Mijn Studiezaal (inloggen)
202.73 Tentoonstelling Van Verre en Nabij. Zeeuwen in de wereld, 27 oktober 1979 - 12 januari 1980 ( Zeeuws Archief )
202.73
Tentoonstelling Van Verre en Nabij. Zeeuwen in de wereld, 27 oktober 1979 - 12 januari 1980
Woord vooraf
In 1979 organiseerde het Rijksarchief in Zeeland de tentoonstelling Van Verre en Nabij. Zeeuwen in de wereld. De tentoonstelling was te zien in de expositieruimte van het rijksarchief van 27 oktober 1979 tot en met 12 januari 1980. De expositie was één van de manifestaties van het Zeeuwse archiefwezen in het kader van de Internationale Archiefweken 1979. Deze weken had de Internationale Archiefraad te Parijs in navolging van het jaar van het boek, het jaar van de vrouw en het monumentenjaar ingesteld om het archiefwezen mondiaal extra aandacht te geven. In 23 landen over de hele wereld heeft de oproep van de Internationale Archiefraad gehoor gevonden. Door middel van exposities, archieffilms, televisiespots, open dagen etc. werd het archiefwezen in de deelnemende landen onder de aandacht van een breed publiek gebracht.
In ons land heeft de Vereniging van Archivarissen in Nederland (VAN) zich voor de Nederlandse bijdrage aan het welslagen van de Internationale Archiefweken ingezet. Dit resulteerde in de film Het Archief van de cineast Kees Hin, het boek Nederland in stukken. Beeldkroniek van Nederlandse archieven en een landelijk congres voor archivarissen en archiefbezoekers met als thema Dienstverlening, een relatie tussen archiefdienst en gebruiker. Tevens had de VAN alle archiefdiensten in het land opgeroepen bij bovengenoemde landelijke evenementen aan te sluiten en het archiefwezen op provinciaal en regionaal niveau in de belangstelling te plaatsen. Mede als gevolg van deze oproep is de expositie tot stand gekomen.
Bij de tentoonstelling verscheen een 'toelichting', een uit acht pagina's bestaand stencil dat bezoekers konden meenemen, en een 'lijst van stukken', de catalogus met daarin de beschrijvingen van alle geëxposeerde stukken. De laatste was alleen ter inzage in de expositieruimte. Beide uitgaven zijn in deze digitale versie verwerkt. Aangezien bij deze tentoonstelling de 'toelichting' naadloos aansloot op de beschrijvingen van de stukken, is afgezien van een afzonderlijke presentatie van de 'toelichting', maar is deze verwerkt tot inleidingen onder de betreffende rubriek in het catalogusgedeelte.
De tentoonstelling werd samengesteld uit de archieven en verzamelingen van het Rijksarchief in Zeeland (thans Zeeuws Archief) en met bruiklenen van de volgende instellingen en particulieren:
- Algemeen Rijksarchief (thans Nationaal Archief), Den Haag
- Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
- Museum voor Volkenkunde, Leiden
- Zeeuws Museum, Middelburg
- Commissarissen van de Slavenkas, Zierikzee
- de Zeeuwse archiefdiensten.
- Algemeen Rijksarchief (thans Nationaal Archief), Den Haag
- Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
- Museum voor Volkenkunde, Leiden
- Zeeuws Museum, Middelburg
- Commissarissen van de Slavenkas, Zierikzee
- de Zeeuwse archiefdiensten.
In de catalogus wordt in de detailgegevens van ieder nummer een volledige bronvermelding gegeven. De aanduiding 'Bron:' verwijst naar een stuk uit de eigen archieven en verzamelingen van het Rijksarchief in Zeeland (thans Zeeuws Archief), de aanduiding 'Bruikleen:' verwijst naar een stuk dat in 1979 van een andere instelling of particulier tijdelijk in bruikleen was verkregen. In de detailgegevens zijn de namen van de bruikleengevers in de meeste gevallen niet gemoderniseerd, zie voor de eventuele nieuwe naam van een bruikleengever het voorgaande overzicht.
laatste wijziging 22-09-2023
124 beschreven archiefstukken
Catalogus
In aansluiting bij het internationale karakter van de Archiefweken hebben wij de expositie opgebouwd rond het thema Zeeuwen in de wereld en de relatie van de Zeeuwen in Zeeland met het buitenland. Gezien de omvang en uitgebreidheid van dit thema maken wij geen enkele aanspraak op volledigheid. Het is slechts de bedoeling om aan de hand van een aantal onderwerpen de buitenlandse betrekkingen van Zeeland in verschillende historische perioden te illustreren. Hiertoe hebben wij een keus gemaakt uit de rijke depots van de Zeeuwse archiefdiensten en van het Algemeen Rijksarchief. Als ondersteuning en ter illustratie van het archiefmateriaal hebben wij ook enige museumstukken bij de expositie betrokken.
5. Kapers en kaapvaart 
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog heeft er vanuit de Nederlanden en in het bijzonder vanuit Zeeland een onafgebroken strijd gewoed tegen de Vlaamse kapers. Tevens opereerden Zeeuwse kapers op hun beurt tegen Spaanse, Vlaamse en neutrale schepen die op de havens van de Zuidelijke Nederlanden voeren.
In de buiten-Europese wateren heeft vooral de WIC de kaapvaart vanuit Zeeland bevorderd. En tijdens de Engelse zeeoorlogen maakten de Hollanders en Zeeuwen veel Engelse schepen en schepen van Engelands bondgenoten buit.
De kaapvaart of commissievaart was een in hoge mate gereglementeerde aangelegenheid. Alleen met een commissiebrief van de hoogste autoriteit in de Nederlanden, de Staten-Generaal, kon men op wettige wijze de kaapvaart bedrijven. In principe was de kaapvaart een speculatieve handelsonderneming, waarbij het behalen van winst oogmerk was, maar het kaperschip werd geacht onder toezicht en met instemming van de overheid te opereren en kon hierbij zonodig op 'alle hulp ende assistentie' van oorlogsschepen aanspraak maken. Gezien het bovenstaande verbaast het niet dat er een nauwe vervlechting van kaperij, handel in het algemeen, slavenhandel en smokkelhandel ontstond.
Schepen werden geregeld 'haelf te caep en haelf te coopvaerdt' uitgereed en zodra er een oorlog uitbrak werden op grote schaal vreedzame Zeeuwse koopvaarders en vissersschepen op buit beluste kapers, die voorzien van commissiebrieven de nationale oorlogsinspanning en de eigen portemonnee dienden.
Hoewel de Zeeuwse kapers in het buitenland uitermate berucht waren werden ook geregeld Zeeuwse koopvaarders in tijd van oorlog door Duinkerkse en Engelse kapers buitgemaakt. Daarbij kwam nog het constante gevaar van de Barbarijse zeerovers die opereerden vanuit de Noord-Afrikaanse landen Marokko, Algerije en Tunesië. Deze lieden hadden van kaapvaart, ongeacht oorlog of vrede, een geregeld bedrijf gemaakt. Zij opereerden niet alleen in de Middellandse Zee maar waagden zich ook ver voorbij de Straat van Gibraltar tot zelfs in de Zeeuwse wateren. Om door deze kapers gevangengenomen zeelieden los te kopen werd in Zierikzee in 1735 de Slavenbeurs of Slavenkas ingesteld. Het ging hierbij om een onderlinge verzekeringsmaatschappij waarin alle Zierikzeese schepen die de haven verlieten een bedrag moesten storten.
95 Reglement voor de Slavenkas te Zierikzee. In het tweede artikel staat als doelstelling omschreven schepelingen los te kopen 'die vaarende op een Zierickzesche koopvaardijschip van de Barbaaren of Turken genomen worden, en tot slaven gemaakt (zijn)', 1735 mrt 10
202.73 Tentoonstelling Van Verre en Nabij. Zeeuwen in de wereld, 27 oktober 1979 - 12 januari 1980
Catalogus
5. Kapers en kaapvaart
95
Reglement voor de Slavenkas te Zierikzee. In het tweede artikel staat als doelstelling omschreven schepelingen los te kopen 'die vaarende op een Zierickzesche koopvaardijschip van de Barbaaren of Turken genomen worden, en tot slaven gemaakt (zijn)', 1735 mrt 10
Datering:
1735 mrt 10
NB:
Bruikleen: Gemeentearchief Zierikzee, Archief Slavenkas, inv.nr 5
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Organisatie: Zeeuws Archief
laatste wijziging 10-10-2005
laatste wijziging 22-09-2023
124 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
27 oktober 1979 - 12 januari 1980
Toegankelijk:
Tentoonstellingscatalogus
Jaar bewerking:
1979
Opmerking:
De documenten die in deze tentoonstellingscatalogus worden beschreven kunnen niet via deze catalogus worden aangevraagd. Ze bevinden zich in andere archieven en verzamelingen, soms zelfs buiten het Zeeuws Archief. Ze moeten via de nummers uit de betreffende inventarissen van die archieven en verzamelingen worden aangevraagd of bij de andere instellingen ter inzage worden gevraagd. Meer informatie hierover is bij iedere beschrijving van een document te vinden in het detailscherm.
Beschrijving:
Catalogus van de tentoonstelling Van Verre en Nabij. Zeeuwen in de wereld in het Rijksarchief in Zeeland van 27 oktober 1979 tot en met 12 januari 1980
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland
Categorie:
laatste wijziging 22-09-2023
124 beschreven archiefstukken
