak verkopen van de kleine wipmolen, waarna de molen en het daarnaast gelegen huisje met erf van de molenwerf in hetzelfde jaar bij openbare verkoop werden verkocht. *
Vanaf 1947 werd er door het bestuur gedacht aan wijziging van de bemaling. Aanvankelijk was het de bedoeling dat er een geheel nieuw gemaal zou worden gebouwd en dat de molen buiten werking zou worden gesteld, maar dit bleek niet haalbaar te zijn. Besloten werd het bestaande scheprad van de molen te vervangen door een vijzel, die zowel dienst kon doen als onderdeel van de windbemalings-installatie, als ook kon worden aangedreven door een elektromotor van 40 pk. In 1963 werden de werkzaamheden aangevangen. *
In het kader van de Ruilverkaveling “Zwammerdam” werd in 1969 twee onderbemalingsinstallaties (elektrische vijzelinstallaties) nabij duikers onder de J.C. Hoogendoornlaan geplaatst. Op deze wijze werd het mogelijk alle gronden ten zuiden van de J.C. Hoogendoornlaan en ca. 15 hectare grond - gelegen ten westen van de trektocht naar het gemaal en ten noorden van de J.C. Hoogendoorn - onder te bemalen. *
In 1971 werd de Steektermolen, de wipmolen ten noorden van de spoorlijn Alphen-Leiden te Alphen a.d. Rijn, op de lijst van beschermde monumenten geplaatst. *
4 Archief
laatste wijziging 07-04-2023
245 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 36 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 07-04-2023
245 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 36 bestanden
Kenmerken
Datering:
(1360) 1565-1978
Onder de gemeente(n):
Alphen aan den Rijn
Omvang:
3,50 meter
Inventaris:
J.M. Manshanden, 2011
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Scanning on demand:
Licentie:
Public Domain Dedication
Geografische namen:
Categorie:
laatste wijziging 07-04-2023
245 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 36 bestanden
