Uw zoekacties: Tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal, 20 decemb...

202.56 Tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal, 20 december 1971 - 19 februari 1972 ( Zeeuws Archief )

Hulp bij uw onderzoek.
De informatie in deze website is zeer divers en bedoeld voor mensen met een belangstelling voor historisch of genealogisch onderzoek.
Wij trachten de informatie zo eenvoudig mogelijk te houden, maar beseffen ook dat de aard van de informatie soms wel enige studie of historische inzicht vereist.

Zoeken en bladeren

  • Bladeren
    De meest eenvoudige manier van werken is het zoeken te starten zonder zoekterm. U kunt dan bladeren door alle aanwezige toegangen.
  • Eenvoudig zoeken
    Wilt u een specifieker resultaat dan adviseren wij u te starten met één zoekterm. Het resultaat dat u krijgt voldoet aan de zoekterm. U kunt het resultaat verder verkleinen door meerdere zoektermen op te geven.
  • Uitgebreid zoeken
    Kiest u voor uitgebreid zoeken dan kunt u afhankelijk van de situatie meerdere zoekvelden invullen, waarna het resultaat zal voldoen aan de specifieke zoekactie. In iedere veld kunnen meerdere zoektermen worden ingevuld.
  • Zoektermen combineren
    Zoektermen worden gecombineerd De zoekfunctie voegt automatisch "en" toe tussen de verschillende zoekmogelijkheden die worden gebruikt. Zo kunnen 'zoeken met alle woorden' en 'zoeken met één van de woorden' worden gecombineerd.
  • Booleaanse operatoren
    Normaal worden meerdere zoektermen altijd gecombineerd met AND. U kunt bij het zoeken in een zoekveld ook gebruik maken van de Booleaanse operatoren: NOT en OR. De zoekacties met NOT beperken het zoekresultaat, terwijl OR veel meer resultaten oplevert.
    OR wordt vooral geadviseerd bij een bekende variatie op de schrijfwijze, bijvoorbeeld:
    - Den Haag OR ’s-Gravenhage
    - Vereeniging OR Vereniging
  • Woordcombinatie
    Wilt u zoeken met een woordcombinatie in een vaste volgorde (bijv. Vereniging tot behoud van natuurmonumenten), zet deze woorden dan "tussen aanhalingstekens".

Verfijnen
In de meeste gevallen zal naast het zoekresultaat een mogelijkheid tot verfijnen worden aangeboden. Verfijnen kan bijvoorbeeld op materiaalsoort, maar in andere gevallen op plaats en straat. Dit is afhankelijk van het archiefmateriaal dat geselecteerd is.

Sorteren
De resultaten staan gesorteerd in een standaard sortering. Dit kan per toegang verschillend zijn. In de meeste gevallen kan voor een andere sortering worden gekozen.

Digitaliseren op verzoek
Zie http://www.zeeuwsarchief.nl/over-ons/tarieven

beacon
 
 
Woord vooraf
In 1971-1972 organiseerde het Rijksarchief in Zeeland de tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal. De tentoonstelling was te zien in de expositieruimte van het rijksarchief van 20 december 1971 tot en met 19 februari 1972.
Bij de tentoonstelling verscheen een 'toelichting', een uit acht pagina's bestaand stencil dat bezoekers konden meenemen, en een 'lijst van stukken', de catalogus met daarin de beschrijvingen van alle geëxposeerde stukken. De laatste was alleen ter inzage in de expositieruimte. Beide uitgaven zijn in deze digitale versie verwerkt. Aangezien bij deze tentoonstelling de 'toelichting' naadloos aansloot op de beschrijvingen van de stukken, is afgezien van een afzonderlijke presentatie van de 'toelichting', maar is deze verwerkt tot inleidingen onder de betreffende rubriek in de catalogus.
De tentoonstelling werd samengesteld uit de archieven en verzamelingen van het Rijksarchief in Zeeland (thans Zeeuws Archief) en met bruiklenen van de volgende instellingen en particulieren:
- Nederlandse Jeugdbond ter Bestudering van de Geschiedenis
- Zeeuws Museum, Middelburg
- Zeeuws Documentatiecentrum, Middelburg
- Gemeentemuseum Bergen op Zoom, Bergen op Zoom
- Stadsarchief Antwerpen, Antwerpen
- Gemeentearchief Bergen op Zoom, Bergen op Zoom
- Gemeentearchief Goes, Goes
- Gemeentearchief Leiden (thans Regionaal Archief Leiden), Leiden
- Gemeente Bergen op Zoom, Bergen op Zoom
- Gemeente Reimerswaal, Kruiningen
- Algemeen Rijksarchief, Brussel
- Algemeen Rijksarchief (thans Nationaal Archief), Den Haag
- Rijksarchief in Utrecht (thans Het Utrechts Archief), Utrecht
- Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD), Den Haag
- Topografische Dienst, Delft
In de catalogus wordt in de detailgegevens van ieder nummer een volledige bronvermelding gegeven. De aanduiding 'Bron:' verwijst naar een stuk uit de eigen archieven en verzamelingen van het Rijksarchief in Zeeland (thans Zeeuws Archief), de aanduiding 'Bruikleen:' verwijst naar een stuk dat in 1971-1972 van een andere instelling of particulier tijdelijk in bruikleen was verkregen. In de detailgegevens zijn de namen van de bruikleengevers in de meeste gevallen niet gemoderniseerd, zie voor de eventuele nieuwe naam van een bruikleengever het voorgaande overzicht.
Catalogus
"Ick hebbe groot reden om te twijffelen, ofte ick my behoorde te onderwinden de beschrijvinge van een Stadt, die niet meer en is. andere plaetsen verliezen manichmael ofte hare heerschappye, ofte haren ouden fleur ende welstandt, ofte hare eertijdts opgherechte ghebouwen, ende gestichten, ofte somtijds oock yets van haer begrijp ende grootte; maer dese heeft oock verlooren de plaetse, daer sy ghestaen heeft, niet behouden hebbende als eenen ydelen name, ende droeve gheheuchenisse in de schriften van die ghene, die haer ghedacht hebben. Zijnde voorwaer een afgrijselick exempel van het alles door breeckende ghewelt der wateren, ende ons leerende, dat oock Steden konnen sterven.
Nochtans is by my, als voorghenomen hebbende te sijner plaetse en tijde op te halen het ghene eertijdts gheschiet, ende nu ghelijck als verstorven is, goet ghevonden de overleden Stadt van Rommerswale, gheleghen hebbende in Zuydt-Beveladt, ende zijnde wel eertijdts gheweest de derde Stadt van den lande, dese beschrijvinghe te geven tot een eeuwich Graf-schrift, op dat met haer niet en vergae hare ghedeachtenis."
Zo begint Marcus Zuerius van Boxhorn de beschrijving van Reimerswaal in zijn Kroniek van Zeeland in 1644. Dankzij Boxhorn, Smallegange en zo vele anderen is de gedachtenis aan Reimerswaal niet vergaan. Sinds 1970 is er zelfs weer een Gemeente Reimerswaal, een samenvoeging van de gemeenten Krabbendijke, Kruiningen, Rilland-Bath, Waarde en Yerseke.
Deze tentoonstelling zal zich echter bezig houden met de verdronken stad Reimerswaal, waarvan het gebied thans ligt in de gemeente Tholen. De tentoonstelling is het resultaat van goede samenwerking tussen de Nederlandse Jeugdbond ter Besturing van de Geschiedenis en het Rijksarchief in Zeeland.
4. Ondergang, 1530-1635
De gebeurtenis die definitief een eind maakte aan de mogelijkheid voor Reimerswaal om ooit weer tot bloei te komen, was de Sint Felixvloed op 5 november 1530. In deze ramp ging het oostelijk deel van Zuid-Beveland verloren. Ondanks indrukwekkende pogingen tot herdijking bleef het overstroomd gebied. Het hoog gelegen Reimerswaal bleef als een eilandje achter. Tot overmaat van ramp brak de pest uit.
Niet alleen had Reimerswaal door deze ramp het economisch noodzakelijke achterland verloren, maar ook werd de stad van alle zijden door het water bedreigd. In 1552, 1555, 1557, 1561, 1563 en nog vaker braken de dijken van de stad. Vanaf 1548 tot 1626 hebben de verschillende besturen van Zeeland jaarlijks bijgedragen in het onderhoud van de dijkwerken. Echter alles tevergeefs.
Toch was het leven niet geheel zonder genoegen. Voorlopig bleef de provisor in Reimersdaal zetelen. Eens per twee weken hield hij ook zitting in Goes. Hoogtepunt in deze periode is de feestelijke inhuldiging van Philips II als graaf van Zeeland binnen Reimerswaal in 1549. Kosten noch moeite worden gespaard om dit uitbundig te vieren. In 1566 zijn ook in Reimerswaal de beeldenstormers echter uitbundig, maar de magistraat van de stad onderdrukt hun geweld en blijft trouw aan de katholieke kerk.
In januari 1574 wordt voor Reimerswaal een zeeslag geleverd tussen de Watergeuzen en de Spanjaarden. De Watergeuzen winnen en steken Reimerswaal in brand. De bevolking wijkt uit en vooral de gegoede burgers komen niet terug. Ook het landrecht over Zuid-Beveland, de protestantse opvolger van de provisor, zetelt nu in Goes en de stad houdt ook op stemhebbend te zijn.
In 1578 wordt echter weer een magistraat aangesteld. Reimerswaal was nu een vissersplaatsje. In 1579 verkrijgen de vissers het recht om met uitsluiting van anderen te vissen op het verdronken land van Zuid-Beveland. Toen was al belangrijk de weervisserij, zoals blijkt uit de voorgeboden van 1564. De weervisserij op ansjovis geschiedt met behulp van V-vormige houten staketsels. De punt van de V staat in dieper water dan de benen, zodat bij eb de vis naar de punt gedreven wordt en dan gemakkelijk te vangen is.
De vreugde van het vissen duurde voor de Reimerswalenaars niet lang, want nog hetzelfde jaar werd in de satisfactie van Bergen op Zoom hun exclusieve recht ongeldig verklaard. Dit betekende voor de vissers in dit gebied tot in 1828 ruzie en processen, voornamelijk tussen de Bergse en Thoolse vissers.
De Tachtigjarige Oorlog is voor Reimerswaal fataal geweest. De Staten van Zeeland voelden er in deze dure oorlogstijd weinig voor om nog langer geld in de dijken te steken. Bij elke storm werden de dijken beschadigd en bleek de eerder gedane moeite tevergeefs. In 1625 besloot men voor het laatst 1200 gulden te besteden aan het herstel van de dijken.
In 1629 vertrekt de dominee naar Schakerlo op Tholen en spoedig verlaat de hele bevolking Reimerswaal. Een gedeelte gaat naar Bergen op Zoom en naar Yerseke, maar de meesten gaan in Tholen wonen. Op 20 maart 1631 blijkt Reimerswaal verlaten. Men besluit dan een aantal krijgsgevangen Spanjaarden in de leegstaande huizen onder te brengen. In 1632 worden de straatstenen en de opstal publiek verkocht en in 1634 worden de schuldeisers van de stad van de opbrengst van deze verkoping betaald.
108 Resolutie van de Staten van Zeeland om nog één maal de dijken van Reimerswaal te laten herstellen. Niet om Reimerswaal te behouden - de mensen moeten maar bijtijds verhuizen - maar om de lasten van het dijkonderhoud op Tholen tegen te gaan, 1625
202.56 Tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal, 20 december 1971 - 19 februari 1972
Catalogus
4. Ondergang, 1530-1635
108
Resolutie van de Staten van Zeeland om nog één maal de dijken van Reimerswaal te laten herstellen. Niet om Reimerswaal te behouden - de mensen moeten maar bijtijds verhuizen - maar om de lasten van het dijkonderhoud op Tholen tegen te gaan, 1625
Datering:
1625
NB:
Bron: Archief Staten van Zeeland, inv.nr 23
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Organisatie: Zeeuws Archief

Kenmerken

Datering:
20 december 1971 - 19 februari 1972
Toegankelijk:
Tentoonstellingscatalogus
Opmerking:
De documenten die in deze tentoonstellingscatalogus worden beschreven kunnen niet via deze catalogus worden aangevraagd. Ze bevinden zich in andere archieven en verzamelingen, soms zelfs buiten het Zeeuws Archief. Ze moeten via de nummers uit de betreffende inventarissen van die archieven en verzamelingen worden aangevraagd of bij de andere instellingen ter inzage worden gevraagd. Meer informatie hierover is bij iedere beschrijving van een document te vinden in het detailscherm.
Beschrijving:
Catalogus van de tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal in het Rijksarchief in Zeeland van 20 december 1971 tot en met 19 februari 1972
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland