Uw zoekacties: Stichting 'Oranjehotel'

850 Stichting 'Oranjehotel' ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

  • Kenmerken van het archief
  • Inleiding op het archief
  • Inventaris of plaatsingslijst
  • Eventueel bijlagen
  • De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

    De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

    De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

    Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

    beacon
     
     
    Openbaarheid
    Het archief is vrijwel volledig openbaar.

    Alleen inventarisnummers 6, 22, 23 en 30 t/m 58 zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, is ter plekke bij balie van de studiezaal van het NIOD een archiefverklaring verkrijgbaar. Direct na ondertekening kunt u de stukken aanvragen en inzien.
    Inleiding
    titel archief
    archiefvormer
    omvang
    citeer en aanvraaginstructie
    periode van ontstaan
    beheersgeschiedenis/overbrenging naar het NIOD
    aard van de archiefbestanddelen
    850 Stichting 'Oranjehotel'
    Inleiding
    aard van de archiefbestanddelen
    ead-typering:
    scopecontent
    Het archief bevat de verslagen van vergaderingen van het Comité (de voorganger van de Stichting) en de Stichting, stichtingsakten en statutenwijzigingen, adressenlijsten van relaties, financiële stukken, correspondentie, documentatie betreffende het monument, stukken met betrekking tot de (organisatie van de) jaarlijkse herdenkingen en stukken over de zorg voor het monument, diverse publicaties van de Stichting en enkele bijzondere corporele documenten zoals linten, boekenleggers, tekeningen, sleutels, herrinneringsgeschenken die werden uitgereikt tijdens de herdenkingen en enkele ingelijste foto's en tekeningen.
    ordening van de archiefbestanddelen
    selectie, vernietiging en bewerking
    aanvullingen
    wettelijke status
    reproductiebeperkingen
    taal van de archiefbescheiden
    materiële staat
    digitalisering
    bewerking
    Gedigitaliseerde inventarisnummers
    De stukken over de jaarlijkse herdenkingen (inventarisnummers 80 t/m 92) zijn volledig gedigitaliseerd.
    Geschiedenis
    Het ‘Oranjehotel’
    Het complex cellenbarakken, dat in de bezettingstijd de bijnaam ‘Oranjehotel’ kreeg, werd in 1919 in gebruik genomen. Tot 1940 werden er smokkelaars, dienstweigeraars en kortgestraften gedetineerd. In mei 1940 zaten er, tot de capitulatie van het Nederlandse leger, kortstondig Duitse krijgsgevangenen opgesloten. Daarna werd het complex gedurende de rest van de oorlog door de bezettende macht gebruikt als Deutsches Polizeigefängnis. Gearresteerde Nederlanders werden hier gevangen gezet om verhoord en berecht te worden. Veel gevangenen werden veroordeeld tot lange straffen in Duitse kampen. 215 geïnterneerden werden veroordeeld tot de doodstraf en geëxecuteerd op de Waalsdorpervlakte. Vele anderen kregen vrijspraak. Naar schatting hebben 25.000 mensen in het Oranjehotel gevangenen gezeten. Over het algemeen bevonden zich zo’n 1.200 tot 1.500 mensen in de gevangenis, veelal met meerderen in een cel. Aangezien de Duitsers vlak voor het einde van de oorlog de archieven van het gevangeniscomplex vernietigden, zijn precieze gegevens niet voorhanden. Het is onduidelijk waarom de gevangenis bekend is geworden als Oranjehotel. De naam is tijdens de oorlog in de volksmond ontstaan en meteen een begrip geworden. * 
    Het Comité ‘Oranjehotel’
    Het Comité Oranjehotel werd op 24 juni 1946 opgericht door enkele oud-gevangenen, vertegenwoordigers van het Rode Kruis en het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie. Initiatiefnemer was E.P. Weber, die ook als voorzitter optrad en de auteur was van het datzelfde jaar verschenen gedenkboek van het Oranjehotel, Celmuren spreken, gevangenen getuigen. Omdat de naam Oranjehotel ‘bij het Nederlandse volk een bijzondere klank had’, stelde het comité zich ten doel ‘een blijvende herinnering aan te brengen […] in de vorm van een monument of gedenkplaats en enkele doodencellen te bewaren als een soort bedevaartplaats’. * 
    Op 5 oktober 1946 vond de plechtige inwijding van dodencel 601 plaats door een dochter van de in de oorlog omgekomen Haagse predikant ds. D.A. van den Bosch. In 1949 is het poortje waardoor ter dood veroordeelden vanuit de gevangenis naar de Waalsdorpervlakte werden gebracht, officieel opgenomen in het ‘monument Oranjehotel’. Een jaar later, op 16 september 1950, onthulde Koningin Juliana een gedenkplaat van witte natuursteen op de buitenmuur aan de Stevinstraat. Het comité verzorgde voorts de totstandkoming van de vier ´doodenboeken´ waarin 734 namen zijn opgenomen van gevangenen die in de oorlog om het leven zijn gekomen.
    Toen in 1950 het drieledige monument af was (de dodencel, het poortje en de gedenkplaat) en een begin was gemaakt aan de doodenboeken (aanvullingen daarop worden nog steeds verwerkt), waren de doelen van het comité bereikt en werd het comité omgezet in een stichting.
    De Stichting ‘Oranjehotel’
    De doelstelling van de Stichting ‘Oranjehotel’ was en is:
    '1.Een blijvende band te vestigen tussen de nabestaanden van oud-gevangenen, die het Oranjehotel slechts verlieten om hun leven voor het Vaderland te geven, zomede tussen de in leven zijnde oud-gevangenen door het jaarlijks organiseren van een reünie.
    2.De instandhouding en verzorging van de gewijde Dodencel 601, het onderhoud van het monument en het verlenen van een waardig aanzien aan de executieplaatsen op de Waalsdorpervlakte.’ * 
    Sinds 1946 vindt er jaarlijks een herdenking plaats in de Cellenbarakken. Tijdens de herdenkingen en samenkomsten heeft een groot aantal minder en meer bekende Nederlanders het woord gevoerd. Verder werd er vaak poëzie voorgedragen, verzorgden muziekgezelschappen de muzikale omlijsting en werden toneelstukken opgevoerd. Bij de herdenkingen zijn enkele malen herinneringsgeschenken uitgedeeld. De Stichting ‘Oranjehotel’ bestaat nog immer actief en organiseert nog steeds de jaarlijkse herdenking, meestal op de laatste zaterdag van september.
    Literatuur en verwante collecties
    Voor meer informatie over het Oranjehotel op internet:
    http://oranjehotel.nationaalarchief.nl (een website gewijd aan met name de Doodenboeken)
    http://www.oranjehotel.org

    Voor vervolgonderzoek kan men de volgende literatuur en verwante collecties raadplegen.
    Literatuur
    Verwante collecties
    Inventaris

    Kenmerken

    Datering:
    1946-2009
    over het archief:
    De Stichting 'Oranjehotel' organiseert elk jaar een reünie voor oud-gevangenen en nabestaanden en onderhoudt het monument in het voormalige 'Oranjehotel' in de Penitentiaire Inrichting Haaglanden in Scheveningen.
    Openbaarheid:
    Enkele inventarisnummers van dit archief zijn beperkt openbaar. Details staan vermeld in de rubriek "openbaarheid".
    Omvang:
    1,6 meter en 4 dozen van afwijkend formaat (141 inventarisnummers)
    Status:
    NIOD-KNAW collectie - private schenking
    Trefwoorden:
    Categorie: