Uw zoekacties: Tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal, 20 decemb...

202.56 Tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal, 20 december 1971 - 19 februari 1972 ( Zeeuws Archief )

Hulp bij uw onderzoek.
De informatie in deze website is zeer divers en bedoeld voor mensen met een belangstelling voor historisch of genealogisch onderzoek.
Wij trachten de informatie zo eenvoudig mogelijk te houden, maar beseffen ook dat de aard van de informatie soms wel enige studie of historische inzicht vereist.

Zoeken en bladeren

  • Bladeren
    De meest eenvoudige manier van werken is het zoeken te starten zonder zoekterm. U kunt dan bladeren door alle aanwezige toegangen.
  • Eenvoudig zoeken
    Wilt u een specifieker resultaat dan adviseren wij u te starten met één zoekterm. Het resultaat dat u krijgt voldoet aan de zoekterm. U kunt het resultaat verder verkleinen door meerdere zoektermen op te geven.
  • Uitgebreid zoeken
    Kiest u voor uitgebreid zoeken dan kunt u afhankelijk van de situatie meerdere zoekvelden invullen, waarna het resultaat zal voldoen aan de specifieke zoekactie. In iedere veld kunnen meerdere zoektermen worden ingevuld.
  • Zoektermen combineren
    Zoektermen worden gecombineerd De zoekfunctie voegt automatisch "en" toe tussen de verschillende zoekmogelijkheden die worden gebruikt. Zo kunnen 'zoeken met alle woorden' en 'zoeken met één van de woorden' worden gecombineerd.
  • Booleaanse operatoren
    Normaal worden meerdere zoektermen altijd gecombineerd met AND. U kunt bij het zoeken in een zoekveld ook gebruik maken van de Booleaanse operatoren: NOT en OR. De zoekacties met NOT beperken het zoekresultaat, terwijl OR veel meer resultaten oplevert.
    OR wordt vooral geadviseerd bij een bekende variatie op de schrijfwijze, bijvoorbeeld:
    - Den Haag OR ’s-Gravenhage
    - Vereeniging OR Vereniging
  • Woordcombinatie
    Wilt u zoeken met een woordcombinatie in een vaste volgorde (bijv. Vereniging tot behoud van natuurmonumenten), zet deze woorden dan "tussen aanhalingstekens".

Verfijnen
In de meeste gevallen zal naast het zoekresultaat een mogelijkheid tot verfijnen worden aangeboden. Verfijnen kan bijvoorbeeld op materiaalsoort, maar in andere gevallen op plaats en straat. Dit is afhankelijk van het archiefmateriaal dat geselecteerd is.

Sorteren
De resultaten staan gesorteerd in een standaard sortering. Dit kan per toegang verschillend zijn. In de meeste gevallen kan voor een andere sortering worden gekozen.

Digitaliseren op verzoek
Zie http://www.zeeuwsarchief.nl/over-ons/tarieven

beacon
 
 
Woord vooraf
In 1971-1972 organiseerde het Rijksarchief in Zeeland de tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal. De tentoonstelling was te zien in de expositieruimte van het rijksarchief van 20 december 1971 tot en met 19 februari 1972.
Bij de tentoonstelling verscheen een 'toelichting', een uit acht pagina's bestaand stencil dat bezoekers konden meenemen, en een 'lijst van stukken', de catalogus met daarin de beschrijvingen van alle geëxposeerde stukken. De laatste was alleen ter inzage in de expositieruimte. Beide uitgaven zijn in deze digitale versie verwerkt. Aangezien bij deze tentoonstelling de 'toelichting' naadloos aansloot op de beschrijvingen van de stukken, is afgezien van een afzonderlijke presentatie van de 'toelichting', maar is deze verwerkt tot inleidingen onder de betreffende rubriek in de catalogus.
De tentoonstelling werd samengesteld uit de archieven en verzamelingen van het Rijksarchief in Zeeland (thans Zeeuws Archief) en met bruiklenen van de volgende instellingen en particulieren:
- Nederlandse Jeugdbond ter Bestudering van de Geschiedenis
- Zeeuws Museum, Middelburg
- Zeeuws Documentatiecentrum, Middelburg
- Gemeentemuseum Bergen op Zoom, Bergen op Zoom
- Stadsarchief Antwerpen, Antwerpen
- Gemeentearchief Bergen op Zoom, Bergen op Zoom
- Gemeentearchief Goes, Goes
- Gemeentearchief Leiden (thans Regionaal Archief Leiden), Leiden
- Gemeente Bergen op Zoom, Bergen op Zoom
- Gemeente Reimerswaal, Kruiningen
- Algemeen Rijksarchief, Brussel
- Algemeen Rijksarchief (thans Nationaal Archief), Den Haag
- Rijksarchief in Utrecht (thans Het Utrechts Archief), Utrecht
- Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD), Den Haag
- Topografische Dienst, Delft
In de catalogus wordt in de detailgegevens van ieder nummer een volledige bronvermelding gegeven. De aanduiding 'Bron:' verwijst naar een stuk uit de eigen archieven en verzamelingen van het Rijksarchief in Zeeland (thans Zeeuws Archief), de aanduiding 'Bruikleen:' verwijst naar een stuk dat in 1971-1972 van een andere instelling of particulier tijdelijk in bruikleen was verkregen. In de detailgegevens zijn de namen van de bruikleengevers in de meeste gevallen niet gemoderniseerd, zie voor de eventuele nieuwe naam van een bruikleengever het voorgaande overzicht.
Catalogus
"Ick hebbe groot reden om te twijffelen, ofte ick my behoorde te onderwinden de beschrijvinge van een Stadt, die niet meer en is. andere plaetsen verliezen manichmael ofte hare heerschappye, ofte haren ouden fleur ende welstandt, ofte hare eertijdts opgherechte ghebouwen, ende gestichten, ofte somtijds oock yets van haer begrijp ende grootte; maer dese heeft oock verlooren de plaetse, daer sy ghestaen heeft, niet behouden hebbende als eenen ydelen name, ende droeve gheheuchenisse in de schriften van die ghene, die haer ghedacht hebben. Zijnde voorwaer een afgrijselick exempel van het alles door breeckende ghewelt der wateren, ende ons leerende, dat oock Steden konnen sterven.
Nochtans is by my, als voorghenomen hebbende te sijner plaetse en tijde op te halen het ghene eertijdts gheschiet, ende nu ghelijck als verstorven is, goet ghevonden de overleden Stadt van Rommerswale, gheleghen hebbende in Zuydt-Beveladt, ende zijnde wel eertijdts gheweest de derde Stadt van den lande, dese beschrijvinghe te geven tot een eeuwich Graf-schrift, op dat met haer niet en vergae hare ghedeachtenis."
Zo begint Marcus Zuerius van Boxhorn de beschrijving van Reimerswaal in zijn Kroniek van Zeeland in 1644. Dankzij Boxhorn, Smallegange en zo vele anderen is de gedachtenis aan Reimerswaal niet vergaan. Sinds 1970 is er zelfs weer een Gemeente Reimerswaal, een samenvoeging van de gemeenten Krabbendijke, Kruiningen, Rilland-Bath, Waarde en Yerseke.
Deze tentoonstelling zal zich echter bezig houden met de verdronken stad Reimerswaal, waarvan het gebied thans ligt in de gemeente Tholen. De tentoonstelling is het resultaat van goede samenwerking tussen de Nederlandse Jeugdbond ter Besturing van de Geschiedenis en het Rijksarchief in Zeeland.
3. Bloei, 1375-1530
De graaf verloor zijn belangstelling niet en kocht in 1380 het ambacht in de stad. Sindsdien is Reimerswaal een grafelijke stad, wat tot uiting komt in het stadswapen, dat behalve het oorspronkelijke zwaard, als schildhoofd het wapen van graaf Albrecht van Beieren draagt (net als Goes, dat ook het wapen van Beieren als schildhoofd heeft).
Al in 1368 mocht Reimerswaal voorgeboden maken, een soort politieverordening. In 1402 blijken er inderdaad voorgeboden te zijn. Deze voorgeboden beginnen met de bepaling dat elke scheldende vrouw beboet wordt met één pond of veroordeeld tot het dragen van de steen. In 1470 scheldt een vrouw een andere vrouw uit en wordt zij inderdaad veroordeeld tot het dragen van de steen door de stad. Op elke hoek moet zij roepen: 'Beste mensen, ik heb haar uitgescholden, maar ik heb gelogen, ik weet niet beter, of zij is een goede vrouw'. Bovendien moest zij voor straf een bedevaart doen naar Aken en ook nog twee roeden muur metselen. Een zware straf. Het volbrengen van een bedevaart als straf kwam in die tijd veel voor in Reimerswaal. Soms zelfs wordt iemand veroordeeld om twee bedevaarten na elkaar te doen. Erg geliefde plaatsen waren in die tijd, Wilsenaken (in Oost-Duitsland) Santiago de Compostella (in Noord-Spanje) en natuurlijk Rome. Keulen spant echter de kroon met twintig bedevaarten tussen 1438 en 1540, waarvan tien in 1446.
Betreffende de strafrechtspraktijk in Reimerswaal is nog veel materiaal voorhanden. De baljuwrekeningen van 1431 tot 1570 zijn bijna compleet bewaard gebleven. De baljuw van een stad was een ambtenaar, benoemd door de graaf, die belast was met het opsporen van misdaden, het berechten van misdadigers en het ten uitvoer brengen van de straffen. Dit laatste vermeldt hij in zijn rekeningen. Merkwaardige straffen kwamen toen voor. De man die in 1523 een stadszegel van den zoute van een zoutcertificaat trok en dat bevestigde aan een door zijn knecht geschreven nieuw certificaat werd veroordeeld op een schavot te staan en met dat zegel van den zoute op zijn wang te worden gebrandmerkt. En de man die in 1481 zelfmoord pleegde door in een put te springen werd veroordeeld om gehangen te worden aan een mik tot afschrikwekkend voorbeeld.
In de bloeitijd was Reimerswaal een levendige handelsstad, een soort voorhaven van Antwerpen. Alle schepen die destijds naar Antwerpen voeren kwamen langs Reimerswaal en even verder voorbij de tol van Iersikeroord. Het was ook een stemhebbende stad. Het had in de Staten van Zeeland een stem. Het was de hoofdstad van Zuid-Beveland en de derde stad van Zeeland. De vijf stemhebbende steden waren Middelburg, Zierikzee, Reimerswaal, Tholen en Goes.
Niet alleen de provisor van Zuid-Beveland moest in Reimerswaal zitting houden, ook de onderdijkgraaf van Zuid-Beveland beoosten Yerseke moest in Reimerswaal wonen. De kerk van Reimerswaal deelde in deze bloei want in 1431 werd het een kapittelkerk voor tien kanunniken en een deken.
Vlak bij de kerk was een klooster van de Zwarte of Cellezusters. Buiten de stad was nog een klooster van Maria's Paradijs (Paradisus Beatae Mariae) [ook: Onzer Vrouwen Paradijs] voor reguliere kanunniken, een Windesheimer klooster. Er waren zeventien gilden, waarvan drie schuttersgilden. Het oudste gilde was dat der drapeniers, opgericht in 1363. De wolnijverheid bestond er trouwens al in 1285, toen de drapeniers van Middelburg van Floris V dezelfde voorrechten verkregen als die van Reimerswaal al hadden.
Behalve de ups waren er in Reimerswaal ook downs. In 1450 was er een grote brand waarbij alle zoutketen en een groot deel van de stad in de as werd gelegd. Nadien werd een uitgebreid stel voorzorgsmaatregelen tegen herhaling van deze brand getroffen, zoals blijkt uit de voorgeboden van 1494.
Nog in 1477 klaagt de stad er over erg arm te zijn, maar spoedig daarna maakt Reimerswaal financieel weer een goede indruk. Ook krijgt de stad in begin van de zestiende eeuw nog veel voorrechten.
De kroniekschrijvers vermelden op het jaar 1454 een volksoproer, waarbij de magistraat de stad uitgedreven werd. Toen Karel de Stoute, die toen regent was voor zijn vader, dit oproer kwam onderdrukken zouden de stedelingen hem blootshoofds en barrevoets tegemoet zijn gegaan om genade te smeken.
69 Gildebrief, waarbij de timmerlieden, kuipers, glazemakers, beeldsnijders, beeldhouwers, metselaars, wagen- en mandemakers in Reimerswaal, die samen het gemene timmerliedengilde vormden, van de magistraat voorschriften krijgen voor de uitoefening van hun bedrijf, 1421
202.56 Tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal, 20 december 1971 - 19 februari 1972
Catalogus
3. Bloei, 1375-1530
69
Gildebrief, waarbij de timmerlieden, kuipers, glazemakers, beeldsnijders, beeldhouwers, metselaars, wagen- en mandemakers in Reimerswaal, die samen het gemene timmerliedengilde vormden, van de magistraat voorschriften krijgen voor de uitoefening van hun bedrijf, 1421
Datering:
1421
NB:
Bruikleen: Gemeentearchief Goes, Archief Stad Goes, inv.nr 419
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Organisatie: Zeeuws Archief

Kenmerken

Datering:
20 december 1971 - 19 februari 1972
Toegankelijk:
Tentoonstellingscatalogus
Opmerking:
De documenten die in deze tentoonstellingscatalogus worden beschreven kunnen niet via deze catalogus worden aangevraagd. Ze bevinden zich in andere archieven en verzamelingen, soms zelfs buiten het Zeeuws Archief. Ze moeten via de nummers uit de betreffende inventarissen van die archieven en verzamelingen worden aangevraagd of bij de andere instellingen ter inzage worden gevraagd. Meer informatie hierover is bij iedere beschrijving van een document te vinden in het detailscherm.
Beschrijving:
Catalogus van de tentoonstelling Een verdronken stad - Reimerswaal in het Rijksarchief in Zeeland van 20 december 1971 tot en met 19 februari 1972
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland