Mijn Studiezaal (inloggen)
247 Kadaster Zeeland, Kadastrale Plans, 1812-1991 (1996) ( Zeeuws Archief )
247
Kadaster Zeeland, Kadastrale Plans, 1812-1991 (1996)
Inleiding
1. Geschiedenis van het Kadaster en de kadastrale plans
247 Kadaster Zeeland, Kadastrale Plans, 1812-1991 (1996)
Inleiding
1.
Geschiedenis van het Kadaster en de kadastrale plans
De opmeting van ons land en de opstelling van het Kadaster vond plaats op last van Napoleon volgens richtlijnen vastgelegd in het Recueil Méthodique des Lois, Décrets, Reglements, Instructions et Décisions sur le Cadastre de la France van 1811. Een systematische beschrijving van alle grondeigendom, de cultuurtoestand en de geschatte waarde van de gebouwde en ongebouwde eigendommen was nodig voor een nauwkeurige en rechtvaardige heffing van de grondbelasting.
Tussen augustus 1811 en begin 1814 werden van alle gemeenten op Schouwen, Tholen, Noord- en Zuid-Beveland en van twee gemeenten op Walcheren Franse minuutplans vervaardigd door het 'Hollands kadaster in Zeeland'. In totaal 45 gemeenten met een gezamenlijke oppervlakte van 34.705 ha werden toen nauwkeurig in kaart gebracht op basis van opmetingen in 1808 en 1809 en nadat de landmeter F.G. Maertens nagenoeg alle gemeentegrenzen had afgebakend.
Onder koning Willem I werd de kadastrering voortgezet en vond een herziening van de Franse plans plaats vanaf 1817 door de landmeters A. Hansum, A. Holster Az., G. Holster en L. Paardekooper. Een ingenieur-verificateur van het Kadaster hield toezicht op hun werk. Als laatste gemeenten kwamen Hoek en Westdorpe gereed. De kadastrale leggers en plans van deze gemeenten werden in 1829 ter visie gelegd.
Zeeland werd voor de meting in meer dan honderd gemeenten verdeeld. Voor de indeling van de secties (A, B, C enz.) binnen de gemeenten heeft men de oude afbakening van de gerechten gevolgd. De opmeting vond plaats naar aanwijzing van de eigenaren en de zakelijk gerechtigden. Bij niet verschijnen van deze personen gaven de burgemeester of de veldwachter de informatie. Voor dichtbebouwde gedeelten (steden, dorpskommen) is de schaal 1:1250 gebruikt, voor landelijk gebied met verspreide bebouwing 1:2500 en voor terreinen met percelen groter dan 2 hectare (schorren en veengebieden) schaal 1:5000. Op de kaart werd voor iedere gemeente een net van driehoeken gelegd en gemeten over markante vaste punten zoals kerktorens (gebaseerd op de driehoeksmeting). De ruiten voor de vervaardiging van de plans (niet te verwarren met het driehoeksnet) kregen een verwijzing in de 'Registers 71' van het Kadaster naar de ligging van elk perceel (letter en nummer der ruit).
Op de kadastrale plans kreeg ieder perceel een eigen nummer. De begrenzing ervan werd aangegeven met een ononderbroken lijn. In een tot een perceel behorende gebouw werd een pijltje doorgestippeld. Huizen werden met een rode kleur (karmijn) aangegeven, wegen met bruin (gebrande sienna), water met blauw (ultramarijn) en kerken (vrijgesteld van grondbelasting) met kobaltblauw. Sectie- en gemeentegrenzen kregen verschillend gekleurde biezen. Van alle gemeenten werden ook verzamelplans vervaardigd, waarop werd aangegeven welke secties de gemeente omvatte. Enkele meetgegevens zijn slechts op deze verzamelplans en niet op de minuutplans te vinden. Zo wordt de richting op nabijgelegen torens volgens de driehoekmeting alleen op de verzamelplans ingetekend. Ook zijn slechts hier van de kustgemeenten de grenzen volgens de dieptelijnen op 50 dm bij gewoon laag water aangegeven (toepassing wet 27-5-1869 Stbl. no.90, 18-12-1876 Stbl. no.245, 23-3-1880 Stbl. no.66 en 28-6-1881 Stbl. no.105).
Nieuwe plans werden tot 1870 door eigen landmeters van Zeeuwse kantoren gemaakt, vanaf 1870 van het kantoor te Den Bosch en tussen 1890 en 1925 van het kantoor Dordrecht. Vanaf het laatstgenoemde jaar hadden de kantoren Goes, Middelburg en Zierikzee weer eigen landmeters.
Op basis van de in 1832 volledige serie minuutplans werden vanaf dat jaar de 'Oorspronkelijk Aanwijzende Tafels' (OAT's) vervaardigd, waarin de eigendommen voorzien van een sectieaanduiding en een perceelsnummer nader werden omschreven naar de toestand in dat jaar. Voor de provincie Zeeland werden de OAT's bewaard bij de Dienst van het Kadaster, kopieregisters bij het Rijksarchief in Zeeland en de gemeente-, streek- en waterschapsarchieven. Naast veel plans zijn ook de OAT's van Walcheren en West-Zeeuws-Vlaanderen in 1940 verloren gegaan. De Stichting Kadastrale Atlas Zeeland, opgericht in 1986, streeft ernaar alle Zeeuwse OAT's samen met de eerste minuutplans per gemeente of een deel daarvan uit te geven.
Als een minuutplan dringend aan wijziging toe was, liet men het oude minuutplan bestaan maar vervaardigde een 'bijblad'. Dit kon wel worden bijgehouden door het wegraderen van de oude en intekenen van de nieuwe situatie. Als het bijblad versleten was, maakte men een nieuw.
Netteplans, kopieën van de minuutplans, werden tot 1905 met de hand getekend. In maart van dat jaar werden de ingenieurs-verificateur gemachtigd om kopieën te laten vervaardigen door de firma Immig te Rotterdam, met het zogenaamde Immigrafie-procédé. Ook enkele Zeeuwse plans werden daar via de ingenieur-verificateur te Dordrecht geproduceerd.
Vanaf ongeveer 1940 werden bijbladen en netteplans ook met behulp van het lichtdrukprocedé gemaakt. Van elk bijblad was een filmplan (transparante, positieve contactkopie) in Apeldoorn aanwezig. Lichtdrukken werden onder verschillende benamingen aan verschillende instellingen geleverd, gemeenteplans voor de gemeenten en netteplans aan de kantoren van het Kadaster. Tegenwoordig zijn de kaartgegevens bij het Kadaster in digitale bestanden opgeslagen, waaruit alle kaarten geconstrueerd kunnen worden. In de moderne zwart-wit-kaarten zijn de vroegere kleuren vervangen door arcering.
Een deel van de plans van Walcheren en West-Zeeuws-Vlaanderen ging op 17 mei 1940 bij het bombardement op Middelburg verloren in het kantoor van Kadaster en Hypotheken gevestigd in het voormalig Oostindisch Huis aan de Rotterdamsekaai. Er moeten al eerder enkele minuutplans verloren zijn gegaan. Volgens Teeling, Landmeters (p. 3) ontbreken er twaalf en volgens Muller in zijn bespreking van Teeling (Kartografisch Tijdschrift, p. 78) 23 plans, die mogelijk voor 1940 door het Kadaster in Zeeland naar de Hoofddirectie in Den Haag zijn gestuurd.
Hierna, in de periode 1940-1947, zijn de netteplans van het Zeeuwse kadaster voor een groot deel vernieuwd op de opleidingen voor kaarttekenaar, achtereenvolgens te Den Haag, Leiden en Apeldoorn. Latere nette- (ook gemeenteplans) werden te Middelburg door het Bureau Landmeetkundige Dienst vervaardigd, getekend door een tekenaar of landmeetkundig ambtenaar, vervolgens deugdelijk verklaard door een landmeter en voor gezien getekend door het hoofd van het Bureau Ruilverkaveling.
De kantoren Goes en Zierikzee werden in 1966 opgeheven. De daar aanwezige plans kwamen terecht bij het kantoor Middelburg in de Abdij.
2. Verantwoording van selectie en inventarisatie
3. Literatuur
4. Bijlagen
laatste wijziging 18-06-2021
9.227 beschreven archiefstukken
2.001 gedigitaliseerd
totaal 2.001 bestanden
Catalogus
De in deze catalogus beschreven oudste verzamelplans en minuutplans (tot circa 1832) zijn gedigitaliseerd. Daarnaast zijn diverse plans incidenteel op verzoek gedigitaliseerd. De gedigitaliseerde plans zijn in de catalogus gemerkt via de vet gezette ‘plusjes’ en ‘bolletjes’. De originelen van de gedigitaliseerde plans worden niet meer in de studiezaal ter inzage gegeven.
De informatie over percelen, bebouwing en topografie uit de oudste minuutplans is verwerkt in het Geoloket Cultuur Historie van de Provincie Zeeland. De eigenaren van de percelen zijn te vinden in de Oorspronkelijke Aanwijzende Tafel (OAT) (toegang 994). Zie voor meer informatie de bronpagina Kadaster 1832 van de website Zeeuwen Gezocht.
De informatie over percelen, bebouwing en topografie uit de oudste minuutplans is verwerkt in het Geoloket Cultuur Historie van de Provincie Zeeland. De eigenaren van de percelen zijn te vinden in de Oorspronkelijke Aanwijzende Tafel (OAT) (toegang 994). Zie voor meer informatie de bronpagina Kadaster 1832 van de website Zeeuwen Gezocht.
laatste wijziging 18-06-2021
9.227 beschreven archiefstukken
2.001 gedigitaliseerd
totaal 2.001 bestanden
Kenmerken
Datering:
1812-1991 (1996)
Andere namen:
KP, Kadastrale kaarten, kadasterkaarten, minuutplans, vervallen plans
Omvang:
9236 bladen
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Catalogus
Jaar bewerking:
1993, 1996, 2008
Titel publicatie:
A.F. Wennekes, Catalogus Kadastrale Plans Zeeland, 1812-1975. Inventarisreeks Rijksarchief in Zeeland 12 (Middelburg 1993)
Opmerking:
De in deze catalogus beschreven oudste verzamelplans en minuutplans (tot circa 1832) zijn gedigitaliseerd. Daarnaast zijn diverse plans incidenteel op verzoek gedigitaliseerd. De gedigitaliseerde plans zijn in de catalogus gemerkt via de vet gezette ‘plusjes’ en ‘bolletjes’. De originelen van de gedigitaliseerde plans worden niet meer in de studiezaal ter inzage gegeven.
De informatie over percelen, bebouwing en topografie uit de oudste minuutplans is verwerkt in het Geoloket Cultuur Historie van de Provincie Zeeland (kaartlaag ‘Hist. kadastrale krt 1832’). De eigenaren van de percelen zijn te vinden in de Oorspronkelijke Aanwijzende Tafel (OAT) (toegang 994). Zie voor meer informatie de zoekgids Kadaster van de website.
De informatie over percelen, bebouwing en topografie uit de oudste minuutplans is verwerkt in het Geoloket Cultuur Historie van de Provincie Zeeland (kaartlaag ‘Hist. kadastrale krt 1832’). De eigenaren van de percelen zijn te vinden in de Oorspronkelijke Aanwijzende Tafel (OAT) (toegang 994). Zie voor meer informatie de zoekgids Kadaster van de website.
Inzage:
Studiezaal; deels online
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland
Categorie:
laatste wijziging 18-06-2021
9.227 beschreven archiefstukken
2.001 gedigitaliseerd
totaal 2.001 bestanden
