202.111 Tentoonstelling Er zit muziek in geschiedenis! Zeeuwse muziekgeschiedenis 16e-20e eeuw, 25 maart - 22 juni 2002 ( Zeeuws Archief )
202.111
Tentoonstelling Er zit muziek in geschiedenis! Zeeuwse muziekgeschiedenis 16e-20e eeuw, 25 maart - 22 juni 2002
Aankondiging
Van 25 maart tot en met 22 juni 2002 exposeert het Zeeuws Archief te Middelburg documenten en voorwerpen die getuigen van het opmerkelijke muziekverleden van Zeeland. De tentoonstelling is van maandag tot en met zaterdag van 09.00-17.00 uur te zien in de historische keldergewelven van het Zeeuws Archief aan het Hofplein, die eens deel uitmaakten van het woonhuis van Zeelands bekende muziekliefhebber mr. Johan Adriaan van de Perre.
Zeeland kende tijden waarin men gedurende grote delen van het jaar in de herberg op vioolmuziek danste en komische 'ballets-pantomimes' en openluchtconcerten met vuurwerk bijwoonde. Zangers en zangeressen brachten geestelijke Nederlandstalige oratoria met uitgebreide bezetting ten gehore en namen deel aan belangwekkende provinciale koormanifestaties. Op een van de grootste Nederlandse orgels, het Bätz-orgel in de Grote Kerk in Zierikzee, werden memorabele orgelconcerten uitgevoerd.
In de tentoonstelling in het Zeeuws Archief betreedt de bezoeker een woonvertrek, dè plaats waar sinds mensenheugenis gemusiceerd werd. Instrumenten en muziekliteratuur in huiselijke kring is een onderwerp dat nog nauwelijks werd onderzocht. Bijzonder is een kinderdicht dat door een in 1870 in Middelburg werkzame belastingambtenaar werd gekopieerd. Speciaal voor de tentoonstelling 'Er zit muziek in geschiedenis!' werd een melodie gemaakt bij dit ontroerende negentiende-eeuwse gedicht.
Een curieus voorwerp in de tentoonstelling is een stukje lint afkomstig van prinses Louise. Zij bracht in 1786 met haar vader, stadhouder-prins Willem V, moeder en broertjes een bezoek aan Zeeland. Te gast bij Daniël Radermacher op zijn buitenplaats Poppenroede-Ambacht speelde het prinsesje op diens klavecimbel en gaf de gastheer ter nagedachtenis een stukje van het lint waarmee haar muziek was samengebonden.
Tijdens de Gouden Eeuw kwam het musiceren in verenigingsverband als liefhebberij in zwang. De opkomst van de militaire muziekkorpsen geschiedde in de Bataafs-Franse Tijd. Een bekend voorbeeld is het Middelburgs Muziekkorps dat omstreeks 1900 onder de bezielende leiding van Jan Morks grote furore maakte. Van hem zijn onder meer te zien zijn dirigeerstokken en zijn in druk verschenen Zeeuws Volkslied. De negentiende en twintigste eeuw brachten de Zeeuwen grootse uitvoeringen in concertzalen en kerken.
Aan de hand van onder meer composities van in het verleden in de provincie werkzame en hoorbare toonkunstenaars, verklankingen van enkele composities, muziekinstrumenten, portretten en archiefstukken, geeft de tentoonstelling een impressie van de actieve en passieve muzikale belangstelling in de werelden van muziekcolleges van de Zeeuwse steden, privé-personen, organisten en concertbezoekers van de zestiende tot in de eerste helft van de twintigste eeuw.
Tien componisten staan centraal in de tentoonstelling in de kelders van het Van de Perrehuis: Ghiselin Danckerts, Johan Snep, Pieter Bustijn, Ernst Christian Graf, Willem Lootens, Christian Friedrich Ruppe, Charles Hofmann, Samuel Samehtini, Gerardus von Brücken Fock en Jan Morks. Zij gaven het muzikale leven van de provincie een eigen klank, die tot op de dag van vandaag in de landelijke muziekhistorie doorklinkt.
De archiefstukken en voorwerpen in deze expositie zijn uiteraard niet te koop. Maar de Archiefwinkel van het Zeeuws Archief biedt (in samenwerking met het Antiquariaat De Boekenbeurs) wel een aantal bijzondere boeken aan die als thema muziek hebben. Zoals bijvoorbeeld Oude liedjes van toen door P. van Rooyen, Kinderversjes en volksliederen uit Zeeland door E.J. van den Broecke-de Man en Historische orgels in Zeeland door J.H. Kluiver.
De expositie werd op donderdag 4 april 2002 officieel geopend door Prinses Louise van Oranje Nassau, de enige dochter van stadhouder Willem V, die tijdens een staatsiebezoek van de familie aan Zeeland in de zomer van 1786 op het klavecimbel van Daniël Rademacher speelde. Na afloop schonk de prinses haar gastheer een stukje van het lint waarmee haar muziek was samengebonden. Deze scène werd tijdens de opening nagespeeld in het Zeeuws Archief. Een verslag van de opening is te vinden in de PZC van 5 april 2002.
laatste wijziging 07-09-2021
121 beschreven archiefstukken
Toelichting
Met de tentoonstelling 'Er zit muziek in geschiedenis!' in de oude keldergewelven van het Middelburgse Van de Perrehuis (onderdeel van het gebouwencomplex van het Zeeuws Archief) wordt een poging gedaan de muziekgeschiedenis van Zeeland te documenteren. Verdeeld over de drie met oranje vanen aangegeven afdelingen 'Muziek in huis', 'Muziek in uitvoering' en 'Muziek in verenigingsverband' vertellen archiefstukken, drukwerk, beeldmateriaal en muziekinstrumenten van binnen en buiten de provincie het verhaal. We vernemen over muzikale belangstelling van onder anderen verstrooiingzoekenden, vromen en vaderlandslievenden, muzikale schutters, kinderen en uiteraard over de Muziekfeesten die in de negentiende eeuw in de drie Zeeuwse muziekcentra zijn gehouden. Waaraan kunnen we zoal denken bij het thema 'De Zeeuwse muziekgeschiedenis zestiende - twintigste eeuw'? Dit informatieblad biedt allereerst een selectie van wetenswaardigheden uit deze geschiedenis.
Oude en nieuwe muziek
202.111 Tentoonstelling Er zit muziek in geschiedenis! Zeeuwse muziekgeschiedenis 16e-20e eeuw, 25 maart - 22 juni 2002
Toelichting
Oude en nieuwe muziek
Uit het leven van een tiental componisten met Zeeuwse banden worden composities en andere documenten getoond en gespeeld: Ghiselin Danckerts, Johan Snep, Pieter Bustijn, Christian Ernst Graf, Willem Lootens, Christian Friedrich Ruppe, Charles Hofmann, Samuel Maju Samehtini, Gerardus Hubertus Galenus von Brucken Fock en Jan Morks.
Werk van twee componisten, in de archieven van het Zeeuws Archief, werd voor de tentoonstelling uitgevoerd en opgenomen. Het gaat om sinds het leven van de toonkunstenaars niet meer uitgevoerde liederen van de voormalige hofcomponist Johann Andreas Kauchlitz Collizi (1741/'42-1808) en Samuel Maju Samehtini (1816-1879). Over Collizi's zangstuk werd aangetekend dat het in 1797 is uitgevoerd ten huize van de Deense gezant baron De Schubart. De 'fameux musicien' zelf heeft toen het vierde couplet gezongen. Samehtini betoonde in 1833 met zijn zangstuk zijn dankbaarheid aan de afdeling Middelburg van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst voor een studiebeurs die hij door haar bemiddeling had verkregen. De in de tijd van de aanbieding 16 à 17 jaar oude Samuel vestigde zich na voltooiing van zijn opleiding aan de Koninklijke Muziekschool te Den Haag in de Friese hoofdstad. Aldaar verwierf hij bekendheid als violist, dirigent en componist.
Ter gelegenheid van de expositie schreef Peter Kann (1958), musicus en componist van theatermuziek, een historiserende melodie bij het kinderdicht 'De ontslapene onschuld aan hare aardsche speelgenootjes'. Dit gedicht komt voor in een bundeltje gedichten en gebedsteksten. De gepasporteerde onderofficier en belastingcommies Melchior Auguste Adolphe Hoek (1820-1876) heeft het omstreeks 1845 aangelegd voor zijn eerste echtgenote, de geboren Pruisische Maria Jobst. Van zoon Johan kan een bundel in schoonschrift gekopieerde gedichten en liedteksten uit 1886 worden bekeken. Deze commies te water schonk het geschrift aan Bernardiene, zijn jongste zuster.
De liederen van Collizi, Samehtini en Kann zijn opgenomen in de Raadzaal van het Veerse stadhuis. Zij worden gezongen door de in Middelburg woonachtige concertzangeres en zangpedagoge Saskia Gerritsen (sopraan). Jos Vogel, die eveneens in de Zeeuwse hoofdstad woont, begeleidt haar op de vleugel. Vogel is werkzaam als muziekdocent, pianist, klavecinist en als organist van de Vlissingse Sint Jacobskerk.
laatste wijziging 07-09-2021
121 beschreven archiefstukken
Catalogus
laatste wijziging 07-09-2021
121 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
25 maart - 22 juni 2002
Toegankelijk:
Tentoonstellingscatalogus
Jaar bewerking:
2002
Opmerking:
De documenten die in deze tentoonstellingscatalogus worden beschreven kunnen niet via deze catalogus worden aangevraagd. Ze bevinden zich in andere archieven en verzamelingen, soms zelfs buiten het Zeeuws Archief. Ze moeten via de nummers uit de betreffende inventarissen van die archieven en verzamelingen worden aangevraagd of bij de andere instellingen ter inzage worden gevraagd. Meer informatie hierover is bij iedere beschrijving van een document te vinden in het detailscherm.
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Categorie:
laatste wijziging 07-09-2021
121 beschreven archiefstukken