Het archief is vrijwel volledig openbaar.

Alleen inventarisnummer 64 is slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, is ter plekke bij balie van de studiezaal van het NIOD een archiefverklaring verkrijgbaar. Direct na ondertekening kunt u de stukken aanvragen en inzien.

Meer uitleg over openbaarheidsbeperkingen leest u hier.

Op 21 november 1979 werd de Stichting Samenwerkend Verzet 1940-1945 (SSV) opgericht door de Nationale Federatieve Raad van het Voormalig Verzet Nederland (NFR/VVN), de Nederlandse Vereniging van Ex-Politieke gevangenen (Expogé) en de Nederlandse Vereniging van Pilotenhelpers uit de Tweede Wereldoorlog 'The Escape'. De grondslagen en doelstellingen van de nieuwe vereniging kwamen in grote mate overeen met de doelstellingen van de drie oprichtingsorganisaties. Ten eerste betekende dat de eerbiediging van de Nederlandse democratie en het koningshuis, en de verwerping van elke vorm van dictatuur. Ten tweede de bevordering van de onderlinge verbondenheid van verzetsstrijders, en het helpen van hen. Ten derde de instandhouding van de geestelijke waarden van het verzet en het doorgeven van die waarden aan de jeugd.

De SSV startte met drie verenigingen, maar in de loop van de jaren 1980 kwamen steeds meer oud-verzetsstrijdersorganisaties onder de paraplu van de SSV, tot in 1984 alle organisaties verenigd waren. De SSV kon op die manier een sterke vertegenwoordiger zijn van het voormalig verzet. Om haar doelstellingen te verwezenlijken is de SSV erg actief geweest. Onderstaand vindt u de 7 deelgebieden waarop de SSV actief was.

Prins Bernhard op de Dag van het Verzet, 1985.

1. Dag van het Verzet
Al in 1974 werd door de NFR/VVN de eerste Dag van het Verzet georganiseerd. Dit was een dag waarop oud-verzetsstrijders elkaar konden ontmoeten en er veel tijd moest zijn voor persoonlijk contact. Na de oprichting van de SSV nam deze stichting de organisatie over, in 2000 werd deze weer overgenomen door de Bond van Nederlandse Militaire Oorlogs- en Dienstslachtoffers.

2. De Commissie Jeugdvoorlichting
De Commissie Jeugdvoorlichting werd in 1978 opgericht door de Expogé. Vanaf 1981 kwam de commissie onder auspiciën van de SSV. De commissie beantwoordde direct aan de derde doelstelling van de SSV: de jeugd voorlichten. De belangrijkste taak van de commissie was voorlichting geven op scholen. Dit gebeurde door oud-verzetsstrijders zelf. Daarnaast was de commissie ook actief in het organiseren en begeleiden van tentoonstellingen, het beschikbaar stellen van lesmateriaal aan scholen en het organiseren van reizen naar concentratiekampen. In 1995 werd de commissie opgeheven bij gebrek aan medewerkers, maar de Commissie Jeugdvoorlichting vond haar opvolger in de Commissie Begeleiding Jeugdvoorlichting. Deze commissie hielp gastdocenten die op eigen titel verder gingen met het geven van voorlichting. In 2004 werd ook deze commissie opgeheven.

3. Het Bos der Onverzettelijken
In 1991 werd het idee geopperd om een Bos der Onverzettelijken te planten. Dit zou een monument moeten worden voor alle gefusilleerden in Nederland, door voor elk van hen een boom te planten. De SSV pakte het idee met groot enthousiasme op en richtte een commissie op die het bos moest realiseren. Een plek werd snel gevonden: bij Almere, met de belofte van de gemeente het bos te zullen onderhouden. Er zouden 2142 bomen worden geplant: voor de 2133 gefusilleerde Nederlanders, één boom voor de onbekende gefusilleerden, vijf bomen voor de vijf jaren van de bezetting en drie voor de koninginnen Beatrix, Juliana en Wilhelmina. In 1992 werd de eerste boom geplant en werd het levende monument een feit. De officiële opening werd verricht door Prins Bernhard in 1993, waarbij werd vastgesteld dat het bos na 10 jaar zou overgaan naar de gemeente Almere. Op het terrein van het bos waren alle lanen naar onderdelen van het verzet vernoemd en was er een speelplaats voor de jeugd, waardoor de derde doelstelling van de SSV mede door dit bos gehaald werd.

4. Acties tegen de vrijlating van oorlogsmisdadigers
Al in het eerste jaar van de SSV kwam de kwestie van oorlogsmisdadigers op de agenda. Vooral het feit dat zoveel van hen in Duitsland vrij rondliepen, was vele oud-verzetsstrijders een doorn in het oog. In de loop van haar bestaan heeft de SSV geijverd voor de veroordeling van oorlogsmisdadigers. Ook kwam de vereniging in actie tegen gratieverlening aan diverse oorlogsmisdadigers. De Minister van Justitie J. de Ruiter beloofde in 1982 de SSV vertrouwelijk op de hoogte te houden van eventuele beslissingen tot gratieverlening. De SSV was onder andere actief in het bestrijden van de gratieverlening aan Jacobs, Kath, Koster en de 'Twee van Breda'.

5. Wet Buitengewoon Pensioen
Naar aanleiding van het rapport van de Commissie van Dijke in 1985, dat moest zorgen voor de vereenvoudiging van de wetten voor oorlogsgetroffenen, ontstond er grote commotie onder de oud-verzetsstrijders. De SSV vond dat de verkregen rechten niet mochten worden aangetast en had haar bedenkingen bij de betrouwbaarheid van het rapport. De SSV werd betrokken bij de totstandkoming van het standpunt van de Minister van WVC L.C. Brinkman, aangezien de Commissie van Dijke het eindrapport ter commentaar naar de SSV stuurde. Uiteindelijk werden enkele kritiekpunten van de SSV overgenomen door Minister Brinkman, maar toch bleven er nog bezwaren bestaan. Ook de nieuwe Minster van WVC, H. d' Ancona, luisterde naar de SSV, zodat van het rapport van de Commissie van Dijke uiteindelijk alleen het advies ten aanzien van het lage weduwepensioen bleef staan.

6. Protestacties
De SSV heeft gedurende haar bestaan een groot aantal protestacties gevoerd, in meer of mindere mate succesvol. Daarbij hield zij haar doelstelling om de geestelijke waarden van het verzet in stand te houden in het oog. De SSV was onder andere betrokken bij protesten tegen reünies van oud-SS’ers, het pensioen van de weduwe Rost van Tonningen, fascistische opvattingen op het internet en het noemen van straten naar oorlogsmisdadigers.

7. Internationale verzetscongressen
De SSV organiseerde in 1980 en 1985 een internationaal verzetscongres, waar oud-verzetsstrijders uit de hele wereld bijeen kwamen. Op de congressen werden jongeren uitgenodigd, werd een tentoonstelling georganiseerd, en werden resoluties aangenomen. Vanwege de leeftijd van de deelnemers was het niet meer mogelijk in 1990 of daarna een congres te organiseren.

De SSV heeft in de loop der jaren op veel gebieden invloed uitgeoefend. Het samenwerkend verzet kan tevreden zijn over het behalen van de doelstellingen. Op alle gebieden van de doelstellingen, opgetekend in 1979, heeft de SSV successen geboekt.

Voor meer informatie raadplege men de volgende literatuur. Het betreft hét boek over de geschiedenis van de Stichting Samenwerkend Verzet. Voor een vollediger overzicht van verzet en oud-verzetsstrijders, zie de bibliotheekcollectie van het NIOD.

aanvraaginstructie

Archiefstukken uit dit archief kunnen in de studiezaal van het NIOD worden aangevraagd
onder vermelding van: archief 839, inv.no. ...
Het inventarisnummer is vermeld in numeriek oplopende volgorde,
links naast de beschrijving van de stukken