Mijn Studiezaal (inloggen)
3144 Nieuw-Sabbingepolder, 1736-1959 ( Zeeuws Archief )
3144
Nieuw-Sabbingepolder, 1736-1959
Inleiding
De Nieuw-Sabbingepolder is groot 141.52.00 ha met een belastbare oppervlakte van 132.92.40 ha. De polder behoorde vanouds tot het voormalige eiland Wolphaartsdijk en werd in 1691 bedijkt. Op 12 maart 1686 verkregen de ambachtsheren van Wolphaartsdijk op hun verzoek, van de Staten van Zeeland octrooi tot indijking van de slikken aan de zuidkant van het eiland Wolphaartsdijk. De ambachtsheren vonden de voorwaarden echter te zwaar en richtten zich opnieuw tot de Staten van Zeeland. Op 13 oktober 1690 verkregen zij een nieuw octrooi met meerdere vrijdommen. In 1691 werd toen een gedeelte van de Hoogeplaat bedijkt en de Garnalenkreek van de Schenge afgesloten. De Nieuw-Sabbingepolder werd zo genoemd, omdat het een aanwas van het Sabbingerambacht was.
In de loop der tijden is gebleken, dat de polder een moeilijke "dijckagie" was. Reeds in het eerste jaar van de bedijking, op 10 juni 1691, brak de dijk door en eerst in 1693 werd de polder weer beverst. In de 18e eeuw heeft men de polder, die voortdurend calamiteus was, weten te behouden met inlaagdijken. Aanzienlijke stukken grond moesten echter door grondbraken (dijkvallen) aan de zee worden prijsgegeven. Op 15 januari 1808 brak de dijk door op twee plaatsen ten gevolge van de storm, o.a. op de plaats waar toen het Visgat is ontstaan. Ofschoon men direct pogingen heeft gedaan om het gat te dichten, zijn deze mislukt door onenigheid over de betaling van de kosten. In de nu volgende jaren zijn verschillende plannen gemaakt voor de herdijking, doch deze zijn niet uitgevoerd door gebrek aan geld.
Bij Koninklijk Besluit van 2 augustus 1820 nr. 154 verkregen de eigenaren concessie tot herdijking van de Nieuw-Sabbingepolder. Met o.a. subsidies van de omliggende polders is de beversing in 1821 een feit geworden. Door de indijking van de Broeder en Zusterpolder (1854) en de Schengepolder (1874) is de polder geheel door land omgeven en het gevaar van het zeewater geweken.
Op 5 februari 1737 sloten de Westerland-, Westkerke- en Nieuw-Sabbingepolder een suatiecontract. De drie oude zeesluizen waren door de aantasting van de paalworm en de veroudering niet meer te herstellen. Men besloot tot de bouw van één nieuwe stenen zeesluis in de Westerlandpolder. In verband met de afdamming van de Schenge in 1874 werd het waterschap voor de uitwatering door de sluis in de Piet ingesteld. De Nieuw-Sabbingepolder had één afgevaardigde in de vergaderingen van afgevaardigden van het waterschap. Men heeft verschillende malen het plan gehad om voor de verbetering van de uitwatering van de Nieuw-Sabbingepolder zich aan te sluiten bij het waterschap voor de uitwatering door de sluis in de Oosterlandpolder, doch dit is bij het plan gebleven. In 1825 werd door de koning een directeur of beheerder van de polder benoemd. Later werd deze ook dijkgraaf genoemd. In 1873 werd aan Gedeputeerde Staten toestemming gevraagd om in afwijking van het polderreglement het dagelijks
bestuur te laten bestaan uit een dijkgraaf en een plaatsvervangend dijkgraaf. De toestemming werd verleend en deze toestand heeft geduurd tot 1929. Op de vergadering van ingelanden van 29 maart 1929 werden twee gezworenen benoemd in plaats van de plaatsvervangend dijkgraaf. In het volgende jaar vangen dan ook de processen-verbaal van de vergaderingen van het dagelijks bestuur aan.
bestuur te laten bestaan uit een dijkgraaf en een plaatsvervangend dijkgraaf. De toestemming werd verleend en deze toestand heeft geduurd tot 1929. Op de vergadering van ingelanden van 29 maart 1929 werden twee gezworenen benoemd in plaats van de plaatsvervangend dijkgraaf. In het volgende jaar vangen dan ook de processen-verbaal van de vergaderingen van het dagelijks bestuur aan.
De niet te splitsen delen en stukken, die ontstaan zijn door de samenwerking van verschillende polders en de door één persoon gevoerde administratie van de polders op Wolphaartsdijk, zijn in het archief van het waterschap Oud-Wolphaartsdijk te vinden.
In verband met de polderconcentratie op Zuid-Beveland werd de polder opgeheven en opgenomen in het per 1 januari 1959 nieuw gevormde waterschap De brede watering van Zuid-Beveland. Toch loopt het archief na 1958 nog verder, doordat het polderbestuur in 1959 de lopende zaken afhandelde.
Literatuur: Provinciale almanak 1958.
J. van der Baan, Wolfaartsdijk geschetst als eiland en als ambachtsheerlijkheid, als burgerlijke en als kerkelijke gemeente, 1866.
J. van der Baan, Wolfaartsdijk geschetst als eiland en als ambachtsheerlijkheid, als burgerlijke en als kerkelijke gemeente, 1866.
laatste wijziging 15-07-2023
73 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 28 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 15-07-2023
73 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 28 bestanden
Kaartenlijst
K-4 Situatietekening van de sloten aan de noordkant van de polder, met hierop aangegeven de hoogte van de slootbodem (en waterstand in de sloot), 1926. 1 blad. Schaal niet opgegeven. 19,5 x 62 cm., tekening. Zie inv. nr. 5. 4a. Kaart van de polder behorend bij de staat van de waterleidingen, 1930. 1 blad. Schaal 1: 5000, 29,5 x 59 cm, tekening. Zie inv. nr. 58
3144 Nieuw-Sabbingepolder, 1736-1959
Kaartenlijst
K-4
Situatietekening van de sloten aan de noordkant van de polder, met hierop aangegeven de hoogte van de slootbodem (en waterstand in de sloot), 1926. 1 blad. Schaal niet opgegeven. 19,5 x 62 cm., tekening. Zie inv. nr. 5. 4a. Kaart van de polder behorend bij de staat van de waterleidingen, 1930. 1 blad. Schaal 1: 5000, 29,5 x 59 cm, tekening. Zie inv. nr. 58
Beschrijving:
Situatietekening van de sloten aan de noordkant van de polder, met hierop aangegeven de hoogte van de slootbodem (en waterstand in de sloot), 1926. 1 blad. Schaal niet opgegeven. 19,5 x 62 cm., tekening. Zie inv. nr. 5. 4a. Kaart van de polder behorend bij de staat van de waterleidingen, 1930. 1 blad. Schaal 1: 5000, 29,5 x 59 cm, tekening. Zie inv. nr. 58
Bronvermelding:
Zeeuws Archief, Nieuw-Sabbingepolder, nr K-4
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Organisatie: Zeeuws Archief
laatste wijziging 29-07-2016
laatste wijziging 15-07-2023
73 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 28 bestanden
Kenmerken
Datering:
1736-1959
Andere namen:
Polder Nieuw-Sabbinge
Regio:
Zuid-Beveland
Opheffing:
31-12-1958, opgegaan in Waterschap De Brede Watering van Zuid-Beveland (toegang 3100)
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1967
Titel publicatie:
J.P.B. Zuurdeeg, Inventaris van het archief van de polder Nieuw-Sabbinge 1736-1959 ([Goes] 1967)
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Waterschap Scheldestromen
Categorie:
laatste wijziging 15-07-2023
73 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 28 bestanden
