197j Stichting Sieraden-Comité ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )
Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

  • Kenmerken van het archief
  • Inleiding op het archief
  • Inventaris of plaatsingslijst
  • Eventueel bijlagen

    • De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

    De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

    De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

    Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

    beacon
     
     
    Naar boven om te zoeken
    197j   Stichting Sieraden-Comité
    Openbaarheid
    Het archief is in zijn geheel beperkt openbaar. Het is slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
    laatste wijziging 25-03-2020
    1.087 beschreven archiefstukken
    Inleiding
    titel archief
    archiefvormer
    omvang
    citeer- en aanvraaginstructie
    periode van ontstaan
    beheersgeschiedenis/overbrenging naar het RIOD
    aard van de archiefbestanddelen
    ordening van de archiefbestanddelen
    selectie, vernietiging en bewerking
    aanvullingen
    wettelijke status
    reproductiebeperkingen
    taal van de archiefbescheiden
    materiële staat
    gebruikte afkortingen
    bewerking
    laatste wijziging 25-03-2020
    1.087 beschreven archiefstukken
    Geschiedenis
    In juli 1957 werd in West-Duitsland het Bundesrückerstattungsgesetz (BRüG) van kracht dat joodse particulieren de mogelijkheid bood schadeclaims in te dienen voor tijdens de Tweede Wereldoorlog geroofde eigendommen *  . In Nederland werden de individuele claims door verschillende instanties verzameld en als collectieve claim aangemeld in Berlijn. Zo konden claims voor inboedels worden ingediend bij de Stichting Jokos en claims voor waardepapieren en effecten bij de Commissie Rechtsherstel Buitenlandse Effecten. Voor de indiening en afwikkeling van claims met betrekking tot diamanten en andere edelstenen werd het Sieradencomité in het leven geroepen.
    Het initiatief tot oprichting van het Sieradencomité kwam van de Amsterdamse diamantair Solomon Roet. Hij nam zijn drie collega-diamantairs L. Asscher, J. Parsser en J. Elion op in het bestuur, evenals de Amsterdamse notaris T. Heimans. Het Sieradencomité hield kantoor aan de Keizersgracht 105.
    Dat de claims in de zogeheten S-zaken terecht waren gedaan, bleek vooral uit het "Gutachten" van A.J. van der Leeuw, medewerker van het RIOD. Hij baseerde zijn onderzoek op de archieven van E.A.P. Puttkammer (181 h) en het archief van de Zentralstelle für jüdische Auswanderung in het archief van de Höhere SS-und Polizeiführer, Generalkommissar für das Sicherheitswesen (77).
    Hoewel het Comité in eerste instantie in het leven was geroepen voor het aanmelden van deze claims, trad het ook nog in een aantal andere zaken op. Het was gevolmachtigde voor het D-Sammelverfahren, dat betrekking had op geroofde diamanten uit de diamantindustrie waarbij in de meeste gevallen het Devisenschutzkommando betrokken was. Later maakte het gebruik van de mogelijkheid om op grond van een hardheidsclausule (art. 44a van het BrüG) alsnog een claim in te dienen. Dit is de zgn HF-Actie. Ook slaagde het Comité er in aanvragen te doen op grond van de Cadsu-Lippmann aanmeldingen, waarbij het om sieraden ging die door arrestaties in Duitse handen terecht waren gekomen (LV-zaken). Zonder succes probeerde het echter aan te haken bij het Möbel-Sammelverfahren. Door een rechterlijke uitspraak werd namelijk vastgesteld dat dat niet mogelijk was.
    laatste wijziging 25-03-2020
    1.087 beschreven archiefstukken
    Archieven en Literatuur
    Voor vervolgonderzoek naar het Sieradencomité raadplege men de volgende archieven en literatuur:
    Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie

    Archief 181 Puttkammer, E.A.P.

    Archief 197m Rosenbaum, M.

    Archief 281 Collectie Oorlogsmisdrijven, roof en recuperatie

    Collectie Knipsels KB II Zaken (dossier Stichting Sieradencomité no. 743)
    Literatuurverwijzingen

    Aalders G., Roof: de ontvreemding van joods bezit tijdens de Tweede Wereldoorlog (Amsterdam 1999)

    Aalders G., Berooid: de beroofde joden en het Nederlandse restitutiebeleid sinds 1945 (Amsterdam 2001)

    Bockxmeer J.M.L. e.a., Onderzoeksgids archieven joodse oorlogsgetroffenen. Overzicht van archieven met gegevens over roof, recuperatie, rechtsherstel en schadevergoeding van vermogens van Joden in Nederland in de periode 1940-1987 (Den Haag 1998) blz. 313-316

    Jong L. de, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog deel 6 (Den Haag 1975) blz. 298-299

    Jong L. de, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog deel 7 (Den Haag 1976) blz. 280-281; 421-423

    Karlsberg B., "Enige aantekeningen omtrent de achtergronden van de aanspraken welke de Joodse Nederlanders konden doen gelden krachtens het BRüG en het BEG" in: Eindverslag betreffende de taken van het Centraal Afwikkelingsbureau Duitse Schadeuitkeringen (Den Haag 1966) blz. 3-16

    Karlsberg B., "German federal compensation- and restitution laws and jewish victims in the Netherlands" in: Studia Rosenthaliana II-2 (1968) blz. 194-244

    Karlsberg B., "Beschleunigung durch besondere Verfahren, Sammelverfahren Belgien, Frankreich, Niederlande" in Biella F. e.a., Die Wiedergutmachung nationalsozialistischer Unrechte durch die Bundesrepublik Deutschland (München 1981)
    Leeuw A.J. van der, "De historische documentatie voor de door het Cadsu behandelde zaken" bijlage in: Eindverslag betreffende de taken van het Centraal Afwikkelingsbureau Duitse Schadeuitkeringen (Den Haag 1966)

    Notities voor het geschiedwerk no. 112, The spoliation of Dutch Jews: diamonds given in exchange for postponement of deportation (Amsterdam 1965)

    Notities voor het geschiedwerk no. 113, The spoliation of Dutch Jews: jewellery (Amsterdam 1965)

    Notities voor het geschiedwerk no. 124, The spoliation of Dutch Jews: the "Hanemann-present"(diamonds) (Amsterdam 1963)
    laatste wijziging 25-03-2020
    1.087 beschreven archiefstukken
    Inventaris
    Vanwege de bescherming van de privacy van de in de dossiers genoemde personen, zijn de namen niet op internet te zien. Als u een dossier wilt inzien, kunt u contact opnemen met onze studiezaal.
    aanvraaginstructie

    Archiefstukken uit dit archief kunnen in de studiezaal van het NIOD worden aangevraagd
    onder vermelding van: archief 197j, inv.no. ...
    Het inventarisnummer is vermeld in numeriek oplopende volgorde,
    links naast de beschrijving van de stukken
    1. Algemeen
    2. Sperr Sammelverfahren (S-zaken)
    De Stichting Sieradencomité werd eind maart 1958 opgericht ter ondersteuning van de claims van Nederlandse joden die sieraden of diamanten hadden ingeleverd in ruil voor een voorlopige vrijstelling van deportatie *  (de zogeheten "Sperr-Diamanten"). Reeds begin 1959 kon het Sieradencomité 520 claims overleggen die betrekking hadden op bijna duizend Sperr-stempels *  .
    3293-3299 Dossiers van S-zaken
    3300-3306 Dossiers van S-zaken
    3307-3309 Correspondentie over S-zaken
    3307 1960-1961
    197j Stichting Sieraden-Comité
    Inventaris
    2. Sperr Sammelverfahren (S-zaken)

    3307-3309 Correspondentie over S-zaken
    3307
    1960-1961
    Organisatie: NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies
    laatste wijziging 23-12-2014
    3308 1962-1965
    3309 1968-1968
    3. Diamant Sammelverfahren (D-zaken)
    4. Härtefonds Sammelverfahren (HF-zaken)
    5. Lippmann Verschiedenes Sammelverfahren (LV-zaken)
    6. Möbel Verschiedenes Sammelverfahren (MV-zaken)
    7. Afrekeningen
    laatste wijziging 25-03-2020
    1.087 beschreven archiefstukken

    Kenmerken

    Datering:
    1958-1987
    over het archief:
    De Stichting werd opgericht in 1958 op initiatief van vier Amsterdamse diamantairs: L. Asscher, J. Parsser, J. Elion en S. Roet. Het doel was in het kader van het Bundesrückerstatungsgesetz (BrüG) claims aan te melden voor joden die sieraden of diamanten hadden ingeleverd in ruil voor een voorlopige vrijstelling van deportatie (de zogeheten Sperr-diamanten). De Stichting diende hiervoor een collectieve claim in. Hoewel het Comité in eerste instantie in het leven was geroepen voor het aanmelden van deze claims, trad het ook nog in een aantal andere zaken op. Eind jaren vijftig waren dat het Sperr-Diamanten Sammelverfahren (S-zaken) en het Diamant Sammelverfahren (D-zaken), medio jaren zestig het Härtefonds Sammelverfahren (HF-zaken) en in het begin van de jaren zeventig het Lippmann Verschiedenes Sammelverfahren (LV-zaken) en het Möbel Verschiedenes Sammelverfahren (MV-zaken).
    Openbaarheid:
    Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
    Omvang:
    18,5 meter (3311 inventarisnummers)
    Status:
    NIOD-KNAW collectie
    Trefwoorden:
    Categorie:
    Zie ook:
    Archiefvormer(s):
     
    Archiefvormer Stichting Sieraden-Comité
    laatste wijziging 25-03-2020
    1.087 beschreven archiefstukken