480 Karthuizerklooster Sion te Noordgouwe, 1474-1617 ( Zeeuws Archief )

Hulp bij uw onderzoek.
De informatie in deze website is zeer divers en bedoeld voor mensen met een belangstelling voor historisch of genealogisch onderzoek.
Wij trachten de informatie zo eenvoudig mogelijk te houden, maar beseffen ook dat de aard van de informatie soms wel enige studie of historische inzicht vereist.

Zoeken en bladeren

  • Bladeren
    De meest eenvoudige manier van werken is het zoeken te starten zonder zoekterm. U kunt dan bladeren door alle aanwezige toegangen.
  • Eenvoudig zoeken
    Wilt u een specifieker resultaat dan adviseren wij u te starten met één zoekterm. Het resultaat dat u krijgt voldoet aan de zoekterm. U kunt het resultaat verder verkleinen door meerdere zoektermen op te geven.
  • Uitgebreid zoeken
    Kiest u voor uitgebreid zoeken dan kunt u afhankelijk van de situatie meerdere zoekvelden invullen, waarna het resultaat zal voldoen aan de specifieke zoekactie. In iedere veld kunnen meerdere zoektermen worden ingevuld.
  • Zoektermen combineren
    Zoektermen worden gecombineerd De zoekfunctie voegt automatisch "en" toe tussen de verschillende zoekmogelijkheden die worden gebruikt. Zo kunnen 'zoeken met alle woorden' en 'zoeken met één van de woorden' worden gecombineerd.
  • Booleaanse operatoren
    Normaal worden meerdere zoektermen altijd gecombineerd met AND. U kunt bij het zoeken in een zoekveld ook gebruik maken van de Booleaanse operatoren: NOT en OR. De zoekacties met NOT beperken het zoekresultaat, terwijl OR veel meer resultaten oplevert.
    OR wordt vooral geadviseerd bij een bekende variatie op de schrijfwijze, bijvoorbeeld:
    - Den Haag OR ’s-Gravenhage
    - Vereeniging OR Vereniging
  • Woordcombinatie
    Wilt u zoeken met een woordcombinatie in een vaste volgorde (bijv. Vereniging tot behoud van natuurmonumenten), zet deze woorden dan "tussen aanhalingstekens".

Verfijnen
In de meeste gevallen zal naast het zoekresultaat een mogelijkheid tot verfijnen worden aangeboden. Verfijnen kan bijvoorbeeld op materiaalsoort, maar in andere gevallen op plaats en straat. Dit is afhankelijk van het archiefmateriaal dat geselecteerd is.

Sorteren
De resultaten staan gesorteerd in een standaard sortering. Dit kan per toegang verschillend zijn. In de meeste gevallen kan voor een andere sortering worden gekozen.

Digitaliseren op verzoek
Zie http://www.zeeuwsarchief.nl/over-ons/tarieven

beacon
 
 
Inleiding
Er is niet veel bekend over het karthuizerklooster Sion in Noordgouwe, waarvan de weinige overgebleven archiefstukken hierna beschreven zijn. Het klooster werd in 1434 gesticht door zekere Jan Lievensz., en op 23 mei 1436 door Filips de Goede in bescherming genomen. Het was toegewijd aan de heilige Hiëronymus. In 1448 was de bouw nog in volle gang. Binnen de ommuring bezat het klooster ca. 14 gemeten land. Verder bezat het 4/5 van de Sint Jeroenspolder en landerijen elders op Schouwen en op de eilanden Duiveland en Tholen.
De kartuizers zullen het klooster in 1574 hebben verlaten, in welk jaar het door toedoen van 'vrijebeuyters ende soldaten' veel schade ondervond. Duidelijk is dat een aantal monniken tijdens de Reformatie vanuit Noordgouwe uiteindelijk in Antwerpen terechtkwam, waar ook de kartuizers van Delft, Geertruidenberg, Vught en Utrecht een heenkomen vonden. Het gebouwencomplex geraakte spoedig verder in verval. Dit bebouwde terrein in het polderbevang Kloosterblok (perceelsnummer 75) heeft in de achttiende eeuw, en waarschijnlijk al aan het eind van de zestiende eeuw, de functie van landstede/buitenplaats gekregen. In de tweede helft van de achttiende eeuw was sprake van de kleine lustplaats genaamd 'Het Clooster Sion', die zich uitstrekte over het ommuurde deel en over het 'voorpleyn'. In 1795 stonden volgens de studie van mr Jacob Verheye van Citters (1753-1823) muur en poort nog gedeeltelijk overeind. De kloosterkerk was toen niet meer aanwezig. Bij het voorplein had hij 'de geweeze brauwerij' gezien, welk gebouw ook in de achttiende-eeuwse veldboeken van de Noordgouwepolder wordt genoemd . De 'landhoeve' kan een restant zijn geweest van het Vrouwenhuis, dat buiten de ommuring moet hebben gestaan. Op de plaats van het 'klein huisje' valt tegenwoordig een dubbele arbeiderswoning te zien, waarvan het bovengrondse deel uit het eind van de negentiende eeuw zal stammen.
Rond 1800 heeft Verheye van Citters al het relevante gedrukte en ongedrukte materiaal dat hij aantrof bestudeerd; zijn aantekeningen over de geschiedenis van het klooster Sion bevinden zich thans in de Verzameling Verheye van Citters (toegang 87) onder inventarisnummer 61a. Frederik Nagtglas (1821-1902) heeft deze aantekeningen in 1880, aangevuld met een aantal verspreide gegevens, gepubliceerd in de catalogus Zelandia Illustrata II. Nieuwere literatuur vindt men in het werk 'De benedictijnsche orden benevens de Carmelieten en Jesuïeten' van de hand van dr Michaël Schoengen.
In het Gemeentearchief Schouwen-Duiveland bevindt zich nog een legger van inkomsten uit de onroerende bezittingen van het klooster. Deze legger dateert van omstreeks 1560. Op dit document doelen Nagtglas en de latere rijksarchivaris Ermerins, wanneer zij in hun publicaties spreken over een 'register der eigendommen'.
Het is trouwens heel begrijpelijk dat veel archiefstukken in Noordgouwe moesten achterblijven. Maar ook van wat naar Antwerpen gered werd, is slechts een gering deel gespaard gebleven. Er bevindt zich in de genoemde Verzameling Verheye van Citters een lijst, vermoedelijk opgesteld door professor Adriaan Kluit (1735-1807), van de archivalia, die hij in een kist op de zolder van het karthuizerklooster te Antwerpen aantrof en die, voor wat het klooster Sion betreft, het volgende aangeeft: 'Vele losse stukken, als: een sak schepenbrieven van Zierikzee, Brouwershaven; copie van alle de fundatiën der capellaniën unde prior huius domus est collator vel concollator in Emelisse, Dreyschor; een 4e boek waerop staet: Domus montis Syon prope Zierikzee'.
En wellicht zat in de koffers en kisten op de Antwerpse kloosterzolder, waarvan de inhoud globaal is beschreven, nóg wel een en ander van het klooster van Noordgouwe, al lijkt dat niet waarschijnlijk. Maar er was dus tot 1783 aanzienlijk meer dan nu nog resteert, althans vindbaar is. In het voorjaar van laatstgenoemd jaar vond de opheffing van het kartuizerklooster in Antwerpen plaats; de documenten werden verzegeld en overgebracht naar de archiefbewaarplaats van de Geheime Raad te Brussel. Het zal langs deze weg zijn geweest, dat zij in het Algemeen Rijksarchief te Brussel zijn geraakt, alwaar zij in de afdeling Archives Ecclésiastiques figureerden onder de nummers 18263, 18265-18271 (nummer 18264 niet aanwezig). De volgorde dezer nummers was willekeurig. Bij de ruil van archiefstukken tussen Nederland en België, gesloten in 1953, zijn deze archivalia aan Nederland gekomen. De algemene rijksarchivaris heeft ze vervolgens aan het Rijksarchief in Zeeland overgedragen.
Het restant kan zelfs geen fragmentarisch beeld meer laten zien van wat het kloosterarchief vroeger moet zijn geweest. Van het stuk beschreven als inventarisnumer 11 is het onduidelijk in welke relatie het tot het klooster staat. Fotokopieën van de legger die is terechtgekomen in het Zierikzeese stadsarchief zijn ingevoegd, dat wil zeggen hebben een plaats gekregen tussen de oude archiefstukken. In het supplement van deze archieftoegang zijn de fotokopieën van in andere archieven aanwezige documenten beschreven. De achterliggende gedachte is dat hierdoor wellicht gericht onderzoek naar de kloostergeschiedenis zou kunnen worden vergemakkelijkt.
Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), Archief Karthuizerklooster Sion te Noordgouwe, inv.nr(s)...
Deze archieftoegang werd in 1976 door het Rijksarchief in Zeeland gepubliceerd in deel II van de serie 'Gebundelde inventarissen' (p. 85-90). Bij de eindredactie hiervan werd door de rijksarchivaris, met respect voor ieders individuele opvattingen op archivistisch gebied, aangestuurd op uniformiteit in spelling, interpunctie en typografische afwerking. In de tekst zelf heeft hij alleen ingegrepen ter correctie of verduidelijking, dan wel wanneer aanpassing aan een inmiddels gewijzigde toestand noodzakelijk was. De tweede aanpassing van de toegang vond plaats in 2008, naar aanleiding van de nadere bestudering van de door het Gemeentearchief Schouwen-Duiveland bewaarde legger en de vondst van een tweetal archiefstukken over de bezittingen en verplichtingen van het convent aanwezig in Zierikzee (zie inv.nr 7a en het supplement).
Geraadpleegde bronnen
Inventaris
Supplement:

Kenmerken

Datering:
1474-1617
Andere namen:
Klooster Sionsberg van de Orde der Kartuizers, Kartuizerklooster Sion
Vestigingsplaats:
Noordgouwe
Omvang:
0,1 meter
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1953
Titel publicatie:
De oorspronkelijke inventaris is gepubliceerd als: H.P.H. Camps, 'Stukken uit het archief van het voormalig Karthuizerklooster Sion te Noordgouwe, 1474-1617', in: Rijksarchief in Zeeland. Gebundelde Inventarissen. Deel II ([Middelburg] 1976) 85-90.
Inzage:
Studiezaal; deels online
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland