Mijn Studiezaal (inloggen)
112 Familie Pous en De Savornin, 1470-1748 ( Zeeuws Archief )
112
Familie Pous en De Savornin, 1470-1748
Inleiding
De hierna beschreven collectie werd in 1956 aan het Rijksarchief geschonken door jhr mr R.C.C. de Savornin Lohman. Het hoofdbestanddeel vormen 195 charters, voor het merendeel verleibrieven. De collectie heeft haar tegenwoordige omvang gekregen door mr Cornelis Pous (1638-1694), gedurende lange jaren raad en schepen en in 1672 burgemeester van Zierikzee, over wiens merkwaardige persoonlijkheid men bij De Vos * een en ander kan lezen. Het overgrote deel van de door hem voor en na verworven tienden is in 1678 gekocht uit de boedel van Cornelis van Oudewerve, eveneens een representant van het Zierikseese patriciaat. De oudst bekende uit deze familie, die zich oorspronkelijk van Burgh noemde, was Anthonis Bloxz * , burgemeester van Zierikzee in 1496, gestorven na oktober 1504. Zijn zoon, Mr Lieven Anthonisz van Burgh * , schijnt het meeste vergaard te hebben van wat later op Cornelis Pous is overgegaan. Een gedeelte hiervan is afkomstig van het toen reeds in groot verval verkerende nonnenklooster Leliëndale * te Burgh. Een overzicht van de familie van Burgh-van Oudewerve, voor zover dit voor ons van belang is, kan men lezen bij De Vos, nrs 1 en 6.
De laatste uit dit geslacht, die de tienden bezeten heeft, was Agatha van Oudewerve, dochter van Cornelis van Oudewerve (gestorven 1673). De leenverheffing had plaats op 27 mei 1674. Agatha van Oudewerve was destijds nog onmondig. Het schijnt, dat de boedel van Cornelis van Oudewerve zwaar belast was, en het was waarschijnlijk ter afdoening van zijn schulden, dat de tienden in 1678 aan Cornelis Pous werden verkocht.
Van Cornelis Pous verstierven de tienden op zijn zoon. Mr Willem Pous (1695) en na diens dood in 1715 op diens zoon, Mr Andries Willem Pous, die reeds in 1724 kinderloos stierf. Aangezien er geen andere kinderen van Willem Pous meer in leven waren, gingen de tienden over op de enig overgeblevene van de kinderen van Cornelis Pous, Anna Pous, een tante dus van Andries Willem. Anna Pous was sedert 1702 gehuwd met Daniel de Savornin, luitenant-generaal der infanterie. Door haar kwamen de tienden na haar dood aan haar zoon, Maurits Adriaan de Savornin, raad en burgemeester van de stad Tolen. Deze is tweemaal gehuwd geweest. Uit zijn tweede huwelijk met Quirina Jacoba van Persijn, zijn meerdere kinderen voortgekomen, waarvan er slechts een, Anna Adriana, geboren in 1744, de volwassen leeftijd bereikte. Zij huwde te Groningen in 1766 Witius Hendrik Lohman. Haar zoon noemde zich Maurits Adriaan de Savornin Lohman en van deze stamt de gehele familie De Savornin Lohman af. Het laatste kind van Maurits Adriaan de Savornin, Daniel Govert, is geboren te 's-Gravenhage, waarheen de familie was uitgeweken bij de nadering van de Franse troepen in 1747. Hij is daar op 11 juli 1747 gedoopt. Zijn vader keerde terug op zijn post in Tolen, doch stierf daar reeds in september 1747 aan een besmettelijke ziekte. Ruim een jaar later stierf ook Daniel Govert. Alle tienden door zijn vader bezeten zijn nog op hem verheven. Zij zijn de laatste stukken van onze collectie. Zij moeten van hem op Anna Adriana zijn verstorven en zo in het bezit van de familie De Savornin Lohman zijn gekomen. *
De reeksen van leenverheffingen zijn blijkbaar niet geheel volledig. Behalve dat de oudste niet meer bestaan is hier en daar een schakel verloren. * Bijna alle verleibrieven zijn in het latijn. De tradities der Utrechtse kapittels zijn dus voortgezet. Het formulier is trouwens in wezen hetzelfde gebleven als dat van voor de Reformatie en er wordt nog getekend met de heiligenkalender.
De data zijn alle herleid tot de Gregoriaanse kalender. In Utrecht werd namelijk tot 1700 de Juliaanse kalender gebruikt, zodat bij de data oude stijl steeds tien dagen moesten worden opgeteld.
Een woord nog over twee verlatijnste termen, die in de verleibrieven worden gebruikt: straka en lina. Straka is waarschijnlijk "strekke", d.w.z. een stuk lands van zekere uitgestrektheid. In ieder geval is het geen vlaktemaat, want er wordt soms bij vermeld, hoeveel gemeten de strekke bevat. Een "line" is een lengte- en vlaktemaat, groot 100 roeden.
Een lijst van de nog aan de stukken hangende zegels, die uit genealogisch en historisch oogpunt belangrijk zijn, bevindt zich achter de inventaris.
Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), archief Familie Pous en De Savornin, inv.nr(s) ..., daarna verkort als: ZA, Pous-De Savornin, inv.nr(s) ...
laatste wijziging 22-05-2023
219 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 4 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 22-05-2023
219 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 4 bestanden
Kenmerken
Datering:
1470-1748
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1957
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland
Namen:
Categorie:
laatste wijziging 22-05-2023
219 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 4 bestanden
