Uw zoekacties: Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC), 1720-1889

20 Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC), 1720-1889 ( Zeeuws Archief )

Hulp bij uw onderzoek.
De informatie in deze website is zeer divers en bedoeld voor mensen met een belangstelling voor historisch of genealogisch onderzoek.
Wij trachten de informatie zo eenvoudig mogelijk te houden, maar beseffen ook dat de aard van de informatie soms wel enige studie of historische inzicht vereist.

Zoeken en bladeren

  • Bladeren
    De meest eenvoudige manier van werken is het zoeken te starten zonder zoekterm. U kunt dan bladeren door alle aanwezige toegangen.
  • Eenvoudig zoeken
    Wilt u een specifieker resultaat dan adviseren wij u te starten met één zoekterm. Het resultaat dat u krijgt voldoet aan de zoekterm. U kunt het resultaat verder verkleinen door meerdere zoektermen op te geven.
  • Uitgebreid zoeken
    Kiest u voor uitgebreid zoeken dan kunt u afhankelijk van de situatie meerdere zoekvelden invullen, waarna het resultaat zal voldoen aan de specifieke zoekactie. In iedere veld kunnen meerdere zoektermen worden ingevuld.
  • Zoektermen combineren
    Zoektermen worden gecombineerd De zoekfunctie voegt automatisch "en" toe tussen de verschillende zoekmogelijkheden die worden gebruikt. Zo kunnen 'zoeken met alle woorden' en 'zoeken met één van de woorden' worden gecombineerd.
  • Booleaanse operatoren
    Normaal worden meerdere zoektermen altijd gecombineerd met AND. U kunt bij het zoeken in een zoekveld ook gebruik maken van de Booleaanse operatoren: NOT en OR. De zoekacties met NOT beperken het zoekresultaat, terwijl OR veel meer resultaten oplevert.
    OR wordt vooral geadviseerd bij een bekende variatie op de schrijfwijze, bijvoorbeeld:
    - Den Haag OR ’s-Gravenhage
    - Vereeniging OR Vereniging
  • Woordcombinatie
    Wilt u zoeken met een woordcombinatie in een vaste volgorde (bijv. Vereniging tot behoud van natuurmonumenten), zet deze woorden dan "tussen aanhalingstekens".

Verfijnen
In de meeste gevallen zal naast het zoekresultaat een mogelijkheid tot verfijnen worden aangeboden. Verfijnen kan bijvoorbeeld op materiaalsoort, maar in andere gevallen op plaats en straat. Dit is afhankelijk van het archiefmateriaal dat geselecteerd is.

Sorteren
De resultaten staan gesorteerd in een standaard sortering. Dit kan per toegang verschillend zijn. In de meeste gevallen kan voor een andere sortering worden gekozen.

Digitaliseren op verzoek
Zie http://www.zeeuwsarchief.nl/over-ons/tarieven

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
20   Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC), 1720-1889
Inleiding
1. Woord vooraf (2011)
2. Inleiding (1951)
3. Bijlagen (2009)
3.1. Bijlage 1: Literatuur (deels) gebaseerd op onderzoek in het archief
3.2. Bijlage 2: Lijst van directeuren van de Commercie Compagnie van Middelburg, 1720-1869
3.3. Bijlage 3: Artikel 'Een belangrijke bron voor de geschiedenis van onze scheepvaart: de journalen der Middelburgsche Commercie Compagnie, 1720-1809'
20 Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC), 1720-1889
Inleiding
3. Bijlagen (2009)
3.3.
Bijlage 3: Artikel 'Een belangrijke bron voor de geschiedenis van onze scheepvaart: de journalen der Middelburgsche Commercie Compagnie, 1720-1809'
Organisatie: Zeeuws Archief
laatste wijziging 19-05-2014
W.S. Unger, 'Een belangrijke bron voor de geschiedenis van onze scheepvaart: de journalen der Middelburgsche Commercie Compagnie, 1720-1809', in: Mededelingen van de Nederlandse Vereniging voor Zeegeschiedenis 5 (december 1962) 2-4
In het stormachtige jaar 1720 dat, niet geheel ten onrechte, in onze economische geschiedenis als 'Het Groote Tafereel der Dwaasheid' bekend staat, werd te Middelburg - toen nog een belangrijke handelsstad - bovengenoemde handelsonderneming opgericht. Van dat jaar tot 1807 reedde zij schepen uit naar alle werelddelen; nadien sleepte zij als werf, die van het begin af tot het bedrijf behoorde, tot 1889 moeizaam het leven voort, alleen tussen 1851 en 1853 nog een paar reizen naar Java ondernemend [1].
Haar nautische expansie valt duidelijk in twee perioden uiteen. Van de oprichting tot in de jaren '50 strekte haar bedrijvigheid zich uit naar de door Hollanders en Zeeuwen sedert eeuwen bevaren havens van Oostzee, Frankrijk, het Iberisch schiereiland en de Middellandse Zee, daarnaast naar Afrika, met name naar Guinee en Angola, en de West-Indiën. Wel zijn in deze periode ook enkele slavenreizen gemaakt - de eerste in 1732 -, maar de traditionele handelsproducten dier landen, nl. goud en olifantstanden in Afrika, tropische producten in Amerika, overwogen. Na het midden der eeuw echter verandert het beeld. De Europese vaart met inbegrip van enkele reizen naar IJsland en Straat Davis (walvisvaart) houdt in die jaren geheel op, terwijl die op Afrika en West-Indië een gans ander karakter kreeg: in de plaats van de vaart heen-en-weer Guinee-Europa of West-Indië-Europa kwam overwegend de driehoekshandel Afrika-West-Indië-Europa. 296 economische uitredingen der Compagnie zijn ons over de gehele periode bekend; daarvan bepaalden 52 zich tot het Europese handelsgebied, 91 tot West-Indië (inclusief twee naar de Zuidzee), 40 tot Guinee c.a., 113 waren driehoeksreizen, d.w.z. slavenreizen. Van de 114 uitredingen, die van 1756, het jaar waarin de Europese belangen der Compagnie ophielden, tot 1807, toen de laatste slavenreis werd ondernomen, plaatsvonden, waren 92 slavenreizen; over de periode 1766-1807 waren deze cijfers zelfs 74 en 65!
Van deze reizen werd schip voor schip en reis voor reis een afzonderlijke administratie gehouden. De financiële totalen over ieder schip met al diens reizen werden neergelegd in de scheeps- of rederijboeken, bevattende 'rekening van de aanbouw en verdere equipagie en de rekeningen der successievelijke reizen'. Voorop gaan de cargaboeken, de waren vermeldend, aan de kapiteins meegegeven voor de aankoop (inruil) der negers; dan volgen de negotieboeken [2], die de inkoop van deze registreerden. Beide zijn van nut voor de economische kant van het bedrijf; zij stelden, met andere bronnen - notulen, brieven enz. - ons in staat van de slavenhandel der Compagnie een vrij volledig beeld te geven [3]. Zeer veel werd daarvoor ontleend aan de journalen, niet in boekhoudkundige doch in nautische zin, der kapiteins en zij zijn het vooral die de aandacht der nautische historici verdienen. Voor ruim de helft van alle reizen - om precies te zijn van 150, nl. 29 van reizen naar de kust van Afrika, 44 naar de West-Indiën, 73 van driehoeksreizen, 3 naar Europese havens (inclusief een walvisvaart), een naar de Zuidzee - zijn journalen bewaard [4]. Wij hebben hier dus te maken niet met wat verspreide gegevens, maar met een vrij compact materiaal, dat door zijn veelvuldigheid ook t.a.v. nautische onderwerpen, evenals betreffende de slavenhandel het geval was, meer betrouwbare conclusies mogelijk kan maken [5]. Uit mijn boven (zie noot 1) genoemde inventaris kan men ze gemakkelijk uitlezen (nrs 172, 176 enz.).
Van deze 150 journalen zijn 145 gehouden door de kapiteins, drie (inv.nrs 300, 1234, 1397) door de (opper) stuurman, een (inv.nr 187) door de 'derde waak' of derde stuurman, een (inv.nr 321) door de secretaris [6]. Naast deze zijn er nog vijf dubbele journalen, gehouden door andere officieren, nl. twee (inv.nrs 236, 1412) door de (opper) stuurman, twee (inv.nrs 301, 1105) door de onderstuurman, ook wel tweede stuurman genoemd, een (inv.nr 321) door de 'derde waak'; van twee (inv.nrs 1071, 1209) is er een onvoltooid duplicaat van onbekende hand, van een (inv.nr 430) een afschrift. Men ziet hieruit hoezeer de kapitein de normale redacteur van het journaal was. Deze taak was hem dan ook speciaal in zijn instructie opgedragen: 'wert den capteyn of die bij sijn overlijden de commande sal voeren wel expresselijck gelast en geordonneert zijn boecken (hiermee zijn de koopmansboeken bedoeld) en journaal alle dag effen te stellen' [7]. Terecht stelden directeuren dan ook de eis dat hij een 'cappabel' kapitein moest zijn, 'een zeeman en negotiant' [8]. Of zij voor de vervulling van hun taak aan een proef waren onderworpen, zoals Gaston Martin voor Nantes - de Franse slavenstad bij uitstek - vermeldt, is niet gebleken, maar dat hun praktische kennis groter zal zijn geweest dan hun theoretische lijkt wel aannemelijk.
Deze journaals nu brengen, behalve gegevens over de reisduur, de gebruikelijke nautische waarnemingen over 'vaak slegt, moeilijk en verdrietig weer', over 'contrarijwinden, stilte, labber- en flauwe coeltens, stormen, travaeten (= travaden of rondlopende buien met regen en felle onweersverschijnselen, in 't Portugees trovodda), 'sterke raveling van stroom', vooral op de kust van Angola, vaarsnelheid en bestek, die de deskundigen op dit gebied tot nadere bestudering mogen verlokken. Zoals reeds is gezegd, vormen zij ten aanzien hiervan een compact geheel, maar ook omtrent meer 'individuele' onderwerpen brengen zij nuttige mededelingen. Zo bevat het journaal van de reis van Het Vergenoegen (inv.nr 1103) - overigens helemaal geen vergenoegen - achteraan een overzicht van vertrek en aankomst van plaats tot plaats; een ander (inv.nr 765) geografische en astronomische gegevens betreffende de Spaanse West-Indiën. Landopdoeningen vindt men in de beide exemplaren van het journaal van de merkwaardige reis langs de westkust van Zuid-Amerika van de Don Louis in 1724-1727 (inv.nrs 320-321), en naar ik meen in enkele andere. Van belang is ook de verhandeling: 'Konst der stuurlieden' in het journaal van een reis, 1742-1743 gedaan naar de kust van Afrika, opgesteld door een jong en stellig veelbelovend officier, de derde waak Chr. Ranger. Bovendien kan gewezen worden op de waarde van deze grote reeks journalen voor een onderzoek naar het leven van de schepeling. De sterftecijfers op de diverse tochten, de duur van het soms voortijdig verlaten dienstverband en talloze andere zaken kunnen eruit samengelezen worden, waarbij ook nog ter beschikking staan de monsterrollen voor 215 reizen naar alle gebieden, die de Middelburgsche Commercie Compagnie bestreken heeft [9].
Tenslotte zij nog medegedeeld dat voor enkele reizen (inv.nrs 516, 523, 929, 936) een modeljournaal werd gebruikt, waarbij kolommen waren gedrukt. Op de linkerbladzijde kwamen de volgende hoofden voor: Maanden, Dag, Aanteekenswaardige zaken, Ontdekkingen en Voorvallen; op de rechterbladzijde: Dag, Coers, Mijl, Gegiste breete, Lengte, Bevond(en) breete, Naaldwijzing, Winden, Kragt van de wind en hoedanigheid van 't weer.
-
laatste wijziging 01-12-2023
2.849 beschreven archiefstukken
2.764 gedigitaliseerd
totaal 305.233 bestanden

Kenmerken

Datering:
1720-1889
Andere namen:
Commercie Compagnie van Middelburg (CCvM), Middelburgse Commercie Compagnie (MCC)
Vestigingsplaats:
Middelburg
Omvang:
100 meter
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1945-1950
Titel publicatie:
W.S. Unger, Het archief van de Middelburgsche Commercie Compagnie ('s-Gravenhage 1951)
Opmerking:
Dit archief is in 2013-2015 gedigitaliseerd in het kader van Metamorfoze - Nationaal programma voor het behoud van het papieren erfgoed. De originele stukken worden in de studiezaal niet meer ter inzage gegeven. Een index op persoonsnaam van de bemanningsleden voorkomende in de monsterrollen over de periode 1721-1802 is beschikbaar via het personenzoeksysteem Zeeuwen Gezocht.
Beschrijving:
De Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC) was een onderneming die in de achttiende eeuw een grote rol in de internationale handel in slaven had. Het archief van de MCC is uniek omdat hierin de administratie over de slavenhandel vrijwel volledig en intact aanwezig is. Dat maakt dit archief wereldwijd tot een uiterst zeldzame bron van gedetailleerde administratieve gegevens over de handel in slaven. The Archives of the Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC) ['Trade Company of Middelburg'], are both a unique and, from a global perspective, crucial collection of documentary heritage, that allows a greater understanding of the slave trade in the so-called triangle trade from Middelburg, the capital of the province of Zeeland in the Netherlands, across the Atlantic in the 18th century (1730-1800).
Inzage:
Online
Bijzonderheden:
Op 25 mei 2011 is het archief van de Middelburgse Commercie Compagnie (MCC) geplaatst op de UNESCO werelderfgoedlijst van documenten 'Geheugen van de Wereld'. On May 25, 2011 the archive of the Middelburgse Commercie Compagnie (MCC) was inscribed on the UNESCO International Register 'Memory of the World'.

logo
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland
Thema trefwoorden:
Categorie:
laatste wijziging 01-12-2023
2.849 beschreven archiefstukken
2.764 gedigitaliseerd
totaal 305.233 bestanden