4003 Gemeente Wemeldinge, 1583-1969 ( Zeeuws Archief )
4003
Gemeente Wemeldinge, 1583-1969
Inleiding
1. Geschiedenis van het archiefvormend orgaan
Het bestuur
4003 Gemeente Wemeldinge, 1583-1969
Inleiding
1. Geschiedenis van het archiefvormend orgaan
Het bestuur
Wemeldinge was van oudsher een ambachtsheerlijkheid. Deze was verdeeld in een West- en een Oostambacht, maar die onderverdeling had voornamelijk een waterstaatkundige betekenis. Aanvankelijk waren het edelen, die van de landsheer ambachten in leen kregen en er als leenheer de heerschappij uitoefenden. Via een lange tussenperiode waarin de ambachtsheerlijke rechten vererfden en steeds verder opgedeeld werden, omdat in Zeeland de lenen splitsbaar waren, kwamen de ambachtsheerlijkheden na de Reformatie voornamelijk in handen van gegoede families. Het is overigens aannemelijk, dat in Wemeldinge in vroeger tijden vooral de boerenadel de ambachtsheerlijkheid in bezit had. In de achttiende eeuw is de Goese familie Coomans jarenlang bezitter van de heerlijkheid geweest.
De ambachtsheer liet zich in het dorp vertegenwoordigen door de schout, die samen met zeven schepenen het bestuurscollege van het dorp vormde. Schout en schepenen werden door de ambachtsheer benoemd, net als een aantal andere functionarissen, zoals kerkmeesters, armmeesters, weesmeesters en bepaalde politiedienaren, zoals de veld- en pluimgraaf. Ook in het beroepen van predikanten had de ambachtsheer grote invloed.
Wemeldinge kende de zogenaamde lage jurisdictie. Schout en schepenen spraken slechts recht in eenvoudige zaken. Voor halsmisdrijven en dergelijke moest men naar Middelburg. Het dorpsbestuur onderging na de Fluwelen Revolutie van 1795 verandering. De bestuurders werden niet meer aangewezen door de ambachtsheer, maar gekozen door de dorpelingen. In de Franse tijd functioneerde er een municipale raad als gekozen vertegenwoordiging en de maire, benoemd door de hoge overheid en die feitelijk belast was met het bestuur van het dorp.
In 1814 kwam het tot de instelling van een gemeenteraad op grond van het Reglement voor het Platteland. Dit gekozen bestuursorgaan koos op zijn beurt twee leden, die samen met de schout het college van schout en assessoren vormden en zich belastten met het dagelijks bestuur van de gemeente. In 1824 kwam het tot een nieuw Reglement voor het Platteland. Sinsdien sprak men van het college van burgemeester en assessoren.
De gemeentelijke bestuursorganisatie kreeg met de inwerkingtreding van de gemeentewet in 1851 haar definitieve vorm, met een door de inwoners van het dorp gekozen gemeenteraad, die uit zijn midden twee wethouders koos, een college van burgemeester en wethouders en een burgemeester. De raad, in Wemeldinge bestaande uit zeven leden, was het hoofd van de gemeente, het college van burgemeester en wethouders belastte zich met het dagelijks bestuur en de burgemeester vervulde de representatie van de gemeente en had daarnaast hem bij de wet toegewezen specifieke taken, zoals de leiding over politie en brandweer. Tot in 1969, het jaar waarin de gemeente werd opgeheven zou deze bestuursorganisatie geen verandering meer ondergaan.
laatste wijziging 18-08-2023
1.921 beschreven archiefstukken
28 gedigitaliseerd
totaal 5.840 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 18-08-2023
1.921 beschreven archiefstukken
28 gedigitaliseerd
totaal 5.840 bestanden
Kenmerken
Datering:
1583-1969
Vestigingsplaats:
Wemeldinge
Openbaarheid:
Gedeeltelijk beperkt (zie inleiding)
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1993, 2014
Beschrijving:
Deze inventaris vervangt de tussen 1993 en 2015 in gebruik geweest zijnde inventaris, gepubliceerd als: A.J. Barth, Inventaris van het archief van de Gemeente Wemeldinge, 1583-1969. Goese inventarissen 14 (Goes 1993). De nummering uit deze inventaris (1-1734) is vervangen door een nieuwe nummering (1-1914). Zie de inleiding voor een concordantie van de oude naar de nieuwe nummering.
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Gemeente Kapelle
Categorie:
laatste wijziging 18-08-2023
1.921 beschreven archiefstukken
28 gedigitaliseerd
totaal 5.840 bestanden