Uw zoekacties: Abschnittsbauleitung Winterswijk der Sondereinsatz für Eisen...

0553 Abschnittsbauleitung Winterswijk der Sondereinsatz für Eisenbahnbau, 1944, 1945 ( Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers )

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de datering, omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere. Als de datering jaartallen tussen haakjes bevat, betekent dat dat er zich stukken in het archief bevinden die buiten de datering van het 'archiefblok' vallen.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
De voor Duitse militaire transporten belangrijke spoorwegverbindingen en stationsemplacementen in Oost-Nederland werden in de periode oktober 1944 – maart 1945 voortdurend geteisterd door zware geallieerde luchtaanvallen. Voor het herstel van de bombardementsschade werd onder auspiciën van de Organisation Todt de Sondereinsatz für Eisenbahnbau in het leven geroepen. Deze maakte deel uit van de Einsatzgruppe Hansa en ressorteerde onder de Oberbauleitung Holland-Süd. De werkzaamheden in de Oost-Achterhoek werden gecoördineerd door de Bauleitungen Hummelo en Twente (Hengelo O.) en uitgevoerd door de Abschnittsbauleitung Graf te Winterswijk onder verantwoordelijkheid van Regierungs-Bauinspektor Friedrich. De benodigde arbeidskrachten werden uit de bevolking gerecruteerd via de gemeenten en de plaatselijke fabrieken en bedrijven. De tewerkstelling had plaats via zg. O.T.- Einheiten of ingeschakelde aannemersbedrijven. Bau-Inspektor Friedrich was aanvankelijk gehuisvest in een artsenpraktijk aan de Groenloseweg *  . Onder de druk van de geallieerde bombardementen verplaatste de Abschnittsbauleitung haar kantoor uit de bebouwde kom naar de villa van houthandelaar Nijenhuis aan de Kottenseweg. Het personeel van de OT-Einheit "Wissel" was ondergebracht in hotel Germania (Hof van Holland) aan het Weurden, op de hoek van de Huininkmaatstraat, en bestond uit Duitsers, Nederlanders, Polen en Italianen *  . In maart 1945 moest het plaatselijk OT-bureaupersoneel zich melden voor de "Panzernahkampf". Men werd daartoe getraind in het plaatselijke kamp Vosseveld en de nabijgelegen steengroeve en op 30 maart 1945 ingezet bij de tankslag in de buurtschap Woold *  .
De gegevens in het archief van de Abschnittsbauleitung te Winterswijk hebben vnl. betrekking op werkzaamheden op het trajekt Winterswijk-Doetinchem in de spoorlijn naar Arnhem, het trajekt Winterswijk-Ruurlo in de spoorlijn naar Zutphen, en het emplacement te Winterswijk. Ook werd gewerkt aan reconstructie van de verdwenen spoorlijn Winterswijk-Bocholt. Op elke lokatie werkten plaatselijke arbeiders, zonodig aangevuld met personeel van elders. Incidenteel werden deze ook ingezet voor andere werkzaamheden, zoals bv. het sorteren van ingeleverde en gevorderde metalen, die werden opgeslagen in een locomotievenloods op het emplacement *  . Een afzonderlijke groep vormden arbeiders uit Eibergen, Twente en de Randstad, die naar Winterswijk werden gedirigeerd en vandaar overgebracht naar het Lager Stalag of Waldlager Barlo nabij de Duitse stad Bocholt in het aangrenzende Westfalen. Middels koeriers hield de Bauleitung regelmatig kontakt met dit Stammlager. Er werkten ook Russische krijgsgevangenen uit het Stalag op het Winterswijkse emplacement *  .
Het bewaardgebleven gedeelte van het archief bestond uit correspondentie, arbeiderslijsten en financiële bescheiden, die na de bevrijding van Winterswijk op 31 maart 1945 werden aangetroffen in het voormelde bureau van de Abschnittsbauleitung, toen de staf van de Britse 53e Welsh Division er haar intrek nam ("Phelps & Co"). Waarschijnlijk zijn toen delen van de administratie vernietigd of op andere wijze verloren gegaan. De eigenaar van het pand, houthandelaar J.B. Nijenhuis, schonk in het verleden reeds stukken uit het archief aan o.a. de plaatselijke amateur-historici B.W. van Albeslo en D.W. Wilterdink. Mogelijk zijn ook stukken of kopieën beland in de collecties van het plaatselijk museum en de Rijksdienst Oorlogsdocumentatie. In 1992 schonk de weduwe Nijenhuis het resterende archief aan het Streekarchivariaat. Door medewerking van betrokkenen konden ontbrekende stukken, zoals Kommandanturbefehle, Tagesberichte en bombardementsmeldingen door kopieën worden vervangen. De stukken zijn zaaksgewijs in dossiermappen opgeborgen.
Inventaris
9 Stukken betreffende tewerkstelling van arbeiders, afkomstig uit Eibergen en diverse plaatsen in Twente en de Randstad, in het Stalag [Stammlager] of Waldlager te Barlo nabij Bocholt (D), 1945
0553 Abschnittsbauleitung Winterswijk der Sondereinsatz für Eisenbahnbau, 1944, 1945
Inventaris
9
Stukken betreffende tewerkstelling van arbeiders, afkomstig uit Eibergen en diverse plaatsen in Twente en de Randstad, in het Stalag [Stammlager] of Waldlager te Barlo nabij Bocholt (D), 1945
Datering:
1945
Omvang:
1 omslag

Kenmerken

Datering:
1944-1945
Auteur:
P. Meerdink
Toegang:
Inventaris
Gemeente:
Winterswijk
Omvang:
0,125
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
Information obtained from our archives can not be used without crediting the source and our archive must be mentioned at least once in full without abbreviations.
VOLLEDIG/Full:
Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, Doetinchem. Toegang 0553 Abschnittsbauleitung Winterswijk der Sondereinsatz für Eisenbahnbau, 1944, 1945
VERKORT/Thereafter:
NL-DtcSARA 0553
Categorie: