Uw zoekacties: Waalse Gemeente te Groede, (1629) 1766-1808

587 Waalse Gemeente te Groede, (1629) 1766-1808 ( Zeeuws Archief )

Hulp bij uw onderzoek.
De informatie in deze website is zeer divers en bedoeld voor mensen met een belangstelling voor historisch of genealogisch onderzoek.
Wij trachten de informatie zo eenvoudig mogelijk te houden, maar beseffen ook dat de aard van de informatie soms wel enige studie of historische inzicht vereist.

Zoeken en bladeren

  • Bladeren
    De meest eenvoudige manier van werken is het zoeken te starten zonder zoekterm. U kunt dan bladeren door alle aanwezige toegangen.
  • Eenvoudig zoeken
    Wilt u een specifieker resultaat dan adviseren wij u te starten met één zoekterm. Het resultaat dat u krijgt voldoet aan de zoekterm. U kunt het resultaat verder verkleinen door meerdere zoektermen op te geven.
  • Uitgebreid zoeken
    Kiest u voor uitgebreid zoeken dan kunt u afhankelijk van de situatie meerdere zoekvelden invullen, waarna het resultaat zal voldoen aan de specifieke zoekactie. In iedere veld kunnen meerdere zoektermen worden ingevuld.
  • Zoektermen combineren
    Zoektermen worden gecombineerd De zoekfunctie voegt automatisch "en" toe tussen de verschillende zoekmogelijkheden die worden gebruikt. Zo kunnen 'zoeken met alle woorden' en 'zoeken met één van de woorden' worden gecombineerd.
  • Booleaanse operatoren
    Normaal worden meerdere zoektermen altijd gecombineerd met AND. U kunt bij het zoeken in een zoekveld ook gebruik maken van de Booleaanse operatoren: NOT en OR. De zoekacties met NOT beperken het zoekresultaat, terwijl OR veel meer resultaten oplevert.
    OR wordt vooral geadviseerd bij een bekende variatie op de schrijfwijze, bijvoorbeeld:
    - Den Haag OR ’s-Gravenhage
    - Vereeniging OR Vereniging
  • Woordcombinatie
    Wilt u zoeken met een woordcombinatie in een vaste volgorde (bijv. Vereniging tot behoud van natuurmonumenten), zet deze woorden dan "tussen aanhalingstekens".

Verfijnen
In de meeste gevallen zal naast het zoekresultaat een mogelijkheid tot verfijnen worden aangeboden. Verfijnen kan bijvoorbeeld op materiaalsoort, maar in andere gevallen op plaats en straat. Dit is afhankelijk van het archiefmateriaal dat geselecteerd is.

Sorteren
De resultaten staan gesorteerd in een standaard sortering. Dit kan per toegang verschillend zijn. In de meeste gevallen kan voor een andere sortering worden gekozen.

Digitaliseren op verzoek
Zie http://www.zeeuwsarchief.nl/over-ons/tarieven

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
587   Waalse Gemeente te Groede, (1629) 1766-1808
Inleiding
Onder de regering van Filips II kregen de ideeën van de Reformatie een steeds grotere aanhang in de Nederlanden. De komst van Alva in 1567 en de daarop volgende vervolgingen, zorgden er echter voor dat duizenden protestanten uit Vlaanderen en Wallonië op de vlucht gingen naar Zeeland, Holland of Engeland. In Middelburg werd, na de bevrijding in 1574, de eerste Waalse of Franstalige protestanse gemeente opgericht.
In Zeeuws-Vlaanderen was Sluis vanaf 1584 een de toevluchtsoord voor de gevluchte Waalse protestanten. Ook daar werd een Waalse gemeente opgericht, deze was in 1585 reeds vertegenwoordigd op de Waalse synode in Leiden. Bij de herovering van Sluis door Parma in 1587 werd de gemeente weer opgeheven. De protestanten kregen een vrije aftocht en velen vestigden zich daarna in Vlissingen en Middelburg.
In 1604 werden Sluis en de omliggende gebieden door Maurits heroverd. Direct daarna werden in Sluis, Aardenburg en IJzendijke weer protestantse gemeenten ingericht en even later ook in Oostburg en Groede. De predikdiensten werden druk bezocht door Vlamingen van over de grens, waaronder ook franstaligen. Velen van hen vestigden zich in het Vrije van Sluis, aangetrokken door de nieuw bedijkte rijke polderlanden. Ook in het garnizoen waren Walen gelegerd aan wiens godsdienstige behoeften men niet zomaar voorbij kon gaan. Daarom werden er predikanten beroepen die zowel in het Nederlands als het Frans konden prediken, zo ontstonden er gemengde gemeenten. De predikanten van deze gemengde gemeente waren aan de Nederlandse classissen ondergeschikt, Sluis en Aardenburg werden bijvoorbeeld onder de Classis Walcheren gebracht.
In Groede wensten de Franstalige lidmaten een aparte gemeente op te richten. De Waalse Gemeente te Middelburg en de Classis Walcheren vonden echter dat deze lidmaten wel gebruik konden maken van de Waalse diensten in Middelburg. De Waalse synode trok zich echter hun lot aan en zond in 1618 een predikant naar Zeeland om voor hen te onderhandelen met de Gecommitteerde Raden. Nog datzelfde jaar werd er een nieuwe Waalse gemeente opgericht en Jean de Prat tot predikant benoemd. In 1652 kreeg de Waalse Gemeente te Groede de eer een Waalse synode in haar midden te ontvangen, dit is de enige Waalse synode die in Zeeuws-Vlaanderen is gehouden.
Na de herroeping van het Edict van Nantes in 1685 namen Franse protestanten in grote getale de vlucht. Velen daarvan kwamen in Walcheren en het Vrije van Sluis terecht. Er werden fondsen bijeengebracht om deze vluchtelingen uit de nood te helpen. Men gaf er de voorkeur aan dat deze mensen zich in de dorpen vestigden waar zij konden worden ingezet in de landbouw.
In en rondom Groede had zich zo'n groot aantal vluchtelingen gevestigd dat het Waalse kerkgebouw het aantal kerkgangers voor de zondagsdiensten bij lange na niet meer kon herbergen. Op order van de magistraat van Sluis was er een galerij aangebouwd waar nog eens 100 tot 120 mensen konden zitten. Dit was echter nog onvoldoende, langs alle kanten van het kerkgebouw moesten mensen gedurende de hele dienst staan. De kerkenraad stuurde in 1685 een rekest naar de magistraat van Sluis om er bij de Staten-Generaal op aan te dringen een Waalse kerk in Cadzand op te richten, om de overvloed aan kerkgangers op te vangen.
Vanaf de tweede helft van de achttiende eeuw raakten de Waalse kerken in Zeeland langzaam in verval. Enerzijds omdat de kinderen van de vluchtelingen en immigranten zich de Nederlandse taal hadden toegeëigend, zij woonden de diensten in de Nederlands gereformeerde gemeente bij en sloten zich hier uiteindelijk bij aan. Anderzijds vertrokken veel predikanten naar elders nadat Zeeuws-Vlaanderen in 1795 aan Frankrijk was afgestaan en werden er geen nieuwe predikanten meer gevonden. In Groede verliet de laatste predikant zijn gemeente bij gebrek aan inkomsten.
Begin negentiende eeuw was er in Zeeuws-Vlaanderen nog maar één Waalse predikant over, verbonden aan de Waals-Nederlands gemengde gemeente van Sluis. In Groede nodigde men af en toe nog een predikant van Middelburg of Vlissingen uit om te komen prediken. De Waalse synode werd door Lodewijk Napoleon in 1810 opgeheven en later door Willem I niet hersteld. Bij de invoering van de nieuwe kerkorde in 1816 werden de Waalse gemeenten verplicht opgenomen in de nieuwe Nederlandse Hervormde Kerk. In 1817-1818 werden alle Waalse predikantplaatsen in Zeeuws-Vlaanderen definitief opgeheven en de gemeenten voor vervallen verklaart.
Het archief was, net als de archieven van vele andere Waalse gemeenten en de centrale organen van de Waalse kerken in Nederland, door de Bibliothèque Wallonne in Leiden verworven om deze veilig te stellen. Later zijn ze door de Commission Wallonne in bewaring gegeven aan de Universiteitsbibliotheek Leiden (UB Leiden). Daar was het archief onderdeel van het 'Archief van de Waalse Kerken in Nederland' ('Bibliothèque Wallonne, documentatiecentrum betreffende de geschiedenis van de Waalse kerken in Nederland'), een fonds binnen de 'Na-middeleeuwse handschriften en particuliere archieven' van de 'Bijzondere Collecties' van de UB Leiden. Het was beschreven in een manuscript-inventaris van de hand van J.W. Verburgt, 'Inventaire des Archives Wallonnes, Bibliothèque Wallonne' (1950) in rubriek F ('Pièces concernant les églises Wallonnes éteintes') onder nummers 567-568 en in een supplement onder nummer 566. In 2010 droeg de UB Leiden het archief - samen met andere archieven en archiefstukken van Waalse gemeenten in Zeeland - over aan het Zeeuws Archief (Aanwinst 2010.37).
Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), archief Waalse Gemeente Groede (WG Groede), inv.nr(s) ..., daarna verkort als: ZA, WG Groede, inv.nr(s) ...
1. Literatuur
2. Bijlage: Lijst van predikanten
laatste wijziging 23-05-2023
20 beschreven archiefstukken
Inventaris
1 'Livre des Actes de l' Église Wallonne de Groede'. Register houdende de notulen van de vergaderingen van de kerkenraad, 1766 apr. 10-1808 aug. 14. 1 deel
587 Waalse Gemeente te Groede, (1629) 1766-1808
Inventaris
1
'Livre des Actes de l' Église Wallonne de Groede'. Register houdende de notulen van de vergaderingen van de kerkenraad, 1766 apr. 10-1808 aug. 14. 1 deel
Datering:
1766 apr. 10-1808 aug. 14
Vorm:
1 deel
NB:
In het begin bevinden zich:
- Een lijst van predikanten van de Waalse gemeente Groede (1618-1808).
- Extracten van alle belangrijke notulen uit het voorgaande register(1629-1754).
Oud nummer:
567
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Organisatie: Zeeuws Archief
laatste wijziging 05-09-2018
2 Rekwesten aan de burgemeester en schepenen van Sluis betreffende de oprichting van een Waalse kerk in Cadzand en de duur van de diensten, 1685 en zonder datum. 1 katern
3 Ingekomen stukken, alleen de begeleidende brieven, 1739 en 1774. 2 stukken
laatste wijziging 23-05-2023
20 beschreven archiefstukken

Kenmerken

Datering:
(1629) 1766-1808
Andere namen:
Église Wallonne, Waalse Kerk
Omvang:
0,1 meter
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1950, 2010
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland
Categorie:
laatste wijziging 23-05-2023
20 beschreven archiefstukken