Uw zoekacties: Meer- en Duinpolder (en rechtsvoorgangers)

1.2.4.13 Meer- en Duinpolder (en rechtsvoorgangers) ( Hoogheemraadschap van Rijnland )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
1 De Lisserbroekpolder * 
1.2.4.13 Meer- en Duinpolder (en rechtsvoorgangers)
Inleiding
1
De Lisserbroekpolder * 
In de registers van vergunningen verleend door het hoogheemraadschap van Rijnland komen onder Lisse al vanaf 1531 stichtingen van kleine poldertjes voor. Ze zijn echter vanwege de summiere aanduidingen moeilijk te traceren. Reeds in 1583 is sprake van de stichting van een molentje in de met name genoemde Lisserbroek. *  Op 22 april 1628 kregen de ingelanden van de "Lisserbrouck en de Beeckampen, te samen groot omtrent 250 morgen" van Rijnland vergunning om een windwatermolen voor gezamenlijk gebruik op te richten. *  De grens van het te bemalen gebied liep langs een aantal "teelcroften", de Zandsloot van Gerrit Seijpesteyn (Lisserbeek), het Haarlemmermeer, de Grevelinge en de Lissergracht bij de korenmolen. Het zogenaamde Hoppoeltje werd buiten de polder gehouden. *  Hierbij voegden zich op 10 mei van dat jaar nog de ingelanden van "Grascampen" en de "Vennen", zodat het te bemalen gebied 274 morgen groot werd. *  De eerste rekening over 1628/29 werd genoemd: "de rekening van de nieuwe bepoldering van de Lisserbrouck". * 
Af en toe werden voor diverse werkzaamheden dammen geopend in de zogenaamde "Quade weg". *  De verdeling van het onderhoud aan de polderwerken werd in 1644 vastgelegd in een hoefslaglijst, die in 1659 overigens al weer was aangepast. * 
Bij reglement van 25 januari 1649 was besloten dat de polder bestuurd zou worden door vier molen meesters met hulp van een bode. Alleen als het nodig was zou men de schout ontbieden. Het was de bedoeling daarmee kosten te besparen. *  In 1653 ontstond een meningsverschil tussen de ingelanden bij de verkiezing van een nieuwe molenmeester. Het bestuur kwam er niet uit en liet daarom op 26 maart de hoogheemraden van Rijnland kiezen uit een voordracht. *  Daarna was er weer wrevel tussen de ingelanden over het feit dat het polderbestuur te groot en te duur was. Vier molenmeesters, een penningmeester tevens schrijver en een bode vonden zij te veel voor een polder "niet groter dan 270 morgen". Oud zeer werd opgerakeld en er ontstond ook nog commotie over de aanbesteding van de bemaling. * 
Het te bemalen gebied werd in 1712 uitgebreid met de buitenplaats Santvliet. Daarvoor moest een duiker onder de Heerweg door worden gelegd. Tussen polderbestuur en de eigenaresse van de buitenplaats werd een bemalingsovereenkomst opgemaakt. *  In het midden van de 18de eeuw kwam het steeds regelmatiger voor dat de kaden aan de zijde van het Haarlemmermeer overliepen. Vooral bij oostenwinden. In de zomer 1764 werd de te lage waterkering aanmerkelijk opgehoogd. *  Het bestuur kreeg daarbij technische bijstand van de landmeter van Rijnland.
Het zogenaamde achtergedeelte van de Lisserbroek stak ver in het Haarlemmermeer uit. Plannen die bij de ingelanden leefden om dit gedeelte te vervenen, werden pas gerealiseerd toen het binnen de droogmaking van het Haarlemmermeer kwam te liggen. Bij Koninklijk Besluit van 3 mei 1860 werd toegestaan binnen 40 jaar het gebied uit te venen. In 1900 was men met het gebied ter grootte van 123 ha klaar. *  Al bij de voorbereiding van de plannen tot droogmaking van het Haarlemmermeer was op 13 november 1840 door het polderbestuur en door de Commissie van Beheer en Toezicht over de Droogmaking van het Haarlemmermeer een overeenkomst getekend. De Commissie kocht de polderlasten van het binnen de droogmaking vallende polderdeel af. Gelijktijdig werd een regeling getroffen aangaande het onderhoud van de daar liggende polderwegen. Ook werd door de Commissie een rolbrug over de Ringvaart gelegd. *  Tot 1965 zorgde het bestuur van de Haarlemmermeerpolder voor het onderhoud. * 
Op de reglementskaart van 1860 is het gebied van de verkleinde Lisserbroekpolder goed te zien. De westelijke grens werd toen gevormd door de Heereweg, noordelijk was dat de Zandsloot of Lisserbeek, oostelijk de Ringsloot van de Haarlemmermeerpolder en zuidelijk de Ringdijk van de Lisserpoelpolder. * 
Een gedeelte van de polder, bij het centrum van Lisse, werd op een 20 cm hoger waterpeil gehouden. Het was het gebied tussen de Stinksloot, het dorpscentrum van Lisse en de Gracht of Haven. Bij de korenmolen was een verbindingsduiker gelegd. Er is in 1924 een duidelijke kaart van dit aparte polderdeel gemaakt ten behoeve van de demping van een deel van de Haven. * 
Op de overzichtskaarten van Rijnland is de hoofdwatergang van de polder goed te zien. Deze strekte zich uit vanuit de Graft via het Hoppoeltje in noordoostelijke richting naar het Haarlemmermeer, ten zuiden van de Zandsloot of ook wel genoemd Lisserbeek. Aan het einde ervan stond de in 1697 gebouwde schepradmolen. * 
2 De (oude) Meer- en Duinpolder
3 De Lisserbroek-, Meer- en Duinpolder
4 De (nieuwe) Meer- en Duinpolder
5 Archief

Kenmerken

Datering:
(1625) 1969-1978 (1980)
Onder de gemeente(n):
Lisse, Hillegom
Omvang:
1,70 meter
Inventaris:
J.H.M. Sloof, 1995
Annotatie:
Archieven van de polder en zijn rechtsvoorgangers zijn beschreven in één inventaris.
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Rechtsvoorgangers:
Lisserbroek-, Meer- en Duinpolder (1882-1969), Lisserbroekpolder (1625-1884), (oude) Meer- en Duinpolder (1854-1882)
Licentie:
CC0 1.0 Publiek Domein Verklaring
Geografische namen: