3219 Jonkvrouw Annapolder, 1726-1959 ( Zeeuws Archief )
3219
Jonkvrouw Annapolder, 1726-1959
Inleiding
De Jonkvrouw Annapolder had in 1958 een kadastrale grootte van 215.15.70 ha, met een belastbare oppervlakte van 202.80.08 ha. In 1726 waren de schorren onder Kats en Kortgene rijp om bedijkt te worden. Op 27 maart 1726 verleenden de Staten van Zeeland het bedijkingsoctrooi aan de ambachtsheren van Kats. In het zelfde jaar op 23 december werd tussen de ambachtsheren van Kats en Kortgene een contract gesloten, waarin o.a. bepaald werd dat van de twee zoetelaarsketen er één op het grondgebied van Kats zou moeten staan. Het dijksbestuur zou bestaan uit een dijkgraaf, penningmeester en drie gezworenen. Om de benoeming van de eerste dijkgraaf zou geloot worden. De ééne partij zou de dijkgraaf en de andere partij de penningmeester benoemen, met dien verstande dat de ambachtsheren van Kats twee maal achter elkaar de dijkgraaf zouden mogen benoemen. Van de gezworenen zouden er twee door de ambachtsheren van Kats en één door de ambachtsheer van Kortgene benoemd worden, dit in verhouding tot hun grondgebied in de nieuwe polder. Op 1 april 1727 werd de aanleg van de zeedijk aanbesteed. De in 1727 bedijkte polder werd genoemd naar Jonkvrouw Anna Agatha de Beaufort, dochter van Mr. Hendrik, heer van Duivendijke, één der ambachtsheren van Kats. Reeds na enkele jaren viel het woord jonkvrouw van de naam weg en werd de polder Annapolder genoemd. Bij het besluit van de Staten van Zeeland van 20 december 1927 werd de oorspronkelijke naam Jonkvrouw Annapolder weer ingevoerd. De suatie geschiedde door de zeesluis aan de Zandkreek. In 1767 sloot men met de Adriaanpolder een suatiecontract en legde men in de scheidingsdijk met die polder een sluis. De verlande zeesluis van de Annapolder werd opgeruimd. De polder behoorde tot het in 1871 opgerichte waterschap voor de uitwatering van de polders Stads c.a. in Noord-Beveland.
De polder was reeds spoedig calamiteus. In 1742, 1752 en 1767 moest men aan de zuid-westzijde en in 1761 en 1774 aan de zuidoostzijde inlaagdijken leggen. Ongeveer 30 ha zijn sedert de bedijking verloren gegaan. De Kortgeense- en Katse nol zijn overblijfselen van verlaten dijken. Ingevolge de wet op de calamiteuze polders van 1870 werd de polder bij K.B. van 16 augustus 1871 nr. 12 calamiteus verklaard en het waterschap opgericht voor het besturen, beheren en bekostigen van de zeewering en oeververdediging van de calamiteuze Jonkvrouw Annapolder. De achterliggende polders waren de Oost-, Adriaan- en Katspolder. Het reglement van het waterschap trad op 1 januari in werking. Het archief van voor 1872 werd bijna geheel overgedragen aan het bestuur van de waterkering, zie hiervoor inv. nr. 36. De polder is twee maal overstroomd. Op 22 december 1894 brak de zeedijk tussen de dijkpalen 0 en 2 door over een lengte van 60 meter. De volgende dag werd reeds over het schor een nooddijk gelegd. De dijk werd in zijn oorspronkelijke richting hersteld. Tengevolge van de stormvloed van 1 februari 1953 werd de dijk op zeven plaatsen tussen de dijkpalen 19 en 31 weggeslagen. De bressen hadden een gezamenlijke lengte van 460 meter. Het water steeg zo hoog in de polder dat de binnendijk met de Katspolder doorbrak en door het overlopen van de binnendijk met de Oostpolder ook deze polder met water bezwaard werd. De eerste poging op 27 februari het stroomgat te sluiten mislukte. Aan de landzijde is toen een ringdijk om het gat gelegd, welke op 8 maart gesloten kon worden.
De polder viel eerst op 1 mei droog, omdat het water via de op 15 april droog gevallen Adriaanpolder geloosd moest worden. Het gedeelte van het archief dat niet naar de kluis te Wissenkerke was overgebracht, heeft in 1953 in Kortgene onder water gestaan. Het gedeelte van 1936 af is toen door het zeewater beschadigd. De indeling van de inventaris leverde geen moeilijkheden op. Afdeling A bevat het archief van voor de calamiteusverklaring en afdeling B. het binnenbeheer van de calamiteuze polder. In verband met de polderconcentratie op Noord-Beveland werd het binnenbeheer van de calamiteuze Jonkvrouw Annapolder opgeheven en opgenomen in het per 1 januari 1959 nieuw gevormde waterschap Noord-Beveland. De lopende zaken zijn in 1959 door het polderbestuur afgewikkeld. Voor het archief van de waterkering, zie de desbetreffende inventaris.
Literatuur: Provinciale almanak 1958.
De Bruin en Wilderom, Tussen afsluitdammen en deltadijken, deel I, Noord-Beveland. 1961.
Rijkswaterstaat. Verslag over de stormvloed 1953. 1961.
De Bruin en Wilderom, Tussen afsluitdammen en deltadijken, deel I, Noord-Beveland. 1961.
Rijkswaterstaat. Verslag over de stormvloed 1953. 1961.
laatste wijziging 15-07-2023
166 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 11 bestanden
Inventaris
3. Kaarten en technische tekeningen
K-9 Situatietekening van de door de PZEM te leggen kabel in de zeedijk en door de Zandkreek. (1948). 1 blad. Schaal 1:25000, 47 x 33 cm, lichtdruk. Behoort bij het schrijven van 19 augustus 1948, zie inv. nr. 122
3219 Jonkvrouw Annapolder, 1726-1959
Inventaris
3. Kaarten en technische tekeningen
K-9
Situatietekening van de door de PZEM te leggen kabel in de zeedijk en door de Zandkreek. (1948). 1 blad. Schaal 1:25000, 47 x 33 cm, lichtdruk. Behoort bij het schrijven van 19 augustus 1948, zie inv. nr. 122
Beschrijving:
Situatietekening van de door de PZEM te leggen kabel in de zeedijk en door de Zandkreek. (1948). 1 blad. Schaal 1:25000, 47 x 33 cm, lichtdruk. Behoort bij het schrijven van 19 augustus 1948, zie inv. nr. 122
Bronvermelding:
Zeeuws Archief, Jonkvrouw Annapolder, nr K-9
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Organisatie: Zeeuws Archief
laatste wijziging 12-07-2017
laatste wijziging 15-07-2023
166 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 11 bestanden
Kenmerken
Datering:
1726-1959
Andere namen:
Polder Jonkvrouw Anna
Regio:
Noord-Beveland
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1970
Titel publicatie:
J.P.B. Zuurdeeg, Gebundelde inventarissen van de oude archieven van het Waterschap Noord-Beveland. Deel I: Polders en waterschappen (z.p. 1970) 93-106
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Waterschap Scheldestromen
Categorie:
laatste wijziging 15-07-2023
166 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 11 bestanden