Uw zoekacties: Schouwbroekerpolder onder Heemstede

3866 Schouwbroekerpolder onder Heemstede ( Noord-Hollands Archief )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiƫrarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiƫrarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
1. Geschiedenis van de polder
3866 Schouwbroekerpolder onder Heemstede
Inleiding
1.
Geschiedenis van de polder
Organisatie: Noord-Hollands Archief
De Schouwbroekerpolder is in het verleden ook wel aangeduid als de Nieuwe Schouwbroekerpolder of Polder Schoubrouck. Deze kleine polder lag in de gemeente Heemstede, ten westen van het Spaarne. Het gebied viel in het huidige Hoogheemraadschap van Rijnland, district Noord.
Sinds wanneer de polder onder deze naam heeft bestaan, is niet meer na te gaan. De gronden behoorden vroeger tot de ambachtsheerlijkheid Heemstede, specifiek van het Bernardinerklooster De Hemelpoort, gesticht in 1457. Rond 1623 is de polder bedijkt onder leiding van ambachtsheer Adriaan Pauw. Van die tijd lijkt ook de aanduiding nieuwe Schouwbroekerpolder te dateren. Vermoedelijk korte tijd erna is de Schouwbroekermolen gebouwd. In het register van de lenen, boeten, houtverkoping en beambten in Heemstede over de periode 1546-1794 worden namelijk ook de namen van de molenmeesters van de Veenpolder, van de Nieuwe Westerhouterpolder en van de Nieuwe Schouwbroekerpolder genoemd. De eerste molenmeester van laatstgenoemde polder werd benoemd op 12 augustus 1666. Tot halverwege 1691 worden bij de namen van de molenmeesters ook namen van regenten van het Sint Elisabeths Gasthuis in Haarlem genoemd. De Schouwbroekermolen stond vlak aan het Spaarne, op de plaats van de latere hoek van de Eerelmanstraat en de Tooropkade.
Ook op een tekening van H. Spilman uit ongeveer 1750 is al een molen in de Schouwbroekerpolder te zien. Of dat de molen is die tot in de 20ste eeuw de polder heeft bemaald, is niet met zekerheid te zeggen. In elk geval is uit het archief niet gebleken dat sinds het einde van de 18de eeuw een nieuwe molen is gebouwd.
In de polder lagen sinds minimaal de 17de eeuw diverse buitenplaatsen, namelijk Bronstee, Leewenhooft en huis te Craijenest en diverse herbergen.
Rond 1920 werd door het gemeentebestuur van Heemstede in de polder een woonwijk gepland. Er zou bebouwing verrijzen tussen de Heemsteedse Dreef, de Crayenestervaart, het Spaarne en de Bronsteevaart, dus ook op de plek waar de molen stond. In 1921 besloot het gemeentebestuur om de nieuwe straten in dit wijkje de namen van schilders te geven. De molen werd kort daarop gesloopt, protest van omwonenden mocht niet baten. Wel werd met een gevelsteen in een huis op de hoek van de Eerelmanstraat en Tooropkade de herinnering aan de molen levend gehouden. In 1924 kwam er een nieuw bemalingsgebouw ter vervanging van de molen.
Vooralsnog bleef echter een groot deel van het poldergebied onbebouwd. In 1933 kreeg de IJsvereniging De Volharding (opgericht in 1917), die tot dan toe een ijsbaan aan de Van Merlenvaart had, een ijsbaan in de Schouwbroekerpolder, ten zuiden van de Bronsteevaart naast het Bronsteepark (tegenover de Wagnerkade). Tot na 1950 heeft de ijsbaan daar gelegen.
Inmiddels was het grootste deel van de voormalige Schouwbroekerpolder ten oosten van de Heemsteedse Dreef, hoewel nog onbebouwd, aangekocht door de gemeente Heemstede. In 1938 verzocht de gemeente om ook de resterende gronden aan te kopen. Dat ging niet door.
De situatie bleef tot begin jaren 70 van de 20ste eeuw ongewijzigd. Eind jaren 60 ontwikkelde de gemeente Heemstede concrete plannen voor grootschalige woningbouw in de Schouwbroekerpolder. Gezien het aanstaande aftreden van de voorzitter en de secretaris-penningmeester, werd besloten om de Schouwbroekerpolder met ingang van 1 januari 1972 alsnog op te heffen. Alle gronden werden aangekocht door het gemeentebestuur van Heemstede en in de navolgende jaren werd het hele gebied bebouwd.
2. Geschiedenis van het archief en verantwoording van de inventarisatie
3. Bronnen
Erfgoedstuk

Kenmerken

Datering:
1782-1971
Omvang in meters:
3,75
Periode documenten:
1782-1971 (1972)
Openbaarheid:
openbaar
Raadpleegmogelijkheid:
Gebruiksinformatie:
Inventaris inv.nrs. 1-126.
Gemeente:
Heemstede