Uw zoekacties: Tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal, 20 decemb...

202.56 Tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal, 20 december 1971 - 19 februari 1972 ( Zeeuws Archief )

Hulp bij uw onderzoek.
De informatie in deze website is zeer divers en bedoeld voor mensen met een belangstelling voor historisch of genealogisch onderzoek.
Wij trachten de informatie zo eenvoudig mogelijk te houden, maar beseffen ook dat de aard van de informatie soms wel enige studie of historische inzicht vereist.

Zoeken en bladeren

  • Bladeren
    De meest eenvoudige manier van werken is het zoeken te starten zonder zoekterm. U kunt dan bladeren door alle aanwezige toegangen.
  • Eenvoudig zoeken
    Wilt u een specifieker resultaat dan adviseren wij u te starten met één zoekterm. Het resultaat dat u krijgt voldoet aan de zoekterm. U kunt het resultaat verder verkleinen door meerdere zoektermen op te geven.
  • Uitgebreid zoeken
    Kiest u voor uitgebreid zoeken dan kunt u afhankelijk van de situatie meerdere zoekvelden invullen, waarna het resultaat zal voldoen aan de specifieke zoekactie. In iedere veld kunnen meerdere zoektermen worden ingevuld.
  • Zoektermen combineren
    Zoektermen worden gecombineerd De zoekfunctie voegt automatisch "en" toe tussen de verschillende zoekmogelijkheden die worden gebruikt. Zo kunnen 'zoeken met alle woorden' en 'zoeken met één van de woorden' worden gecombineerd.
  • Booleaanse operatoren
    Normaal worden meerdere zoektermen altijd gecombineerd met AND. U kunt bij het zoeken in een zoekveld ook gebruik maken van de Booleaanse operatoren: NOT en OR. De zoekacties met NOT beperken het zoekresultaat, terwijl OR veel meer resultaten oplevert.
    OR wordt vooral geadviseerd bij een bekende variatie op de schrijfwijze, bijvoorbeeld:
    - Den Haag OR ’s-Gravenhage
    - Vereeniging OR Vereniging
  • Woordcombinatie
    Wilt u zoeken met een woordcombinatie in een vaste volgorde (bijv. Vereniging tot behoud van natuurmonumenten), zet deze woorden dan "tussen aanhalingstekens".

Verfijnen
In de meeste gevallen zal naast het zoekresultaat een mogelijkheid tot verfijnen worden aangeboden. Verfijnen kan bijvoorbeeld op materiaalsoort, maar in andere gevallen op plaats en straat. Dit is afhankelijk van het archiefmateriaal dat geselecteerd is.

Sorteren
De resultaten staan gesorteerd in een standaard sortering. Dit kan per toegang verschillend zijn. In de meeste gevallen kan voor een andere sortering worden gekozen.

Digitaliseren op verzoek
Zie http://www.zeeuwsarchief.nl/over-ons/tarieven

beacon
 
 
Woord vooraf
In 1971-1972 organiseerde het Rijksarchief in Zeeland de tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal. De tentoonstelling was te zien in de expositieruimte van het rijksarchief van 20 december 1971 tot en met 19 februari 1972.
Bij de tentoonstelling verscheen een 'toelichting', een uit acht pagina's bestaand stencil dat bezoekers konden meenemen, en een 'lijst van stukken', de catalogus met daarin de beschrijvingen van alle geëxposeerde stukken. De laatste was alleen ter inzage in de expositieruimte. Beide uitgaven zijn in deze digitale versie verwerkt. Aangezien bij deze tentoonstelling de 'toelichting' naadloos aansloot op de beschrijvingen van de stukken, is afgezien van een afzonderlijke presentatie van de 'toelichting', maar is deze verwerkt tot inleidingen onder de betreffende rubriek in de catalogus.
De tentoonstelling werd samengesteld uit de archieven en verzamelingen van het Rijksarchief in Zeeland (thans Zeeuws Archief) en met bruiklenen van de volgende instellingen en particulieren:
- Nederlandse Jeugdbond ter Bestudering van de Geschiedenis
- Zeeuws Museum, Middelburg
- Zeeuws Documentatiecentrum, Middelburg
- Gemeentemuseum Bergen op Zoom, Bergen op Zoom
- Stadsarchief Antwerpen, Antwerpen
- Gemeentearchief Bergen op Zoom, Bergen op Zoom
- Gemeentearchief Goes, Goes
- Gemeentearchief Leiden (thans Regionaal Archief Leiden), Leiden
- Gemeente Bergen op Zoom, Bergen op Zoom
- Gemeente Reimerswaal, Kruiningen
- Algemeen Rijksarchief, Brussel
- Algemeen Rijksarchief (thans Nationaal Archief), Den Haag
- Rijksarchief in Utrecht (thans Het Utrechts Archief), Utrecht
- Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD), Den Haag
- Topografische Dienst, Delft
In de catalogus wordt in de detailgegevens van ieder nummer een volledige bronvermelding gegeven. De aanduiding 'Bron:' verwijst naar een stuk uit de eigen archieven en verzamelingen van het Rijksarchief in Zeeland (thans Zeeuws Archief), de aanduiding 'Bruikleen:' verwijst naar een stuk dat in 1971-1972 van een andere instelling of particulier tijdelijk in bruikleen was verkregen. In de detailgegevens zijn de namen van de bruikleengevers in de meeste gevallen niet gemoderniseerd, zie voor de eventuele nieuwe naam van een bruikleengever het voorgaande overzicht.
Catalogus
"Ick hebbe groot reden om te twijffelen, ofte ick my behoorde te onderwinden de beschrijvinge van een Stadt, die niet meer en is. andere plaetsen verliezen manichmael ofte hare heerschappye, ofte haren ouden fleur ende welstandt, ofte hare eertijdts opgherechte ghebouwen, ende gestichten, ofte somtijds oock yets van haer begrijp ende grootte; maer dese heeft oock verlooren de plaetse, daer sy ghestaen heeft, niet behouden hebbende als eenen ydelen name, ende droeve gheheuchenisse in de schriften van die ghene, die haer ghedacht hebben. Zijnde voorwaer een afgrijselick exempel van het alles door breeckende ghewelt der wateren, ende ons leerende, dat oock Steden konnen sterven.
Nochtans is by my, als voorghenomen hebbende te sijner plaetse en tijde op te halen het ghene eertijdts gheschiet, ende nu ghelijck als verstorven is, goet ghevonden de overleden Stadt van Rommerswale, gheleghen hebbende in Zuydt-Beveladt, ende zijnde wel eertijdts gheweest de derde Stadt van den lande, dese beschrijvinghe te geven tot een eeuwich Graf-schrift, op dat met haer niet en vergae hare ghedeachtenis."
Zo begint Marcus Zuerius van Boxhorn de beschrijving van Reimerswaal in zijn Kroniek van Zeeland in 1644. Dankzij Boxhorn, Smallegange en zo vele anderen is de gedachtenis aan Reimerswaal niet vergaan. Sinds 1970 is er zelfs weer een Gemeente Reimerswaal, een samenvoeging van de gemeenten Krabbendijke, Kruiningen, Rilland-Bath, Waarde en Yerseke.
Deze tentoonstelling zal zich echter bezig houden met de verdronken stad Reimerswaal, waarvan het gebied thans ligt in de gemeente Tholen. De tentoonstelling is het resultaat van goede samenwerking tussen de Nederlandse Jeugdbond ter Besturing van de Geschiedenis en het Rijksarchief in Zeeland.
1. Onderzoek op het verdronken land van Reimerswaal
202.56 Tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal, 20 december 1971 - 19 februari 1972
Catalogus
1.
Onderzoek op het verdronken land van Reimerswaal
Organisatie: Zeeuws Archief
Van 26 juli tot 14 augustus 1971 hebben enkele leden van de werkgroep Submarine Archeologisch Onderzoek van de Nederlandse Jeugdbond ter Besturing van de Geschiedenis een onderzoek verricht op de Speelmansplaten, een gebied dat even ten zuiden van Tholen in de Oosterschelde ligt. Hier zou, volgens berichten van inwoners van Tholen en omgeving en diverse oude kaarten, waarvan die van Jacob van Deventer (midden zestiende eeuw) het belangrijkste is, Reimerswaal gelegen hebben.
Doel van het onderzoek van dit jaar was na te gaan in hoeverre een archeologisch onderzoek onder zulke moeilijke omstandigheden mogelijk is; tevens wilde men een voorlopig overzicht van wat er nog van de stad over is verkrijgen. De groep had te kampen met een enorm aantal technische problemen. Per dag is de zandplaat maar circa drie uur zover watervrij dat erop gewerkt kan worden, en dan nog zijn in het natte zand conventionele archeologische methoden volkomen onbruikbaar: de wanden van gegraven putten zakken terstond in elkaar, zodat de archeoloog uit de bodemstructuur niets kan opmaken. Ook het leggen van meetlijnen en het vastmeten van punten, toch wel een van de eerste taken van een graver die later uit de tekeningen die hij op de opgraving heeft gemaakt zijn conclusies wil trekken, werd ernstig belemmerd door het feit dat alles als het ware 'onder je handen wegspoelde' en er geen enkel oriëntatiepunt op de kilometers wijde zandplaat aanwezig was. Tenslotte werden de vondsten met behulp van driehoeksmeting ingemeten; om de grote afstanden te overbruggen moest men veelvuldig gebruik maken van walkie-talkies!
Het was moeilijk een keuze te maken uit de grote hoeveelheid mogelijke objecten, die een stad met een diameter van bijna 800 meter te bieden heeft. Het bleek dat, in tegenstelling tot de verwachting, vrijwel niets meer boven het zand uitstak, op een enkel brok muurwerk na. Alleen waar de eb- en vloedstroom een geul in het zand uitgesleten had, was een menigte vondsten, merendeels stukken van gebroken vaatwerk, blootgespoeld. Eén zo'n vondstconcentratie werd nauwkeurig onderzocht. Gezien de grote hoeveelheid baksteen die er gevonden werd, waren het kennelijk de resten van een tot de grond toe afgebroken huis. Behalve baksteen kwam ook veel natuursteen en enig houtwerk tevoorschijn.
Met behulp van de kaart van Van Deventer (cat.nr 1), die tevens een stuk van de kust van Tholen afbeeldt, was de plaats berekend waar de stad op de Speelmansplaten moest liggen. Inmiddels heeft de aard van de vondsten, die geen van allen liggen op een plek die Van Deventer aangeeft, ernstig aan de juistheid van die situering doen twijfelen: de stad moet waarschijnlijk westelijker gezocht worden.
Eveneens met behulp van Van Deventer werden een aantal objecten uitgekozen die zeker van steen zullen zijn geweest en die althans een zeker kans gehad moeten hebben niet geheel gesloopt te zijn. Dit waren: de westpoort, de kerk, en het stadhuis/gasthuis. Ook een kijkje in het gebied van de haven leek wel aanbevelenswaardig. Op de vermoedelijke plaats van de westpoort en van de kerk werd een denkbeeldig vierkant uitgezet, waarbinnen om de meter met een lange betonijzeren pen sonderingen werden uitgevoerd, in de hoop op steen te stuiten. Bij de westpoort leverde dit niets op: bij de kerk stuitte men op grote hoeveelheden baksteen. Dit is zeker een van de punten die bij een uitgebreider onderzoek in 1972 het eerst bekeken zal moeten worden. Ook zal dan een stuk muur, dat, in brokken, over een afstand van ruim 80 m in zee loopt, en dat door de aanwezigheid van drijfzand onbereikbaar was, onderzocht moeten worden. Misschien hebben wij hier te maken met een stuk van de stadsmuur.
De vondsten die tentoongesteld zijn, zijn voor het grootste gedeelte uit de getijdegeulen in het zand afkomstig. Helaas is er geen enkel compleet exemplaar gevonden - een geluk dat de vele losse bezoekers aan de plaat nog wel herhaaldelijk gegund schijnt te worden - maar al met al geeft het materiaal een aardige doorsnede van het vijftiende/zestiende-eeuwse gebruiksaardewerk.
Op dagen dat de groep, door een verkeerd vallen van het tij, of gebrek aan vervoer, niet op de Speelmansplaten kon werken, werd met drie zogenaamde 'snorkelaars' een onderzoek ingesteld naar de Venusdam, de aanlegsteiger van het veer van Schakerloo naar Reimerswaal, die vlak voor de zuidkant van Tholen in de Oosterschelde ligt. Op een diepte van circa vijf meter werd een halfronde bakstenen pier gevonden, die waarschijnlijk tot de aanlegsteiger behoord zal hebben.
Niet alleen de Jeugdbond heeft belangstelling getoond voor Reimerswaal. Ook eerder hebben groepen onderzoekers de Speelmansplaten bezocht, bijvoorbeeld in de zomer van 1925, toen een groep biologie-studenten uit Utrecht opgravingen deed op het kerkhof van Reimerswaal. Zelfs is in 1891 gepromoveerd op een onderzoek over 35 schedels, gevonden op het kerkhof van Reimerswaal.

Kenmerken

Datering:
20 december 1971 - 19 februari 1972
Toegankelijk:
Tentoonstellingscatalogus
Opmerking:
De documenten die in deze tentoonstellingscatalogus worden beschreven kunnen niet via deze catalogus worden aangevraagd. Ze bevinden zich in andere archieven en verzamelingen, soms zelfs buiten het Zeeuws Archief. Ze moeten via de nummers uit de betreffende inventarissen van die archieven en verzamelingen worden aangevraagd of bij de andere instellingen ter inzage worden gevraagd. Meer informatie hierover is bij iedere beschrijving van een document te vinden in het detailscherm.
Beschrijving:
Catalogus van de tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal in het Rijksarchief in Zeeland van 20 december 1971 tot en met 19 februari 1972
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland