Mijn Studiezaal (inloggen)
612 A.G. Verhoeven, 1902-1929 ( Zeeuws Archief )
612
A.G. Verhoeven, 1902-1929
Inleiding
Adriaan Gerrit Verhoeven werd geboren in Sprang-Capelle op 27 februari 1886. Hij volgde de Rijks HBS te 's-Hertogenbosch (1900-1905) en studeerde daarna aan de Technische Hogeschool te Delft (1905-1910). Als jong afgestudeerd civiel ingenieur werd hij in 1911 benoemd tot adjunct-hoofdopziener bij de Directie der Registratie en Domeinen in Zeeland, als toekomstig opvolger van Isaak Levinus van Wuijckhuise (1844-1928). Later werd hij bij domeinen ingenieur (1915-1931) en hoofdingenieur (1931-1937).
Verhoeven werd direct betrokken bij de tegenslagen ontstaan door de stormvloed van 30 september 1911 bij het bedijkingswerk ten noorden van de Kreekrakdam op de schorren waar later de Hogerwaardpolder ontstond. Deze bedijking werd in 1914 voltooid. Daarna was hij betrokken bij de bedijking van de polders Dijckmeester bij Philippine in 1918-1920, Kreekrak in 1921-1923 en Hellegat bij Ossenisse in 1925-1926.
Tevens was Verhoeven betrokken bij de ontwikkeling van nieuwe methoden ter bevordering van een versnelde slibafzetting bij landaanwinningsprojecten. Aanvankelijk werd hiervoor het Engels slijkgras (Spartina Townsendii) gebruikt. De in Engeland en Frankrijk hiermee opgedane ervaringen werden door Verhoeven bestudeerd (inv.nrs 195-196). Verhoeven leidde in 1924 een studiecommissie die de resultaten met deze snelgroeiende plant aan de zuidkust van Engeland bestudeerde, samen met dr. Jan Paulus Lotsy (1867-1931) van de Nederlandse Genetische Vereniging. Na de reis werden in het Zuid-Sloe proefvelden hiermee ingeplant, waarna vanaf 1925 deze methode op grote schaal in Zeeland werd ingevoerd. Andere eigenschappen van de plant waren echter minder gewenst, zodat Verhoeven in Sleeswijk-Holstein een andere methode onderzocht waarbij bezinkvelden werden gebruikt. Deze methode beproefde hij in de jaren dertig in het Zuid-Sloe en werd een succes.
Het domeinbestuur besloot daarop de landaanwinning via bezinkvelden ook toe te passen langs de kust van Friesland en Groningen. Tegelijk bestond de behoefte aan de instelling van een gecentraliseerd technisch apparaat om het domeinbestuur te adviseren bij de uitvoering van belangrijke werken. Op 1 juli 1937 werd daartoe het Technisch Bureau der Domeinen ingesteld, waarvan Verhoeven directeur werd.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Verhoeven lid van de Commissie voor Landaanwinning van de Rijksdienst voor het Nationale Plan (RNP), waarvan dr ir L.R. Wentholt voorzitter en dr ir J. van Veen secretaris waren.
Op 1 november 1945 werd het Technisch Bureau der Domeinen onderdeel van Rijkswaterstaat (Departement Openbare Werken en Wederopbouw), waarvan de naam in september 1955 werd gewijzigd in Directie Landaanwinning. Verhoeven werd op 1 januari 1948 benoemd tot Hoofdingenieur-Directeur van Rijkswaterstaat. De laatste bedijking die in Zeeland onder zijn leiding stond was de Quarlespolder, ten zuiden van de Sloedam. Op 1 juli 1951 ging Verhoeven met pensioen, waarna hij actief bleef als adviseur op het gebied van landaanwinning en bedijkingswerken. Voor zijn verdiensten werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw en Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Hij overleed op 1 maart 1976 in Den Haag.
In de loop der jaren verschenen van zijn hand diverse publicaties, vooral op het gebied van landaanwinning en de ontwikkeling van het bedijkingswerk door de eeuwen heen. Samen met J. de Hullu verzorgde hij een bewerking van het Tractaat van Dijckagie van Andries Vierlingh, dat in 1920 werd gepubliceerd in de Rijks Geschiedkundige Publicatiën (RGP) en in 1973 door de Nederlandse Vereniging van Kust- en Oeverwerken werd heruitgegeven (cat.nrs 210-223).
Tevens was hij lid van diverse commmissies op het gebied van landaanwinning en tussen 1921 en 1936 voorzitter van de Commissie Examen Weg- en Waterbouwkunde Zeeland ('Examen Zeeland') (het archief van deze commissie is opgenomen in het archief van de Bond van Technische Waterschaps Ambtenaren in Zeeland (TWAZ), toegang 137, inv.nrs 61-150).
De hierna beschreven tekeningen werden in 1980 aangetroffen op de zolder van het gebouw van de Studiedienst van Rijkswaterstaat aan de Prins Hendrikweg te Vlissingen en overgebracht naar het toenmalige Rijksarchief in Zeeland. De selectie van de kaarten en tekeningen vond ter plekke plaats, bij de beschrijving werden nog vier dubbele kaarten en tekeningen vernietigd. De tekeningen zijn zoveel mogelijk geordend volgens de door Verhoeven zelf aangebrachte nummeringen.
De collectie bestaat deels uit tekeningen door Verhoeven gemaakt ten behoeve van zijn studie aan de Technische Hogeschool te Delft. Deze leverde hij ter beoordeling in bij de docenten van de verschillende vakken waarna hij ze voor 'gezien' terugkreeg. Een ander deel bestaat uit tekeningen uit de tijd dat hij werkzaam was als ingenieur voor de Directie der Registratie en Domeinen in Zeeland en Westelijk Noord-Brabant te Middelburg.
De 108 kaarten en tekeningen die voornamelijk betrekking hadden op de provincie Zuid-Holland werden overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief te 's-Gravenhage, thans Nationaal Archief, en beschreven in de 'Inventaris van het Archief van kaarten betreffende Zuid-Holland van de Collectie van ir. A.G. Verhoeven, ca. 1920-1950' (toegang 4.VHF).
Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding moeten worden gebruikt: Zeeuws Archief (ZA), archief A.G. Verhoeven, cat.nr(s)..., daarna verkort als: ZA, Verhoeven, cat.nr(s)...
In de historisch-topografische atlas Zelandia Illustrata bevindt zich een foto van A.G. Verhoeven, in 1916 gezonden aan het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen (Zelandia Illustrata, deel IV, cat.nr 1121), waarvan hier een uitsnede:
1. Bijlage 1: Literatuur
2. Bijlage 2: Publicaties door A.G. Verhoeven
612 A.G. Verhoeven, 1902-1929
Inleiding
2.
Bijlage 2: Publicaties door A.G. Verhoeven
Met J. de Hullu, Andries Vierlingh. Tractaat van Dijckagie. Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Kleine Serie 20 ('s-Gravenhage 1920) [fotomechanische herdruk Rotterdam 1973] [online versie boek en online versie bijlagen]
'Aanteekeningen over landaanwinning en dijksbouw in Zeeland', in: De Ingenieur 1924 nr 11, p. 187-201 [online versie]
'Het ontstaan en de inpoldering van den Zuidhollandschen Biesbosch', in: De Ingenieur 1929 nr 49-B-17, p. 283-298 [online versie]
'Wijzen van bevordering van de landaanwinning', in: De Ingenieur 1938 nr 28, p. 123-130 [online versie]
laatste wijziging 04-11-2023
257 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand
Inventaris
laatste wijziging 04-11-2023
257 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand
Kenmerken
Datering:
1902-1929
Andere namen:
Adriaan Gerrit Verhoeven (1886-1976)
Omvang:
223 bladen en 0,1 meter
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Catalogus
Jaar bewerking:
2000, 2008
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland
Categorie:
laatste wijziging 04-11-2023
257 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand
