In het provinciaal blad van 30 december 1925 werd bekend gemaakt dat de provincie Noord-Holland als eerste provincie van Nederland een eigen adviserend orgaan had ingesteld voor het stelselmatig behandelen van vraagstukken van ruimtelijke aard, dit op initiatief van het Statenlid dr. Th. van der Waerden.
De eerste vergadering van de Vaste Commissie voor de Uitbreidingsplannen in Noord-Holland (ingesteld in 1925) vond op 26 februari 1926 plaats.
Na de herziening van de Woningwet in 1930 kreeg het bovengemeentelijk werk van de commissie deels de vorm van bevordering van totstandkoming van streekplannen. De naam van de commissie werd toen gewijzigd in Vaste Commissie voor de Uitbreidingsplannen en Streekplannen in Noord-Holland.

De instelling van de Rijksdienst voor het Nationale Plan op 15 mei 1941 maakte een reorganisatie van het stedenbouwkundig apparaat, de Vaste Commissie voor Uitbreidingsplannen en Streekplannen, in de provincie Noord-Holland noodzakelijk. Deze Commissie werd op 1 juni 1943 opgeheven.
De toen reeds bestaande Streekplancommissie voor de IJmond-Noord werd als Vaste Commissie voor het betrokken streekplangebied aangemerkt.
Ten behoeve van de ruimtelijke ordening en de coördinatie van de planologische maatregelen werd voor de commissie een Provinciale Planologische Dienst ingesteld bij besluit van 12 mei 1943, nr 299, waarvan de Commissaris van de Provincie het hoofd was.
De onderdelen van de dienst waren: de Raad van Bijstand, de Vaste Commissie, Commissie voor de Gemeentelijke Plannen en een bureau.
De Raad van Bijstand zou adviseren over planologische aangelegenheden van algemene aard.

Echter de raad kwam na de installatievergadering niet meer bijeen als gevolg van voldoende samenstelling van andere commissies, daardoor bestond er aan de werkzaamheden van de raad geen behoefte.
De Vaste Commissie was belast met het voorbereiden van de streekplannen.
De Commissie voor de Gemeentelijke Plannen gaf voorlichting en adviseerde gemeentebesturen over besluiten van de Woningwet. Tevens adviseerde zij over vaststelling, herziening of intrekking van rooilijnbesluiten, over voorschriften voor de bebouwde kommen en uitbreidingsplannen voor een gebied waarvoor een streekplan werd voorbereid.

Het bureau had tot taak het voorbereiden van de werkzaamheden van de Raad en de Commissies, zoals het opmaken van stedenbouwkundige projecten en voorstellen van planologische aard, het geven van voorlichting en het voeren van de administratie. Het bureau werd gevormd door ambtenaren in dienst van de Provinciale Waterstaat (PWS) die een afdeling van die dienst vormden en als zodanig ook binnen die dienst werkzaam waren. De PPD was dus een afdeling, van 1943 tot 1961, van PWS en gehuisvest binnen het dienstgebouw aan de Nieuwe Gracht te Haarlem.
Bij besluit van GS van 6 december 1950, nr. 245, werd de organisatie van de dienst, per 1 december 1950, gewijzigd. Toen de bestaande regeling vervallen werd verklaard, werden drie zelfstandige adviserende commissies ingesteld, te weten: de Vaste Commissie, de Commissie voor Gemeentelijke Plannen, de Commissie voor Sociaal-Wetenschappelijke Vraagstukken en het bureau, bestaande uit de directie, gevormd door secretarissen van de genoemde commissies en ambtenaren van de dienst.

De algemene leiding van de dienst berustte bij de voorzitters van bovenstaande commissies. Genoemde secretarissen en ambtenaren waren nog steeds ambtenaren van de PWS.
De Vaste Commissie hield zich bezig met stedenbouwkundige vraagstukken, in het bijzonder de voorbereiding van de streekplannen, het adviseren daarover en leggen van contacten met andere commissies indien dit noodzakelijk was. De Vaste Commissie beschikt als orgaan, dat haar werkzaamheden voorbereidt, over de Technische Commissie. Deze Technische Commissie maakt ondermeer pre-adviezen op die ook verschenen in de vorm van streekplanontwerpen.
De Commissie voor Gemeentelijke Plannen hield zich bezig met stedenbouwkundige vraagstukken van gemeentelijk belang.

De Commissie voor Sociaal Wetenschappelijke Vraagstukken behoorde de sociaal-wetenschappelijke grondslagen na te gaan, waarop stedenbouwkundige werkzaamheden dienen te berusten. Tevens adviseerde deze commissie aan andere organen van de dienst, het provinciaal bestuur, gemeentebesturen en andere instanties.
In 1961 onderging de organisatie van de dienst een belangrijke wijziging. Op 1 augustus trad het organisatiebesluit, van 21 juli 1961, voor de PPD van Noord-Holland in werking.
Het oude besluit van 6 december 1950 kwam daarmee te vervallen.
De PPD werd, na lange tijd een afdeling van PWS te zijn geweest, een zelfstandige tak van dienst.
Werd de leiding aanvankelijk gevormd door de secretarissen van de drie adviserende commissies, vanaf 1 augustus 1961 werd de leiding opgedragen aan één directeur, dr. ir. R. van de Waal.
Hij volgde daarmee feitelijk ir. P.K. van Meurs op die, vanaf zijn aantreden in 1943, na een lange carrière in de planologische activiteiten van de provincie Noord-Holland op 1 september 1961 de 65-jarige leeftijd bereikte en als gepensioneerd ambtenaar daarmee de dienst verliet.
Sinds de oprichting van de PPD is hij steeds bij deze dienst werkzaam geweest.

In de periode dat hij het secretariaat voerde van de Vaste Commissie, de Technische Commissie en de streekplancommissies, kwamen de streekplannen voor de Zaanstreek, IJmond-Noord en Zuid-Kennemerland tot stand.
In maart 1962 vond de verhuizing van de Stolbergweg naar het nieuwe PWS dienstgebouw aan de Zijlweg hoek Westelijke Randweg plaats. Daarvoor was men, net als PWS, op de Nieuwe Gracht gehuisvest geweest.
De huisvesting van de PWS en de PPD in het nieuwe, moderne gebouw was een groot voordeel, gezien de noodzaak tot nauwe samenwerking tussen de twee diensten.
Door verdere uitbreidingen verhuisde men in 1974 naar een eigen onderkomen aan de J.J. Hamelinckstraat.
De belangstelling voor ruimtelijke ontwikkeling is in 10 jaar (1960-1970) sterk toegenomen. In het begin van de jaren 60 waren het alleen de geïnteresseerden die belangstelling hadden voor planologie en ruimtelijke ordening.

Het besef dat de samenleving door economische en technische ontwikkelingen onherstelbare schade zou lijden aan het natuurlijk milieu, als er niet zou worden ingegrepen, groeide. Lucht- en waterverontreiniging, geluidshinder en natuurbehoud werden onderwerpen waarbij de mensen zich steeds sterker betrokken voelden.
In oktober 1986 was het 60 jaar geleden dat de Vaste Commissie voor Uitbreidingsplannen met haar werkzaamheden begon, rond deze tijd bestond de PPD als zelfstandige tak van dienst 25 jaar. Dit dubbele jubileum mocht niet ongemerkt voorbijgaan.
Circa 1000 uitnodigingen werden er verstuurd om van 25 februari 1987 een mooie dag te maken. Op het programma stond onder andere een symposium, excursies en een tentoonstelling.

Met deze activiteiten wilde de PPD een bijdrage leveren aan de discussie over belangrijke planologische thema's, tevens wilde de dienst laten zien met welke onderwerpen en beleidsterreinen zij zich in het verleden had beziggehouden en in de toekomst nog mee bezig zou gaan houden.
Provinciale Staten zijn in december 1987 akkoord gegaan met de reorganisatie van de Algemene Dienst.
De nieuwe Dienst Ruimte en Groen werd gevormd uit delen van de PWS, delen van de Griffie en nagenoeg de gehele PPD. Daarmee werd een organisatorisch kader geschapen dat volwaardig de uitdaging ruimtelijk ordenen tegemoet zou treden.