Mijn Studiezaal (inloggen)
1655 Kiezersvereniging De Grondwet, Middelburg, 1857-1880 ( Zeeuws Archief )
1655
Kiezersvereniging De Grondwet, Middelburg, 1857-1880
Inleiding
Toen de in 1848 herziene grondwet aan een deel van het Nederlandse volk het recht verleende invloed uit te oefenen op het staatsbestuur, door rechtstreeks zijn vertegenwoordigers in de Staten Generaal, Provinciale Staten en gemeenteraden te benoemen, deed zich de behoefte gevoelen aan samenwerking, niet alleen, maar ook en vooral aan leiding en voorlichting van degenen, die van tijd tot tijd zouden geroepen worden een of meer vertegenwoordigers in die vergaderingen te benoemen. Uit deze behoefte zijn, aanvankelijk de van tijd tot tijd bijeengeroepen samenkomsten van kiezers in het algemeen, later de gesloten verenigingen van gelijksgezinde kiezers ontstaan, met het doel dezen de gelegenheid te geven zich met elkander te verstaan.
Al langere tijd bestond ook in Middelburg bij vele liberale kiezers de behoefte aan een kiezersvereniging. Op 24 mei 1858 werd door initiatiefnemer G.A. Fokker een schrijven gericht aan een aantal kiezers. Hierin wees hij op het bezwaar dat de open kiezersvergaderingen niet voldeden aan het oogmerk en generlei waarborg leverden, omdat door soms zeer weinig kiezers bij meerderheid van een gering aantal stemmen, kandidaten werden aangewezen. Hij vond het daarom wenselijk een besloten kiezersvereniging te vormen, welker leden op de keuze van medeleden invloed konden uitoefenen en aan een reglement waren gebonden. Dit schrijven ging vergezeld van een ontwerpreglement ter kennisneming. Twintig kiezers verklaarden zich bereid hun medewerking te verlenen om tot oprichting van bedoelde vereniging over te gaan. Op 29 mei 1858 vond de eerste vergadering plaats en werd een voorlopig bestuur bestaande uit vijf leden samengesteld en na enige wijzigingen het reglement aanvaard.
De vereniging had ten doel om door aanbeveling van kandidaten voor het lidmaatschap van de Tweede Kamer van de Staten-Generaal, van de Provinciale Staten van Zeeland en van de Gemeenteraad van Middelburg, aan de verkiezingen een gepaste leiding te geven en daardoor te trachten aan de openbare belangen bevorderlijk te zijn (art. 1). Zij trachtte dat doel te bereiken door geen andere personen als kandidaten aan te bevelen, dan die haar als eerlijk, ijverig, bekwaam en aan de constitutionele regeringsvorm gehecht bekend waren, en van wie men de bevordering van de algemene, gewestelijke of plaatselijke belangen in de vrijheidslievende zin meende te kunnen verwachten (art. 2). Tot leden werden geen personen aangenomen dan die bevoegd waren kiesrecht uit te oefenen en ingezetenen van Middelburg waren (art. 3). De leden verbonden zich alle kosten te zullen dragen, welke hoofdelijk werden omgeslagen (art. 7).
Spoedig na de oprichting meldden zich veertien anderen aan, zodat de vereniging in 1861 uit 34 kiezers bestond. In datzelfde jaar sprak men reeds over ontbinding van de vereniging of anders wijziging van het reglement omdat het aantal leden te gering bleef. Het bestuur was van mening dat twee bepalingen van het reglement velen ervan afhielden om lid te worden en wel die betreffende de ballotage (art. 4) en die welke een voordracht van kandidaten door het bestuur eiste (art. 13). In de ledenvergadering van 20 november 1861 werd het reglement aldus gewijzigd.
Veel verandering bracht dit echter niet wat betreft vermeerdering van het ledenaantal, integendeel, het aantal liep iets terug. Ook was de opkomst der leden op de vergaderingen zeer slecht. Omdat door alle leden de wenselijkheid was kenbaar gemaakt tot het oprichten van een centrale kiesvereniging, werd in 1879 een commissie benoemd met de opdracht een ontwerp-reglement samen te stellen. Hierin werd ook aan niet-kiesgerechtigden de gelegenheid gegeven lid te worden.
Het 'reglement voor de liberale centrale kiesvereeniging te Middelburg', zoals dat heette, werd in de vergadering van 2 april 1880 goedgekeurd en zou op 1 juli in werking treden. Over de vraag of deze kiesvereniging een gewijzigde voortzetting van 'de Grondwet' was werd door de leden verschillend geoordeeld, maar wel was men eenparig van gedachte dat het zeer wenselijk was dat nieuwe krachten de centrale kiesvereniging zouden regelen; het tegenwoordig bestuur was daartoe niet bereid maar zou tot 30 juni blijven fungeren wanneer 'de Grondwet' zou ophouden te bestaan.
Uit deze vergadering werd een commissie benoemd om de voorbereidende maatregelen te treffen tot oprichting van de centrale kiesvereniging. In de laatst gehouden vergadering van 12 oktober 1880 deelde deze commissie mee dat zij in haar opdracht niet was geslaagd en naar haar mening de tijd gekomen was de kiezersvereniging 'de Grondwet' te ontbinden. Na enige discussie werd aldus besloten 'omdat gebleken is dat 'de Grondwet' haar prestige van vroeger geheel en al verloren heeft'. Alhoewel een reglement voor de centrale kiesvereniging was samengesteld heeft deze dus in feite nooit bestaan.
Uiteindelijk werd in 1885 toch weer een nieuwe kiesvereniging opgericht, de Liberale Kiesvereniging Eendracht Maakt Macht (zie toegang 1656), onder andere op initiatief van enkele oud 'Grondwet'-leden.
In de genoemde vergadering van 12 oktober 1880 werd eveneens besloten het archief verzegeld over te dragen aan het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, alwaar het minstens tien jaren zou moeten berusten. In 1956 schonk het genootschap het archief aan het Rijksarchief in Zeeland (Aanwinst 1956.26). In 1980 droeg het rijksarchief het archief over aan het Gemeentearchief Middelburg (Aanwinst 1980.48). Sinds 2000 is het archief in beheer bij het Zeeuws Archief.
Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), archief Kiezersvereniging De Grondwet te Middelburg, inv.nr(s) ..., daarna verkort als: ZA, De Grondwet, inv.nr(s) ...
laatste wijziging 23-05-2023
11 beschreven archiefstukken
Inventaris
2 Reglementen, 1858, 1861, 1870 en 1875. 1 pak
1655 Kiezersvereniging De Grondwet, Middelburg, 1857-1880
Inventaris
2
Reglementen, 1858, 1861, 1870 en 1875. 1 pak
Datering:
1858, 1861, 1870 en 1875
Vorm:
1 pak
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Organisatie: Zeeuws Archief
laatste wijziging 28-11-2020
laatste wijziging 23-05-2023
11 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1857-1880
Andere namen:
Kiesvereniging De Grondwet, Liberale Kiesvereniging
Vestigingsplaats:
Middelburg
Omvang:
0,2 meter
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1956
Titel publicatie:
J. de Kuijper, 'Het archief der kiezersvereniging 'De Grondwet' te Middelburg, 1857-1880', in: Rijksarchief in Zeeland. Gebundelde inventarissen. Deel II (Middelburg 1976) 125-130
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Gemeente Middelburg
Categorie:
laatste wijziging 23-05-2023
11 beschreven archiefstukken
