Mijn Studiezaal (inloggen)
202.90 Tentoonstelling Zeeland en België, 29 oktober 2005 ( Zeeuws Archief )
202.90
Tentoonstelling Zeeland en België, 29 oktober 2005
Toelichting
Zeeuwse bronnen over België, 175 jaar geleden
175 jaar geleden werd op 4 oktober de Belgische onafhankelijkheid uitgeroepen. De maand daarvoor was het zuidelijke deel van de Nederlanden in opstand gekomen tegen koning Willem I. Toen het leger en de politie de orde niet meer konden handhaven, greep de koning in en in de Staatscourant verscheen de oproep 'Te Wapen!'. Voor wie historisch onderzoek of stamboomonderzoek wil doen naar deze tijd heeft het Zeeuws Archief een aantal uitstekende bronnen.
Na de oproep van de koning meldden zich in Middelburg veel vrijwilligers aan voor de Mobiele Schutterij. Dit was een afdeling van de gewone schutterij die speciaal was opgericht om het leger bij de onlusten bij te staan. Alle leden van de Zeeuwse Mobiele Schutterij zijn - met vermelding van hun functie - terug te vinden in het personenzoeksysteem Zeeuwen Gezocht van het Zeeuws Archief. Wie vervolgens in de studiezaal de controle- en administratieboeken van het archief Zeeuwse Mobiele Schutterij (1830-1839) opvraagt, kan de geboortedatum en -plaats vinden, de namen van de ouders, de laatste woonplaats en vaak ook een signalement. Daarnaast zijn er gegevens over de 'bewegingen' van de militairen: data van aankomst, verlof, overplaatsing, groot verlof, enzovoorts.
-
De opstand speelde zich niet alleen in de zuidelijke Nederlanden zelf af. Half oktober trokken gewapende benden plunderend Zeeuws-Vlaanderen binnen. Het leger werd in paraatheid gebracht, het Zeeuwse hoofdkwartier werd in Middelburg gevestigd. Compagnieën van de schutterij vertrokken naar het zuiden, oorlogsschepen voeren richting Antwerpen. Langs de kust werden wachthuizen ingericht, forten werden bewapend en veerdiensten nauwlettend in het oog gehouden. Over het leger en de verdediging van de kust is veel te vinden in de archieven Eerstaanwezend Ingenieur (EAI) Vlissingen, inv.nrs 415-440, 2784, 2785 en het archief Opperbevelhebber Vesting Vlissingen, inv.nrs 9-53. Ook de Middelburgsche Courant, van augustus 1830 tot en met maart 1833 is een goede informatiebron.
In westelijk Zeeuws-Vlaanderen werd in 1830 en 1831 strijd gevoerd tussen het Nederlandse leger en Belgische aanvallers. Luitenant-kolonel J. Ledel voerde het commando. Zijn naam is nog terug te vinden in het Ledeltheater in Oostburg. Een belangrijke rol was weggelegd voor het fort Frederik Hendrik in Breskens, waar drie- tot vierhonderd militairen waren gelegerd. Meer hierover is te vinden in de Archieven Commandant troepen 4e en 5e district Zeeland.
De Schoondijkse notaris Abraham de Smidt beleefde de gebeurtenissen van dichtbij en schreef er naderhand een verslag over. Het werd honderd jaar later uitgegeven door J. de Hullu onder de titel Kort verhaal van de krijgsbedrijven in westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen in de jaren 1830 en 1831 (Middelburg 1936). Daarin beschrijft De Smidt bijvoorbeeld de bezetting van IJzendijke en de strijd om Aardenburg. Voor de Belgen had hij geen goed woord over: 'Het ondankbaarste volk der aarde', 'een verbasterd menschenras, wuft, wispelturig, slaafsch'.
Koning Willem I slaagde er niet om de Belgische opstand te onderdrukken. Op 21 juli 1831 werd Leopold I tot koning van het onafhankelijke België gekroond. Een laatste poging van Willem I tot militair ingrijpen, de Tiendaagse Veldtocht (2-12 augustus 1831), leidde ook niet tot hereniging. Op 19 april 1839 erkende Nederland eindelijk officieel zijn zuiderbuur.
laatste wijziging 23-05-2023
21 beschreven archiefstukken
19 gedigitaliseerd
totaal 19 bestanden
Catalogus
7. 1830: België onafhankelijk 
202.90 Tentoonstelling Zeeland en België, 29 oktober 2005
Catalogus
7.
1830: België onafhankelijk
Op 25 augustus 1830 (de verjaardag van koning Willem I) werd in Brussel de nationalistische opera La Muette de Portici opgevoerd. Na afloop van de voorstelling kwam de onvrede van de toeschouwers tot uiting. Het publiek bleef 'Vive la liberté' (leve de vrijheid) roepen. Maar waar kwamen de frustraties en onvrede vandaan?
Na de Slag bij Waterloo in 1815 werden de Republiek en de Zuidelijke Nederlanden bij elkaar gevoegd, om zo een bolwerk te kunnen vormen tegen Frankrijk. Aan de leiding van de nieuwgevormde staat stond koning Willem I, die al spoedig een grondwetsvoorstel deed. De voormalige Zuidelijke Nederlanden verwierpen het voorstel, omdat het naar hun mening veel te conservatief was. Daarop verzon Willem I een list: de stemmen van diegenen die om godsdienstige redenen tegen het voortsel hadden gestemd, werden omgezet naar voor-stemmen. Hierdoor werd de grondwet alsnog bekrachtigd. Dit leidde tot grote onvrede onder met name de katholieke conservatieve Vlamingen en de Franstalige liberalen.
Het beleid van koning Willem I zette steeds meer kwaad bloed. De opvoering van La Muette de Portici in 1830 was de druppel die de emmer deed overlopen. Die avond braken in Brussel rellen uit en vonden plunderingen en brandstichtingen plaats. Het begin van de Belgische Revolutie was een feit. De onlusten bleven voortduren tot de instelling van een burgerwacht eind augustus. Half september echter laaide het geweld weer op en toen het regeringsleger op 23 september 1830 Brussel binnentrok, was de nationale opstand daar. Vier dagen lang, tot het regeringsleger opbrak, werd er gestreden. Tijdens deze strijd vormde zich een revolutionaire regering, het Voorlopig Bewind, dat op 4 oktober 1830 België onafhankelijk verklaarde.
laatste wijziging 23-05-2023
21 beschreven archiefstukken
19 gedigitaliseerd
totaal 19 bestanden
Kenmerken
Datering:
29 oktober 2005
Toegankelijk:
Tentoonstellingscatalogus
Jaar bewerking:
2005
Opmerking:
De documenten die in deze tentoonstellingscatalogus worden beschreven kunnen niet via deze catalogus worden aangevraagd. Ze bevinden zich in andere archieven en verzamelingen, soms zelfs buiten het Zeeuws Archief. Ze moeten via de nummers uit de betreffende inventarissen van die archieven en verzamelingen worden aangevraagd of bij de andere instellingen ter inzage worden gevraagd. Meer informatie hierover is bij iedere beschrijving van een document te vinden in het detailscherm.
Beschrijving:
Catalogus van de eendags-tentoonstelling Zeeland en België in het Zeeuws Archief op 29 oktober 2005
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland
Categorie:
laatste wijziging 23-05-2023
21 beschreven archiefstukken
19 gedigitaliseerd
totaal 19 bestanden
