Mijn Studiezaal (inloggen)
250e Schoorl, Polizeiliches Durchgangslager ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )
250e
Schoorl, Polizeiliches Durchgangslager
Openbaarheid
Het archief is volledig openbaar.
laatste wijziging 12-01-2024
54 beschreven archiefstukken
45 gedigitaliseerd
totaal 389 bestanden
Inleiding
titel deelcollectie
collectievormer
omvang
citeer- en aanvraaginstructie
periode van ontstaan
beheersgeschiedenis/overbrenging naar het RIOD
aard van de archiefbestanddelen
ordening van de archiefbestanddelen
selectie, vernietiging en bewerking
aanvullingen
wettelijke status
reproductiebeperkingen
taal van de archiefbescheiden
materiële staat
gebruikte afkortingen
laatste wijziging 12-01-2024
54 beschreven archiefstukken
45 gedigitaliseerd
totaal 389 bestanden
Kamp Schoorl
De geschiedenis van kamp Schoorl is in te delen in zes periodes, uitgesplitst naar de functies die het kamp achtereenvolgens had.
Nederlands Legerkamp (25 november 1939 - 14 mei 1940)
Duits interneringskamp (begin juni 1940 - februari 1941)
Durchgangslager (23 februari 1941 - eind oktober 1941) 
250e Schoorl, Polizeiliches Durchgangslager
Kamp Schoorl
Durchgangslager (23 februari 1941 - eind oktober 1941)
laatste wijziging 12-07-2023
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand
Rond de zomer van 1941 kreeg het kamp de naam Polizeiliches Durchgangslager Schoorl, al fungeerde het toen reeds maanden als doorgangskamp. Gedurende de anderhalf jaar dat Schoorl dienst deed als internerings- en gevangenkamp hebben er zo'n 1900 Nederlanders gevangen gezeten. Onder hen waren ongeveer 25 vrouwen, voor zover bekend allen kaderleden van de CPN die later naar Ravensbrück werden getransporteerd. Verder zijn tientallen geallieerde burgers geïnterneerd geweest in Schoorl. In het kamp waren echter niet meer dan zevenhonderd gevangenen tegelijk aanwezig. Tijdens het bestaan als internerings- en gevangenkamp kende kamp Schoorl drie commandanten:
In Schoorl werd de eerste groep massaal gearresteerde joden gevangen gezet. Vierhonderd joodse mannen die waren opgepakt tijdens de razzia's op het Amsterdamse Jonas Daniël Meyerplein werden op 22 en 23 februari 1941 binnengebracht. Enkelen van hen werden om medische redenen naar huis gestuurd. De resterende 389 mannen zijn op 27 februari naar Buchenwald gevoerd.
Gearresteerde joden worden in legertrucks geladen.
Op 11 juni 1941 kwam een tweede grote groep joodse mannen in Schoorl aan. De 310 mannen waren in Amsterdam opgepakt als represaille voor aanslagen op gebouwen die in gebruik waren bij de Wehrmacht. Zij werden op 26 juni naar Mauthausen op transport gesteld. In de deelcollectie Schoorl zijn geen documenten aanwezig over beide groepen joodse mannen.
Tussen maart en september 1941 bevonden zich zeker 750 gijzelaars en gevangenen gedurende een periode van een week tot enkele maanden in Schoorl. Opmerkelijk is dat 21 WA-ers en vier Jeugdstormers in juli 1941 twee weken vastzaten wegens het afranselen van de burgemeester van Zandvoort. Op 14 mei 1941 werd een honderdtal vliegeniers en ander KLM-personeel gearresteerd en naar Schoorl gebracht. Zij werden vastgehouden als represaille voor twee geslaagde ontvluchtingen naar Engeland die anderhalve week daarvoor per vliegtuig waren ondernomen. Op 19 juni werden zij weer vrijgelaten. Tegen het eind van die maand werden negentig ARP- en CNV-voormannen tezamen met enkele kopstukken van de CHU vastgezet. Eind augustus gingen 39 van hen naar Buchenwald, tot zij midden november 1941 naar Nederland terugkeerden. De overigen waren inmiddels vrijgelaten.
Na de Duitse aanval op Rusland van 22 juni 1941 werden 34 Russische staatsburgers in Schoorl binnengebracht. Deze groep, voornamelijk personeel van het consulaat, werd op 1 juli 1941 naar Duitsland gevoerd. In de weken na aanval op Rusland werden ruim zeshonderd Nederlandse communisten en socialisten opgepakt en in Schoorl gevangen gezet. Tweehonderd van hen werden later vrijgelaten, de overigen werden naar Ravensbrück of Neuengamme overgebracht.
Op 26 oktober 1941 kwam het bericht dat kamp Schoorl werd opgeheven. Van de 238 gevangenen die zich op dat moment nog in het kamp bevonden, werd een deel vrijgelaten, de rest ging met de commandanten Stöver en Berg naar het Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort.
Duits Legerkamp (begin november 1941 - mei 1945)
Nederlands Bewaringskamp (mei 1945 - eind 1946)
Nederlands Legerkamp (eind 1946 - september 1947)
laatste wijziging 12-01-2024
54 beschreven archiefstukken
45 gedigitaliseerd
totaal 389 bestanden
Archieven en literatuur
Voor vervolgonderzoek naar Kamp Schoorl raadplege men de volgende literatuur en bronnen:
Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie
Aangezien de kampcommandanten Berg en Stöver in de herfst van 1942 overgeplaatst werden naar het Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort, bevinden zich in de collectie van dat kamp (250f) veel documenten over hen.
Documentatie over bewakers en gevangenen treft u aan in de Collectie documentatie I Personen en de Collectie krantenknipsels I Personen. De toegangen tot deze collecties zijn aanwezig op de studiezaal. Hieronder treft u een selectie uit deze en andere collecties aan.
Collectie documentatie I Personen (dossier K.P. Berg, no. 81)
Collectie documentatie I Personen (dossier J.F. Stöver, no. 1649)
Collectie krantenknipsels I Personen, naoorlogs (dossier K.P. Berg, 536)
Collectie krantenknipsels I Personen, naoorlogs (dossier J.F. Stöver, no. 6573)
Collectie krantenknipsels II Zaken, naoorlogs (dossier Concentratiekampen en gevangenissen-Schoorl, no. 1260)
Collectie krantenknipsels II Zaken, naoorlogs (dossier Concentratiekamp Schoorl, no. 135)
Collectie 785 Notities voor het Geschiedwerk
no. 151: Leeuw A.J. van der, Het kamp Schoorl en het Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort in de eerste periode van zijn bestaan (Amsterdam 1972)
no. 151: Leeuw A.J. van der, Het kamp Schoorl en het Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort in de eerste periode van zijn bestaan (Amsterdam 1972)
Literatuurverwijzingen
laatste wijziging 12-01-2024
54 beschreven archiefstukken
45 gedigitaliseerd
totaal 389 bestanden
Inventaris
aanvraaginstructie
Archiefstukken uit dit archief kunnen in de studiezaal van het NIOD worden aangevraagd
onder vermelding van: archief 250e, inv.no. ...
Het inventarisnummer is vermeld in numeriek oplopende volgorde,
links naast de beschrijving van de stukken
Archiefstukken uit dit archief kunnen in de studiezaal van het NIOD worden aangevraagd
onder vermelding van: archief 250e, inv.no. ...
Het inventarisnummer is vermeld in numeriek oplopende volgorde,
links naast de beschrijving van de stukken
laatste wijziging 12-01-2024
54 beschreven archiefstukken
45 gedigitaliseerd
totaal 389 bestanden
Kenmerken
Datering:
1941-1995
over het archief:
Kamp Schoorl functioneerde vanaf juni 1940 als Interneringskamp voor geallieerde staatsburgers. Vanaf juni 1941 was het een Polizeiliches Durchgangslager waar onder meer joden, communisten en gijzelaars werden vastgehouden. Eind oktober 1941 werd het kamp gesloten en werden veel gevangenen overgebracht naar Kamp Amersfoort.
Soort:
Collectie
Openbaarheid:
Enkele inventarisnummers van dit archief zijn beperkt openbaar. Details staan vermeld in de rubriek "openbaarheid".
Omvang:
0,1 meter (37 nummers)
Status:
Bruikleencollectie Nationaal Archief
Trefwoorden:
Categorie:
Archiefvormer(s):
Schoorl, Polizeiliches Durchgangslager
laatste wijziging 12-01-2024
54 beschreven archiefstukken
45 gedigitaliseerd
totaal 389 bestanden
