3568 Waterschap Eiland en Brandkreek, 1652-1940 ( Zeeuws Archief )
3568
Waterschap Eiland en Brandkreek, 1652-1940
Inleiding
Het Waterschap Eiland en Brandkreek is op 1 juli 1829 ontstaan door de samenvoeging van de Brandkreekpolder en de polder het Eiland. Met ingang van 1 januari 1942 werd het waterschap opgenomen in het Waterschap Het Vrije van Sluis en maakte daarin deel uit van het district Oostburg.
De Brandkreekpolder heeft een oppervlakte van circa 105 hectare en behoort tot de afwateringsgebieden Cadzand en Nol Zeven. Het Nederlandse gedeelte van de polder lag in de voormalige gemeenten Aardenburg en Oostburg. De Belgische kernen Waterland-Oudeman en Sint Margriete lopen door tot het Nederland polderdeel.
'Het Eiland' was een vereniging van polders tot één watering of waterschap waartoe de volgende polders behoorden:
- Margrietepolder , inpoldering 1429, 54 hectare
- Sint Jorispolder, inpoldering 1450 door Willem de Wilde, 95 hectare
- Sint Kruispolder, inpoldering 1462 door Jan de Plaet, 27 hectare
- Sint Lievenspolder, inpoldering 1481 door Jan de Plaet, 121 hectare
- Oude-Passageule polder, inpoldering 1523, herdijking 1711, 103 ga
- Jeronimuspolder, inpoldering 1501 door de familie de Baenst, 197 hectare
- Kleine Oudemanspolder, inpoldering 1526, 117 hectare
- Vrije Polder, inpoldering 1535, 70 hectare
- Krakeelpolder, inpoldering 1711, 14 hectare
- Margrietepolder , inpoldering 1429, 54 hectare
- Sint Jorispolder, inpoldering 1450 door Willem de Wilde, 95 hectare
- Sint Kruispolder, inpoldering 1462 door Jan de Plaet, 27 hectare
- Sint Lievenspolder, inpoldering 1481 door Jan de Plaet, 121 hectare
- Oude-Passageule polder, inpoldering 1523, herdijking 1711, 103 ga
- Jeronimuspolder, inpoldering 1501 door de familie de Baenst, 197 hectare
- Kleine Oudemanspolder, inpoldering 1526, 117 hectare
- Vrije Polder, inpoldering 1535, 70 hectare
- Krakeelpolder, inpoldering 1711, 14 hectare
In 1622 werd aan de zuidzijde van deze polders een verdedigingslinie aangelegd met de bedoeling het Haantjesgat in het westen te verbinden met de Passageule in het oosten. Deze verdedigingsgeul kreeg de naam de Brandkreek en ten noorden bleef een poldergebied over.
'Het Eiland' komt in de oudere archivalia voor onder de naam 'Generale Vrije Polder', een nog grotere vereniging van polders. Tijdens de Spaanse onlusten in de zeventiende eeuw verkreeg het zogenaamde 'Staatse' gedeelte, na de inundatie van een groot gedeelte van de polder na een aantal herdijkingen, de naam 'het Eiland'. In de archivalia komt men dan ook een aantal benamingen tegen als 'het Eiland, Staten-bodem' en 'de Generale Vrije Polder, het Eiland genaamd'. De polder waterde af door een grote en een kleine sluis in de Nieuwe-Passageulepolder, door de Linie en de Kapitalen Dam.
In 1652 werd aan G. de Groote en P. Lips octrooi verleend voor de bedijking van de schorren ten zuiden van de Passageule. In 1672 werden de dijken doorgestoken om de Fransen de weg naar de Passageule af te snijden. In 1700 werd het gebied herdijkt. In 1708 werden de dijken opnieuw doorgestoken en in 1711 werd de polder herdijkt. In 1769 werd ter verbetering van het kanaal de Passageule een gedeelte van het kanaal de Passageule afgegraven en opnieuw bedijkt.
In 1711 ontstonden door de afdamming van de Brandkreek de Krakeelpolder en de Brandkreekpolder. De rekeningen van inkomsten en uitgaven spreken echter over nog een bedijking in 1775. In het archief bevindt zich ook een afschrift van een octrooi tot bedijking d.d. 23 december 1774 (inv.nr 395).
De Eiland- en Brandkreekpolders waren van het huidige West Zeeuwsch Vlaanderen gescheiden door de Passageule. In 1688 werd deze geul aan de oostzijde (het Zuiddiep) ingepolderd. In 1735 werd in deze nieuwe polder (Groote Zuiddiepepolder) een nieuwe geul gegraven van de Passageule naar de Braakman ter defensie. Na verloop van tijd slibte deze verbinding tussen Zwin en Braakman echter dicht. Door het leggen van de Kapitalen Dam aan de oostzijde en de Bakkersdam aan de westzijde in 1786/1788 werd het eiland aan het latere West-Zeeuws-Vlaanderen gehecht.
laatste wijziging 24-05-2018
433 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 40 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 24-05-2018
433 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 40 bestanden
Kenmerken
Datering:
1652-1940
Andere namen:
Polder het Eiland, Brandkreekpolder / Polder Brandkreek
Regio:
West Zeeuws-Vlaanderen
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
2002
Titel publicatie:
M.J. Louisse, ‘Inventaris van het archief van het Waterschap Eiland en Brandkreek, 1652-1940’, in: ‘[Gebundelde inventarissen van de archieven van de polders en waterschappen van het voormalige Waterschap Het Vrije van Sluis 1518-1977]’ (Terneuzen : Waterschap Zeeuws-Vlaanderen, 2005)
Inzage:
Waterschap Scheldestromen, kantoor Terneuzen (op afspraak)
Raadpleegvestiging:
Terneuzen, Kennedylaan
Collectie:
Waterschap Scheldestromen
Categorie:
laatste wijziging 24-05-2018
433 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 40 bestanden