Mijn Studiezaal (inloggen)
3415 Moggershilpolder, 1737-1959 ( Zeeuws Archief )
3415
Moggershilpolder, 1737-1959
Inleiding
De polder Moggershil behoorde vanouds tot de ambachtsheerlijkheid van St.Annaland, doch waterstaatkundig werd hij steeds gerekend tot de Stavenissepolders. De schorren waaruit Moggershil is ontstaan lagen ten noorden van Oud-Kempenshofstede en waren aanvankelijk veel uitgestrekter dan wat nu de polder Moggershil is. De bedijking is tot stand gekomen tussen de jaren 1419 en 1426, terwijl de naamsoorsprong verband schijnt te houden met het reeds vroeg op Schouwen bekende geslacht Mogge, waarvan een lid mogelijk tot één der vroegere eigenaren behoorde.
Het nu nog bestaande Moggershil is het zuidwestelijk deel van de oorspronkelijke polder, die in de loop der tijden heel wat tegenslagen ondervond. Zo overstroomde hij in 1509. De polder, die toen ca. 200 gemeten groot was, had door de ramp van 27 september van genoemd jaar sterk geleden en de ingelanden voelden er weinig voor-ook niet na een oproep van Keizer Maximiliaan daartoe-om Moggershil opnieuw te bedijken.
Moggershil was evenwel te beschouwen als een voorliggende polder, waarvan het verlies groot nadeel zou betekenen voor de achterliggende dijkages. In maart 1510 is derhalve door de ambachtsheer van St.Annaland, Philips van Bourgondië, vergunning verleend tot herbedijking, welke niet lang daarna tot stand kwam.
Er ging in 1509 enig grondgebied van de polder verloren, doch dit verlies was gering vergeleken bij latere offers aan de zee. Daarvan was sprake bij de stormvloed van 5 november 1530, toen Moggershil opnieuw onder water kwam te staan, doordat de dijken doorbraken en ten dele geheel werden weggeslagen. Gedurende minstens een half jaar lag de polder met de zee gemeen en indien daarna herbedijking plaats vond zal waarschijnlijk door de storm van 2 november 1532 opnieuw schade zijn ontstaan.
Hoe dan ook, na 1532 is van het oostelijk deel van de polder ca. 60 ha niet meer bedijkt en van die tijd dateert de zgn. "Grote Nel" voor de Anna Vosdijkpolder. Het is niet bekend of de polder ook schade geleden heeft door de stormvloed van 14 februari 1566, doch inundatie vond wel plaats in 1570 en wel in zo'n omvang en met zoveel geweld, dat men lange tijd geen kans meer heeft gezien de polder te bedijken.
Moggershil bleef "drijvende" gedurende 90 jaren en in die periode - tot 1660 dus - was de gemeenschappelijke dijk met de Anna Vosdijkpolder waterkerend. In laatstgenoemd jaar vond eindelijk herbedijking plaats. Van de polder was toen nog slechts 103 gemeten over gebleven en de nieuwe dijk werd gelegd volgens een tracé dat ook thans nog vrijwel ongewijzigd bestaat.
Ook in volgende jaren heeft de polder het dikwijls zwaar te verduren gehad, o.a. in 1682, 1704 en in 1715, toen opnieuw inundatie plaats vond. Na dichting der toen ontstane dijkgaten vonden daarna geen rampen van grote omvang meer plaats. Het zal echter duidelijk zijn dat de kleine polder de hoge kosten van herstel en verzwaring der dijken gedurende een reeks van eeuwen niet kon dragen. In 1855 werd hij dan ook calamiteus verklaard. Na een onderbreking van 1865 tot 1912 volgde opnieuw calamiteus-verklaring bij Koninklijk Besluit van 25 oktober 1912.
De suatie van Moggershil is voor wat vroegere eeuwen betreft niet geheel duidelijk. Aanvankelijk vond de lozing plaats op Oud-Kempenshofstede. Waarschijnlijk vanaf 1570 bestond vrije lozing op de polders van St.Annaland. Sedert de herverkaveling na de februariramp van 1953 vind de afwatering plaats via de noordwestelijke polders op het gemaal "De Noord" bij St. Maartensdijk.
Het bestuur van Moggershil was zelfstandig vóór 1532, daarna werd het opgenomen in een gemeenschappelijk bestuur met de polders van St. Annaland. Van 1660 tot 1835 bestond een eigen beheer, doch vanaf laatstgenoemd jaar, waarin de polder calamiteus werd verklaard, stond deze onder toezicht van Gedeputeerde Staten, welke periode in 1685 werd gevolgd door een eigen bestuur tot 1912, toen de polder opnieuw calamiteus werd verklaard. De waterkering van de calamiteuze polders Oud-Kempenshofstede en Moggershil kwam toen onder een eigen beheer (dijkbestuur en dijkraad).
Lit.
A. Hollestelle-Geschied- en Waterstaatkundige beschrijving van de waterschappen en polders in het eiland Tholen, 1919, blz. 315-334.
M.H. Wilderom - Tussen Afsluitdammen en Deltadijken, Deel II, Noord-Zeeland, 1964, blz. 125, 198, 201.
A. Hollestelle-Geschied- en Waterstaatkundige beschrijving van de waterschappen en polders in het eiland Tholen, 1919, blz. 315-334.
M.H. Wilderom - Tussen Afsluitdammen en Deltadijken, Deel II, Noord-Zeeland, 1964, blz. 125, 198, 201.
laatste wijziging 02-03-2022
93 beschreven archiefstukken
Inventaris
2. Stukken betreffende bijzondere onderwerpen 
2.4. Financiën
3415 Moggershilpolder, 1737-1959
Inventaris
2. Stukken betreffende bijzondere onderwerpen
2.4.
Financiën
laatste wijziging 02-03-2022
93 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1737-1959
Andere namen:
Polder Moggershil
Regio:
Tholen
Opheffing:
31-12-1958, opgegaan in Waterschap Tholen (toegang 3400-3401)
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1974
Titel publicatie:
W.E.P. van IJsseldijk, Gebundelde inventarissen van de oude archieven van het Waterschap Tholen (z.p. 1974) 82-91
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Waterschap Scheldestromen
Categorie:
laatste wijziging 02-03-2022
93 beschreven archiefstukken
