514 Stad Reimerswaal, 1315-1570 ( Zeeuws Archief )
514
Stad Reimerswaal, 1315-1570
Inleiding
De stad Reimerswaal (voor wier lotgevallen men raadplegen kan: J. ERMERINS. Zeeuwsche oudheden IV 1e stuk, het opstel van B. HARTOG in Zeeuwsche Volksalmanak 1841, de beide opstellen van J.P. VAN VISVLIET: Nehalennia 1850 blz. 97 en Archief van het Zeeuwsch Genootschap 1e deel 3e stuk blz. 3, het opstel van dr. J. VAN VLOTEN in Bijdragen tot de oudheidkunde en geschiedenis inzonderheid van Zeeuwsch Vlaanderen I blz. 295 en A. GELUK J. Az. Beschrijving der stad Reimerswaal) werd in 1632 verlaten; wat van het archief bewaard gebleven was, werd in 1635 naar de Rekenkamer van Zeeland overgebracht * . Het archief schijnt later verliezen geleden te hebben, althans de diverse rekeningen van de stad en de armen, waarvan eene aanteekening in het derde Copulaatboek spreekt, zijn niet meer aanwezig. In 1860 werden uit den boedel van den heer E. TAK te Middelburg eenige charters aangekocht, die zonder twijfel tot het archief van Reimerswaal hebben behoord; het is echter niet geheel zeker, dat deze stukken ook op de Rekenkamer hebben berust. Zij kunnen ook tusschen 1570 * en 1635 uit het archief verdwenen zijn.
Daarentegen schijnt de verzameling stukken betreffende deze stad, die mr. A.J. DE RUEVER, secretaris der provinciale rekenkamer van Zeeland, bezat, en die ERMERINS geraadpleegd heeft (zie zijn voorbericht), uit copieën te hebben bestaan; althans de door ERMERINS (blz. 13) vermelde marginale aanteekening op het privilegie van 1392 (Heg. nr. 31) komt noch bij het origineele charter noch in het privilegieboek (Inv. nr. 4) voor. Ook deelt ERMERINS (blz. 72), vermoedelijk uit de verzameling DE RUEVER, de titels der artikelen van het onder Reg. nr. 17 vermelde stuk mede, welke titels wel niet in het origineele charter, dat niet meer aanwezig is, zullen hebben gestaan, en evenmin voorkomen in het privilegieboek of in het vidimus van 1431 (Reg. nr. 43). Eindelijk vermeldt ERMERINS (blz. 22) het in de Regestenlijst onder nr. 46 voorkomende stuk tweemaal, eerst met den datum van 20 Augustus 1437, daarna met dien van 22 Augustus 1447. Daar de juiste datum 22 Augustus 1437 is, schijnt ERMERINS ook hier van afschriften uit de verzameling DE HOEVER gebruik te hebben gemaakt. Ook de in het derde Copulaatboek voorkomende afschriften zijn niet de door ERMERINS gebezigde stukken.
Oude inventarissen van het archief, met uitzondering van de sub C medegedeelde lijst van bescheiden, berustende in de stadsprivilegiekist * , zijn mij niet bekend. De eerste inventaris van het archief werd door den provincialen archivaris J.P. VAN VISVLIET opgemaakt als bijlage tot zijn jaarverslag over 1848. Hij beschreef daarin 82 charters en 8 registers * . De beschrijving der charters werd door hem overgenomen in de bij het jaarverslag over 1864 gevoegde 11e serie van charters en oorkonden uit het grafelijk tijdvak * , terwijl verscheidene regesten, uit het privilegieboek getrokken, opgenomen zijn in de 9e serie (bijlage tot het jaarverslag over 1862). De uit den boedel E. TAK verkregene charters werden eveneens beschreven in de 9e serie. In dezelfde serie werd ook opgenomen de beschrijving van eenige charters, "bij de sortering der vroeger beschreven oorkonden successivelijk ontdekt, waaronder diverse betrekkelijk de stad Reimerswale", en het is mij onmogelijk geweest in elk geval uit te maken, welke charters van de familie TAK afkomstig zijn, welke tot de later ontdekte stukken behooren. Slechts van enkele charters bewijst het auctiemerk, dat zij van de familie TAK afkomstig zijn.
Al de op die wijze verkregene regesten, vermeerderd met nog eenige, aan andere Reimerswaalsche registers ontleend, zijn door VAN VISVLIET in zijne Chronologische tafel van de charters en oorkonden der graaflijke regering 1119-1574 (Middelburg 1878) overgenomen. Onder D vindt men eene vergelijkende lijst van de nummers, die de Reimerwaalsche charters in deze Chronologische tafel en in de door mij bewerkte Regestenlijst en Inventaris voeren. * Daaruit zal men zien, dat nog enkele charters door mij gevonden zijn, die niet in de Chronologische tafel voorkomen. Ook zal men bij vergelijking vinden, dat alle stukken door mij opnieuw beschreven zijn. Bovendien heb ik bij een onderzoek in de losse papieren der Rekenkamer nog een aantal documenten gevonden uit het laatste tijdvak van het bestaan van Reimerswaal, die thans in den Inventaris opgenomen zijn.
Omtrent de sub A en B afgedrukte Inventaris en Regestenlijst behoef ik niets anders mede te deelen, dan dat zij in hoofdzaak bewerkt zijn overeenkomstig de beginselen, neergelegd in het rapport der Commissie, door de Vereeniging van Archivarissen belast met het ontwerpen eener handleiding voor het inventariseeren van archieven. Daar het archief van Reimerswaal zeer onvolledig bewaard gebleven is, heeft ook de Inventaris een karakter van onvolledigheid. Toch heb ik gemeend tusschen de archieven der verschillende collegiën en ambtenaren (I de ambachtsheeren, II het stadsbestuur, III-VII de subalterne collegiën, VIII en IX andere te Reimerswaal gevestigde autoriteiten) te moeten onderscheiden, al zijn enkele archieven ook slechts door 1 of 2 stukken vertegenwoordigd. Overigens is de Inventaris zooveel mogelijk bekort, daar toch telkensnaar de Regestenlijst verwezen wordt. * De Regestenlijst is verder voortgezet, dan gebruikelijk is. Maar tusschen de jaren 1570 en 1580 is er in het archief een hiaat, van het in dien tijd gebeurde is nagenoeg geene aanteekening gehouden.
Daarom scheen het jaar 1570 mij de aangewezene grens, en tot zoover zijn dus de regesten vervolgd. In de Regestenlijst zijn opgenomen alle origineele charters, alle akten, voorkomende in het privilegieboek (Inv. nr. 4) en in het register van den Heiligen Geest (Inv. nr. 66), alle akten, in extenso opgenomen in het deel, in den Inventaris beschreven onder nr. 2, en van de stukken, opgenomen in het deel, in den Inventaris onder nr. 29 vermeld, die, welke er oorspronkelijk in geschreven zijn, en van de latere bijvoegselen die, welke een zelfstandig karakter dragen. Niet opgenomen zijn de akten van vrijwillige rechtspraak en die, voorkomende in het weesboek (Inv. nr. 74). Wat aangaat de onder E vermelde lijst van stukken betreffende Reimerswaal, in het archief der Rekenkamer van Zeeland berustende, het scheen mij voor dengene, die de geschiedenis dezer voormalige stad wil nagaan, niet ongewenscht toe hier een overzicht bijeen te hebben van de voornaamste stukken uit het depot, die over hare lotgevallen licht kunnen verspreiden. Uit den aard der zaak kan echter voor de volledigheid dier lijst niet worden ingestaan. R.F.
laatste wijziging 23-05-2023
397 beschreven archiefstukken
Inventaris
10. Bijlagen
10.4. Lijst van de stukken betreffende Reimerswaal, in het Archief der Rekenkamer van Zeeland berustende
514 Stad Reimerswaal, 1315-1570
Inventaris
10. Bijlagen
10.4.
Lijst van de stukken betreffende Reimerswaal, in het Archief der Rekenkamer van Zeeland berustende
I. In het derde copulaatboek komen voor:
1. (fol. 107-152). Afschrift van het in den Inventaris onder nr. 4 vermelde privilegieboek. N.B. Dit afschrift bevat alle in het privilegieboek voorkomende stukken, ook de later bijgeschrevene.
2. (fol. 153-154). Extract uit het Brisilie register, beginnende met 1540, berustende in de Rekenkamer van Holland, bevattende de in de Regestenlijst onder nr. 27 vermelde oorkonde.
3. (fol. 155-157). Extracten uit het Greluwe register P, berustende in de Rekenkamer van Holland, bevattende drie oorkonden van hertog Albrecht en hertog Willem VI dd. 1390 Januari 20, 1404 September 22 en 1405 October 12, waarbij aan Clays Kerving van Reymerzwale het recht gegeven en bevestigd wordt om de gors-en slijklanden voor het westeinde van Reymerzwale en Loodijck te bedijken. N.B. Het eerste dezer stukken is gedrukt bij VAN MIERIS III blz. 517.
4. (fol. 168-171). Extract uit het Groene register R, berustende in de Rekenkamer van Holland, bevattende de in de Regestenlijst onder nr. 73 vermelde oorkonde.
N.B. Zie ook nr. 15.
5. (fol. 172-181). Afschrift van het proces-verbaal, opgemaakt door Commissarissen uit den Grooten Raad, inhoudende de bezwaren van burgemeesters en schepenen van Reymerswale tegen de ontworpene keur van Zeelant, dd. 1495 Mei 13. N.B. In dit stuk beroepen die van Reimerswaal zich op een aantal privilegiën.
6. (fol. 182-184). Extract uit het tweede Greluwe register, berustende in de Rekenkamer van Holland, bevattende de in de R e g e s t e n l ij s t onder nr. 181 vermelde oorkonde.
7. (fol. 185-189). Extract uit het vierde Greluwe register, berustende in de Rekenkamer van Holland, bevattende een octrooi van koning Philips II, dd. 1565 December 10, waarbij de stad gemachtigd wordt om voor 300 pond losrenten te verkoopen en wordt vrijgesteld van verschillende lasten, die zij de grafelijkheid schuldig is.
1. (fol. 107-152). Afschrift van het in den Inventaris onder nr. 4 vermelde privilegieboek. N.B. Dit afschrift bevat alle in het privilegieboek voorkomende stukken, ook de later bijgeschrevene.
2. (fol. 153-154). Extract uit het Brisilie register, beginnende met 1540, berustende in de Rekenkamer van Holland, bevattende de in de Regestenlijst onder nr. 27 vermelde oorkonde.
3. (fol. 155-157). Extracten uit het Greluwe register P, berustende in de Rekenkamer van Holland, bevattende drie oorkonden van hertog Albrecht en hertog Willem VI dd. 1390 Januari 20, 1404 September 22 en 1405 October 12, waarbij aan Clays Kerving van Reymerzwale het recht gegeven en bevestigd wordt om de gors-en slijklanden voor het westeinde van Reymerzwale en Loodijck te bedijken. N.B. Het eerste dezer stukken is gedrukt bij VAN MIERIS III blz. 517.
4. (fol. 168-171). Extract uit het Groene register R, berustende in de Rekenkamer van Holland, bevattende de in de Regestenlijst onder nr. 73 vermelde oorkonde.
N.B. Zie ook nr. 15.
5. (fol. 172-181). Afschrift van het proces-verbaal, opgemaakt door Commissarissen uit den Grooten Raad, inhoudende de bezwaren van burgemeesters en schepenen van Reymerswale tegen de ontworpene keur van Zeelant, dd. 1495 Mei 13. N.B. In dit stuk beroepen die van Reimerswaal zich op een aantal privilegiën.
6. (fol. 182-184). Extract uit het tweede Greluwe register, berustende in de Rekenkamer van Holland, bevattende de in de R e g e s t e n l ij s t onder nr. 181 vermelde oorkonde.
7. (fol. 185-189). Extract uit het vierde Greluwe register, berustende in de Rekenkamer van Holland, bevattende een octrooi van koning Philips II, dd. 1565 December 10, waarbij de stad gemachtigd wordt om voor 300 pond losrenten te verkoopen en wordt vrijgesteld van verschillende lasten, die zij de grafelijkheid schuldig is.
8. (fol. 190-219). Afschrift van de in den Inventaris onder
nr. 29 vermelde Costumen en usantiën der stad Reimerswaal, gevolgd door de in het origineel eveneens voorkomende extracten uit de keur van Zeeland.
9. (fol. 220-223). Afschrift van de in de Regestenlijst onder nr. 95 vermelde oorkonde.
10. (fol. 224-227). Afschriften van de opmeting van Reimerswaal en het eiland Tholen in 1569, van de in de Regestenlijst onder nr. 4 vermelde oorkonde en van den aanhef van de onder nr. 5 vermelde oorkonde, van een dingtaal betreffende het af hooren van gilderekeningen en van de in de R e g e s t e n lij s t onder nr. 10 vermelde oorkonde.
N.B. Tusschen folio 225 en folio 226 zijn een of meer bladen en daarmede het grootste gedeelte van de onder nr. 5 vermelde oorkonde verloren gegaan.
11. (fol. 228-231). Afschrift van het octrooi van 1578 Mei 18 met ampliatie van 1580 Maart 6.
N.B. Gedrukt: ERMERINS IV blz. 116.-Zie ook nr. 16.
12. (fol. 232-235). Instructie voor Emanuël Oliphant om den bijstand van den magistraat der stad Middelburg te verzoeken in het geschil der stad Reimerswaal met Goes. 1581.
13. (fol. 236-263). Deductie van den magistraat der stad Reimerswaal, gericht aan den prins van Oranje, ten betooge, dat het landrecht aldaar en niet te Goes gevestigd moet worden.
N.B. De sub nrs. 11, 12 en 13 genoemde stukken hebben blijkbaar deel uitgemaakt van een dossier over het geschil tusschen de steden Reimerswaal en Goes omtrent de plaats, waar het landrecht gevestigd zal zijn, welk dossier in het archief der Staten van Zeeland thuis behoort.
nr. 29 vermelde Costumen en usantiën der stad Reimerswaal, gevolgd door de in het origineel eveneens voorkomende extracten uit de keur van Zeeland.
9. (fol. 220-223). Afschrift van de in de Regestenlijst onder nr. 95 vermelde oorkonde.
10. (fol. 224-227). Afschriften van de opmeting van Reimerswaal en het eiland Tholen in 1569, van de in de Regestenlijst onder nr. 4 vermelde oorkonde en van den aanhef van de onder nr. 5 vermelde oorkonde, van een dingtaal betreffende het af hooren van gilderekeningen en van de in de R e g e s t e n lij s t onder nr. 10 vermelde oorkonde.
N.B. Tusschen folio 225 en folio 226 zijn een of meer bladen en daarmede het grootste gedeelte van de onder nr. 5 vermelde oorkonde verloren gegaan.
11. (fol. 228-231). Afschrift van het octrooi van 1578 Mei 18 met ampliatie van 1580 Maart 6.
N.B. Gedrukt: ERMERINS IV blz. 116.-Zie ook nr. 16.
12. (fol. 232-235). Instructie voor Emanuël Oliphant om den bijstand van den magistraat der stad Middelburg te verzoeken in het geschil der stad Reimerswaal met Goes. 1581.
13. (fol. 236-263). Deductie van den magistraat der stad Reimerswaal, gericht aan den prins van Oranje, ten betooge, dat het landrecht aldaar en niet te Goes gevestigd moet worden.
N.B. De sub nrs. 11, 12 en 13 genoemde stukken hebben blijkbaar deel uitgemaakt van een dossier over het geschil tusschen de steden Reimerswaal en Goes omtrent de plaats, waar het landrecht gevestigd zal zijn, welk dossier in het archief der Staten van Zeeland thuis behoort.
II. Onder de rekeningen bevinden zich:
14. Rekeningen van het baljuwschap van Reimerswaal over 1402-1405, 1430-1433, 1437-1488, 1490-1511,1515-1570.
14. Rekeningen van het baljuwschap van Reimerswaal over 1402-1405, 1430-1433, 1437-1488, 1490-1511,1515-1570.
III. Onder de losse papieren der Rekenkamer bevinden zich:
15. Afschrift van de in de Regestenlijst onder nr. 73 vermelde oorkonde.
N.B. Zie ook nr. 4.
16. Stukken betreffende het afhooren van de rekeningen van de inkomsten en uitgaven der stad krachtens het octrooi van 1578 Mei 18 door de Rekenkamer. 1595.
N.B. Hierbij ook afschrift van het octrooi van 1578 Mei 18 (zie nr. 11).
17. Extract uit de resolutiën van de Gecommitteerde Raden van Zeeland, waarbij de overbrenging van het archief van Reimerswaal naar de Rekenkamer gelast wordt. 1635.
N.B. Gedrukt: NEHALENNiA. 1850 bl. 101.
15. Afschrift van de in de Regestenlijst onder nr. 73 vermelde oorkonde.
N.B. Zie ook nr. 4.
16. Stukken betreffende het afhooren van de rekeningen van de inkomsten en uitgaven der stad krachtens het octrooi van 1578 Mei 18 door de Rekenkamer. 1595.
N.B. Hierbij ook afschrift van het octrooi van 1578 Mei 18 (zie nr. 11).
17. Extract uit de resolutiën van de Gecommitteerde Raden van Zeeland, waarbij de overbrenging van het archief van Reimerswaal naar de Rekenkamer gelast wordt. 1635.
N.B. Gedrukt: NEHALENNiA. 1850 bl. 101.
laatste wijziging 23-05-2023
397 beschreven archiefstukken
Regestenlijst
Nr. 155 is abusievelijk overgeslagen.
laatste wijziging 23-05-2023
397 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1315-1570
Jaar bewerking:
1897
Opmerking:
Dit betreft een gedigitaliseerde versie van: R. Fruin, Het archief der stad Reimerswaal ('s-Gravenhage 1897). Het gehele in deze inventaris beschreven archief is verloren gegaan door de brand als gevolg van het bombardement van Middelburg van 17 mei 1940.
Bijzonderheden:
Let op: het gehele archief is verloren gegaan
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland
Categorie:
laatste wijziging 23-05-2023
397 beschreven archiefstukken