Mijn Studiezaal (inloggen)
3220 Waterkering Jonkvrouw Annapolder, 1872-1979 ( Zeeuws Archief )
3220
Waterkering Jonkvrouw Annapolder, 1872-1979
Inleiding
1. Geschiedenis en inrichting van de organisatie
3220 Waterkering Jonkvrouw Annapolder, 1872-1979
Inleiding
1.
Geschiedenis en inrichting van de organisatie
De wet van 19 juli 1870 (Staatsblad nr 119) stelde de voorwaarden vast waarop aan calamiteuze polders in Zeeland een rijksbijdrage kon worden toegekend. Een polder die niet in staat was de kosten van zeewering en oeververdediging zelfstandig te dragen, kon op zijn verzoek door Provinciale Staten, na goedkeuring door de Kroon, calamiteus verklaard worden. Er werd een waterschap ('waterkering') opgericht, dat de zorg kreeg over de zeewering en vooroever, met een bestuur dat samengesteld werd uit de calamiteuze polder en de onmiddellijk door de zeedijk beschermde aangrenzende polders. Naast dit buitenbeheer bleef een binnenbeheer functioneren, dat verantwoordelijk was voor de wegenzorg en waterbeheersing. Als de door het bestuur van de waterkering geïnde middelen, een hoog dijkgeschot plus contributies van de bijdragende polders, ontoereikend bleken, dan nam het rijk tweederde van het tekort voor zijn rekening en de provincie eenderde. *
Bij Koninklijk Besluit van 16 augustus 1871 nr 12 werd de (Jonkvrouw) Annapolder * calamiteus verklaard. Provinciale Staten van Zeeland stelden op 12 juli 1871 liet bijzonder reglement voor het bestuur en beheer der waterkering van de calamiteuze polder vast. * Voor het besturen, beheren en bekostigen van de zeewering en oeververdediging van de polder werd een waterschap opgericht, dat naast de genoemde polder bestond uit de daaraan grenzende polders Kats, Oost en Adriaan. *
Het hoogste orgaan van de waterkering was de dijkraad. Deze telde negen leden, waarvan zes vertegenwoordigers van de calamiteuze polder Anna. De drie bijdragende polders leverden ieder één vertegenwoordiger. De leden werden voor een periode van zes jaar benoemd door de vergadering van ingelanden van de te vertegenwoordigen polder. De dijkraad vergaderde in het gemeentehuis van Kortgene, in de directiekeet van de waterkering op de zeedijk te Kats en in het vergaderlokaal 'Stadswijnkelder' te Kortgene. De eerste vergadering vond plaats op 12 oktober 1871, de laatste op 29 december 1975. Het dijkbestuur bestond uit de voorzitter en twee leden. Zij werden door de Kroon voor een zittingsduur van zes jaar benoemd uit een door de dijkraad opgemaakte voordracht van drie personen. Het bestuur werd bijgestaan door een secretarisontvanger. Deze werd benoemd door de dijkraad uit een voordracht van drie personen opgemaakt door het dijkbestuur, maar trad eerst in functie na goedkeuring van zijn benoeming door Gedeputeerde Staten. Voor zijn administratie diende de secretarisontvanger een zekerheid te stellen van tenminste een vijfde deel van de ontvangsten. In dienst van de waterkering waren verder een dijkopzichter of waterbouwkundig ambtenaar, een dijkwachter, een bode en twee vaste arbeiders.
In de geschiedenis van de waterkering hebben zich twee calamiteiten voorgedaan. In de nacht van 22 op 23 december 1894 brak als gevolg van een stormvloed de zeedijk over een lengte van zestig meter door. De polder kwam blank te staan. Bij het aanbreken van de dag begon men met de aanleg van een ringdijk op het schor. Reeds op de 24ste sloot het bestuur een overeenkomst met een aannemer tot herstel van de zeedijk in de oorspronkelijke richting en een kruinverhoging tot drie meter boven gemiddeld hoogwater (ghw). De hoofdingenieur van Provinciale Waterstaat drong bij Gedeputeerde Staten aan op een verhoging tot 3,5 meter + ghw, omdat hij de eis wilde handhaven dat de kruin van de zeedijk reikte tot één meter boven de tot dan toe hoogst bekende waterstand. Bij de afsluiting van de overeenkomst wist het bestuur niet dat de stormvloed te Wemeldinge de hoogte had bereikt van 2,46 meter + ghw. Men was uitgegaan van rond de twee meter + ghw. Gedeputeerde Staten nodigden het bestuur uit de overeenkomst te wijzigen. Aldus gebeurde, en in het voorjaar van 1896 werd op initiatief van het bestuur de gehele zeedijk verhoogd tot 3,5 meter + ghw. *
Op 27 juni 1953 opende de voorzitter de vergadering van de dijkraad met een kort verslag van de gebeurtenissen in de vroege ochtend van 1 februari 1953: Volgens de stortgaten in de duiker van de jonkvrouw Annapolder is de eerste inundatie geschied vanuit de Adriaanpolder, daarna is vermoedelijk bij dijkpaal 30, waar de electriciteitskabel van de PZEM lag, de doorbraak gevolgd. Gelukkig mogen we zeggen dáár, precies voor een oude kreek met kleibodem. Als gevolg van deze kleibodem hebben we slechts een geringe verdieping gekregen van plus minus 0,75 m beneden hoogwater en heeft deze bodem stand gehouden. Bij laagwater was deze plaats steeds doorwaadbaar. Tussen dijkpaal 33/34, 36 en 37/38 hebben nog kleine afschuivingen plaats gehad, als gevolg van overslag en nog enkele kleine doorbraken tussen dijkpaal 19/20 en 22, doch daar is de glooiïng intact gebleven, de overige beschadigingen zijn het gevolg van de oplopende binnenzee. Nadat het stroomgat was bezonken, kon de doorbraak op zondag 8 maart definitief gedicht worden. Met een dragline wierp men een ringkade op binnenom de doorbraak. Dankzij de kleibodem van de oude kreek verliep het werk voorspoedig. Op 1 mei viel de polder droog. *
De gevolgen van de stormvloed van 1 februari 1953 gaven de stoot tot een concentratie van alle Noord-Bevelandse polders en waterschappen per 1 januari 1959 tot één waterschap Noord-Beveland. Het binnenbeheer van de calamiteuze polders werd geheel opgenomen in het nieuwe waterschap. Om de voordelen van de wet van 1870 niet te verliezen bleven de waterkeringen van de calamiteuze polders verantwoordelijk voor de zeewering en oeververdediging. De dijkraad werd gevormd door de algemene vergadering van het waterschap Noord-Beveland, het dijkbestuur door het dagelijks bestuur van het waterschap. Zaken aangaande de waterkering kwamen voortaan aan de orde in de algemene vergaderingen en in die van het dagelijks bestuur van 'Noord-Beveland'. In dienst van de waterkering bleef alleen de dijkwachter/vaste arbeider. Na langer dan een eeuw van groot belang te zijn geweest voor een goede kwaliteit van de dijkzorg, werd de wet op de calamiteuze polders per 1 januari 1978 ingetrokken. De waterkering van de calamiteuze polder Vliete hield met ingang van genoemde datum op te bestaan. De taken gingen over naar het waterschap Noord-Beveland.
2. Geschiedenis van het archief
3. Verantwoording van de inventarisatie
4. Aanwijzingen voor de gebruiker
5. Wijze van citeren
laatste wijziging 15-07-2023
84 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 15-07-2023
84 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1872-1979
Andere namen:
Waterkering Polder Jonkvrouw Anna
Regio:
Noord-Beveland
Opheffing:
31-12-1977, opgegaan in Waterschap Noord-Beveland (toegang 3101)
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1993
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Waterschap Scheldestromen
Categorie:
laatste wijziging 15-07-2023
84 beschreven archiefstukken
