Uw zoekacties: Dossier - Kerkelijk verzet
249-0375A Dossier - Kerkelijk verzet ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )
Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

  • Kenmerken van het archief
  • Inleiding op het archief
  • Inventaris of plaatsingslijst
  • Eventueel bijlagen

    • De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

    De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

    De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

    Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

    beacon
     
     
    Naar boven om te zoeken
    249-0375A   Dossier - Kerkelijk verzet
    Openbaarheid
    Dit dossier is sinds 1 januari 2025 in zijn geheel openbaar.
    laatste wijziging 06-03-2025
    64 beschreven archiefstukken
    Inventaris
    aanvraaginstructie

    Archiefstukken uit dit archief kunnen in de studiezaal van het NIOD worden aangevraagd
    onder vermelding van: collectie 249-0375A, inv.no. ...
    Het inventarisnummer is vermeld in numeriek oplopende volgorde,
    links naast de beschrijving van de stukken
    a1 Brief van ds. D. Broer te Zaandijk aan J.J. Dinkelberg te Koog aan de Zaan betreffende de Nederlandsche Unie, 3 september 1940.
    a2 Enkele niet-ondertekende circulaires betreffende Winterhulp Nederland met een afschrift van een rondschrijven van de secretaris-generaal van Justitie betreffende het houden van openbare inzamelingen en een uittreksel uit de circulaire van de directeur-generaal van Winterhulp Nederland van 10 december 1940 aan de burgemeesters, 1940 en zonder datum.
    a3 Circulaire betreffende de arrestatie van ds. J. Offers te Berlikum, 23 januari 1941.
    a4 Artikel van ds. W. Banning over "De kerk en de vrijheid". Overdruk van een artikel uit het Weekblad der Nederlandsche Hervormde Kerk van 15 februari 1941, 15 februari 1941.
    a5 Vergunning tot het verblijf op de openbare weg tussen 21 en 24 uur, afgegeven aan ds. D. Broer te Zaandijk, 7 maart 1941.
    a6 "Gebed voor deze tijd". Opgesteld door prof.dr. G.H.J. van der Molen, maart 1941.
    a7 Circulaire van het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten, waarin herinnerd wordt aan een schrijven van de vereniging "De Provinciale en Kerkelijke Pers", bevattende een waarschuwing aan de kerkelijke pers voor een vijandige houding tegenover het nationaal-socialistische Duitsland, 30 april 1941.
    a8 Circulaire van de Remonstrants Gereformeerde Gemeente te Haarlem ter gelegenheid van de herdenking van de tiende mei 1940, 10 mei 1941.
    a9 Persoonlijk rondschrijven van ds. J.J. Buskes te Rotterdam, 1 juli 1941.
    a10 Circulaire van de Centrale Commissie voor het Vrijzinnig Protestantisme aan de predikanten, besturen en kerkenraden betreffende radio-uitzendingen van het Vrijzinnig Protestants Kerk-comité, 13 augustus 1941.
    a11 Brief van de VPR0 aan ds. H.J. Mispelblom Beyer te Leiden betreffende het verbod van radio-uitzendingen van de VPRO, 22 augustus 1941.
    a12 Kerstboodschap 1941 van ds. G.J. Heering aan zijn geestverwanten en vrienden, zonder datum.
    a13 Verklaring van ds. R.J. Aalberts te Hilversum, waarin hij rekenschap aflegt inzake zijn medewerking aan radio-uitzendingen van de Nederlandse Omroep, mei 1942.
    a14 Tekst van een toespraak van ds. W. Banning, getiteld "De lampen brandende, Weest ook gij bereid", 16 juli 1942.
    a15 Rondschrijven van ds. Kr. Strijd te Hengelo inzake de in verband met de bezetting van Nederland aan te nemen houding, augustus 1942.
    a16 Opwekking tot gebed voor ter dood veroordeelden op 12 oktober 1943, 11 oktober 1943.
    a17 Kerstboodschap 1943. Niet ondertekend, zonder datum.
    a18 Circulaire van de Vereeniging van Vrijzinnig Hervormden te Haarlem betreffende het vertrek van ds. W. Banning, zonder datum.
    a19 Verslag van de bevestiging en intrede van ds. W.Banning in Naaldwijk op 6 februari 1944, zonder datum.
    a20 Rondschrijven van A.R. de Jong te Haarlem, 27 juli 1944.
    a21 Tekst van een preek in de Engelse taal, geschreven door ds. Blaue, gereformeerd predikant te Ede, en verspreid onder de manschappen van de luchtlandingstroepen in de omgeving van Ede in september 1944, zonder datum.
    a22 Kerstboodschap 1944. Niet ondertekend, 1944.
    a23 Rondschrijven van een predikant aan zijn collega's, maart 1944.
    a24 Rondschrijven van ds. J.Remmer te Rotterdam aan de zieken, 7 maart 1945.
    a25 Rondschrijven van ds. E. Frater Smid, maart 1945.
    a26 Bundel brieven en fragmenten van brieven van ds. W. Banning aan zijn vrienden, geschreven tijdens zijn gijzeling en verspreid door zijn vrouw, 1942 - 1944.
    a27 Bundel artikelen van prof.dr. K. Schilder uit het weekblad "De Reformatie", 3 mei 1940 - 5 juli 1940.
    a28 Bundel niet ondertekende bijbel- overdenkingen, 27 oktober 1943 - 6 juni 1945.
    a29 Enkele circulaires en brieven, tijdens de bezetting verspreid door mevrouw D.B. van Dorp-Beucker Andreae te Katwijk aan de Rijn, zonder datum.
    a30 Getuigenis van de Evangelisch Lutherse Gemeente te Monnikkendam tegen de maatregelen tegen de Joden, zonder datum.
    a31 Tekst van een artikel, bestemd voor "De Residentiebode", dat om een bepaalde alinea niet eerder werd geplaatst, zonder datum.
    a32 Circulaire, vermoedelijk bestemd voor predikanten, betreffende het spreken voor de NCRV-microfoon door predikanten. Bijgevoegd is een fotokopie van een blad uit de Omroepgids van de NCRV, zonder datum.
    a33 Brief van G.W. van Deth betreffende de inrichting van een kamp voor Christen-Joden te Westerbork, de vergoeding van oorlogsschade en het verzenden van drukwerk naar tewerkgestelden in Duitsland, zonder datum.
    a34 Opstel over Christendom en politiek. Niet ondertekend, zonder datum.
    a35 Circulaire met het opschrift "Waarom verzetten wij ons ?" Niet ondertekend, zonder datum.
    a36 Duitse vertaling van een "herderlijke brief", bevattende een opstel over christelijk geloof en nationaal-socialisme, 1 maart 1944.
    a37 "Het Anti-Semitisme in het licht van de Bijbel". Tekst van een referaat, gehouden voor de wereldbond voor internationale Vriendschapsarbeid der Kerken te Genève, [1939].
    a38 Verslagen van een aantal Evangelisch Lutherse Gemeenten aan de Synodale Commissie der Evangelisch Lutherse Kerk in Nederland over het verzetswerk in deze gemeenten en de houding van de predikanten en kerkeraadsleden, 18 december 1945 - 30 november 1946.
    a39 Schrijven van de gezamenlijke kerken aan de Rijkskommissaris naar aanleiding van de voorgenomen sterilisatie bij gemengde huwelijken (Nederlandse en Duitse tekst), 20 mei 1943.
    a40 Schrijven van de gezamenlijke kerken aan de Rijkskommissaris naar aanleiding van de wegvoering van arbeiders naar Duitsland, november 1944.
    a41 Pamflet over de Nationale Rijkskerk en de daarop aansluitende geloofsbelijdenis, 10 april 1942.
    a42 Manifest van de Belijdenis-synode, zonder datum.
    a43 Mededeling aan de kerkenraden met verslag over een audiëntie van de Protestantse kerken en de Rooms-Katholieke kerk bij de secretaris-generaal van Justitie en bij Seyss-Inquart, 21 april 1942.
    a44 Brief van de protestantse kerken aan het College van Secretarissen-Generaal, waarin zij hun verontrusting uitspreken over de ontwikkeling der gebeurtenissen, 5 maart 1941.
    a45 Circulaire "Wat wij wel en wat wij niet geloven". Niet ondertekend, zonder datum.
    a46 Oproep van de Deputaten voor het Contact met de Overheid om op zondag 16 mei 1943 een gebedsdag te houden, zonder datum.
    a47 Niet ondertekende inleiding voor een gesprek van protestantse leiders over het geven van adviezen aan gelovigen, die in bepaalde kwesties om raad vragen, juni 1943.
    a48 Verslag van een onderhoud van de gezamenlijke kerken in Nederland met de Secretaris-generaal van Justitie, zonder datum.
    a49 Brief van een niet nader genoemde Kerkenraad aan Christiansen (Duitse tekst), bevattende een verzoek om vrijlating van ds. J. Overduin, zonder datum.
    a50 Rapport van de Groepscommandant der Marechaussee te Zuidhorn over het verzetswerk der gereformeerde predikanten W.J. van Otterlo en H. Wiersma, respectievelijk te Zuidhorn en Oldehove, 10 augustus 1945.
    a51 Rapport van de Koninklijke Marechaussee Post Wommels betreffende een onderzoek naar de houding der geestelijken gedurende de bezetting. Bevat een verslag van het verhoor van een drietal predikanten uit Friesland, 4 augustus 1945.
    a52 Rapport van de afdelingscommandant der Marechaussee te Winsum, de adjudant R. Zijlstra, betreffende de houding van de geestelijke leiders tijdens de bezetting in een aantal gemeenten in de provincie Groningen, 10 augustus 1945.
    a53 Brief van de Gereformeerde Kerk van Staveren aan de burgemeester van Staveren over het aandeel der kerk in de strijd tegen het nationaal-socialisme, zonder datum.
    a54 Brief van ds. J.B. Bel, predikant van de Gereformeerde Gemeente van Dirksland aan de minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen over zijn verzetswerk, dat onder meer bestond uit hulpverlening aan onderduikers het verzamelen van levensmiddelen voor de grote steden en het verspreiden van illegale lectuur, 5 juli 1945.
    a55 Brief van E. Donkervoort te Ried (Friesland) over de houding van ds. C.G. Scheepstra, predikant van de Nederlands Hervormde Gemeente te Ried, tijdens de bezetting, 26 juli 1945.
    a56 Rapport van de Postcommandant der Marechaussee te Spannum over het verzet, gepleegd door geestelijke leiders, met name door de predikanten in de noordwesthoek van Friesland, 31 juli 1945.
    a57 "Afkondiging", waarin, op verzoek van de Algemene Synode der Nederlands Hervormde Kerk, aan de gemeenten wordt medegedeeld, dat namens een zestal Protestantse Kerken in Nederland een adres is verzonden aan de Rijkscommissaris. In dit adres wordt geprotesteerd tegen het verbod tot het benoemen en bevorderen van Joodse ambtenaren en andere personen van Joodsen bloede, zonder datum.
    a58 Beknopt rapport betreffende het verzet der Lutherse kerken, met name van de Lutherse kerk te Edam. Niet ondertekend, zonder datum.
    a59 Circulaire van de Kerken inzake de Winterhulp en het collecteplan. Niet ondertekend, zonder datum.
    a60 Circulaire van de Kerken betreffende de verordening inzake verenigingen en stichtingen, zonder datum.
    a61 Circulaire van de Kerken inzake de voorbede voor het Koninklijk Huis, de regering, gevangenen en dergelijke, zonder datum.
    a62 Circulaire van de Kerken inzake de houding, die tegen over de bezetter dient te worden aangenomen. Opgeroepen wordt onder meer tot principiële afwijzing van de bezettende macht, afzien van gewapend verzet en boycot van de Winterhulp, zonder datum.
    a63 Lijstje met namen van gevangengenomen, respectievelijk (vermoedelijk in gevangenschap) overleden predikanten. Deels voorzien van datum van arrestatie en plaats van detentie (herkomst onbekend), zonder datum.
    a64 Niet ondertekend rondschrijven (handschrift waarin de kerken worden opgeroepen, na hun eerdere protesten tegen onder meer de Jodenvervolging en de gedwongen tewerkstelling van arbeiders in Duitsland, ditmaal te protesteren tegen "het opjagen, grijpen en wegvoeren van duizenden jonge menschen". Niet ondertekend, zonder datum.
    Zie voor aanvullingen op dit dossier : Dossier nr. 249-A0375A Kerkelijk verzet (aanvullingen)
    laatste wijziging 06-03-2025
    64 beschreven archiefstukken

    Kenmerken

    Openbaarheid:
    Volledig openbaar
    Status:
    Bruikleencollectie Nationaal Archief
    Trefwoorden:
    Categorie:
    Termen:
    Zie ook:
    laatste wijziging 06-03-2025
    64 beschreven archiefstukken