3553 Nederlands-Hervormde Gemeente te Bloemendaal ( Noord-Hollands Archief )
3553
Nederlands-Hervormde Gemeente te Bloemendaal
Inleiding
1. Geschiedenis en organisatie
3553 Nederlands-Hervormde Gemeente te Bloemendaal
Inleiding
1.
Geschiedenis en organisatie
Initiatiefnemers van de kerk in Bloemendaal waren twee Haarlemse burgemeesters, Johan Claesz Loo en Johan vander Camer, en twee Amsterdamse kooplieden, Lucas en Matthijs van Valkenburg, die in de omgeving een buitenverblijf bezaten. Zij vroegen in 1631 aan de classis Haarlem toestemming om in hun dorp een kerk te mogen bouwen en een predikantsplaats te krijgen. De toestemming kwam op 22 maart 1632. Op paasmaandag (12 april) vond ‘in een oude schuur’ de eerste kerkdienst plaats. Op 21 september 1633 kreeg Bloemendaal zijn predikantsplaats en op 19 februari 1634 volgde de bevestiging van de eerste predikant, Johannes Lubberti. Op 25 maart 1636 nam men het nieuwe kerkgebouw in gebruik. In 1637 kreeg de kerk een klok. In 1759 kreeg de kerk aan de oostzijde een aanbouw die dienst ging doen als consistoriekamer. De ramen in de kerk werden ontworpen en beschilderd door de Haarlemse kunstenaar Pieter Holsteyn. De kerkvoogdij verkocht ze in 1867. Al snel werden er kopieën geplaatst en werden er ramen teruggekocht. In 1895 onderging de kerk een grondige restauratie. Pas in 1816 werd een orgel in de kerk geplaatst door orgelbouwer Johan Caspar Friedrichs te Gouda. Het deed dienst tot 1881 toen het echtpaar Borski-Sillem de kerk een nieuw orgel schonk. Dit bleek in 1940 aan vervanging toe, maar pas in 1957 was de financiering rond voor een nieuw orgel, dat twee jaar later gereed kwam. Sinds 1993 klinkt het orgel van de 18e-eeuwse Leidse orgelbouwer Van Assendelft in de Bloemendaalse dorpskerk.
Tegelijkertijd met de kerk werden een pastorie en een schoolgebouw annex schoolmeesterwoning gebouwd. In 1875 werd besloten tot nieuwbouw van de pastorie. Het jaar daarop kwam de nieuwe pastorie, ontworpen door de Haarlemse architect A. van der Steur, gereed. Op 22 april 1636 kreeg de eerste schoolmeester, Hercules Jacobs, een vaste aanstelling. In 1833 bouwde men aan de Kerklaan een nieuwe school en in 1881 kwam een nieuwe onderwijzerswoning gereed. Na een schenking van grond aan de Zomerzorgerlaan kon in 1910 een nieuwe christelijke school worden betrokken. Het betrof een school voor L.O en U.L.O. In 1949 werden de scholen gesplitst. Op 27 december 1879 besloot de Borski-Sillem Stichting tot de vestiging van een naai- en bewaarschool in Bloemendaal. Het jaar daarop gingen de lessen aan de Boslaan van start. In 1981 trok de Borski-Sillem kleuterschool bij de lagere school aan de Bos en Duinlaan in. In 1680 kocht de diaconie de voormalige herberg De Prins aan de Zijlweg en richtte het gebouw in als wees- en armenhuis. Het bestuur berustte bij diakenen en armmeesters. In 1812 werd het weeshuis gesloten. De armmeesters bleven echter in functie. Het gebouw Maranatha aan de Donkere Laan dateert uit 1879. Het werd gebouwd op kosten van Cornelia Willink, geboren Van Wickevoort Crommelin, met de bedoeling er bijbellezingen, catechisatie en zondagsschool te houden. In 1901 werd Maranatha aan de kerk geschonken. In 1926 kwam een apart Jeugdhuis gereed. Het is in de jaren tachtig overgedragen aan een aparte stichting.
Heel lang was het aantal Overveners dat in Haarlem kerkte zo gering dat er van een aparte kerk nog geen sprake kon zijn. Pas in 1919 werden er serieuze plannen gesmeed om in Overveen een lokaal te zoeken voor bijbellezingen en catechisaties. Dat lukte drie jaar later. Op 22 december 1922 werd een schoollokaal van de Overveense lagere school in gebruik genomen. De Bloemendaalse predikant dr. M.J.A. de Vrijer en vanaf 1923 ds. J.C. van Dijk hielden, met de heer K. Koopman, zondagavonddiensten en bijbellezingen en vanaf 23 januari 1923 om de veertien dagen zondagmorgendiensten. Een jaar later stelden de erven van de weduwe Van der Vliet-Borski een stuk grond aan de Ramplaan voor de bouw van een kerk beschikbaar. Op 23 oktober 1926 nam men de (later zo genoemde) Opstandingskerk in gebruik. Ds. Charles de Beus was de eerste Overveense predikant. In 1939 werd het wijkgebouw ‘Irene’ aan de Elswoutlaan geopend. In de naoorlogse jaren ontstonden er drie wijkgemeenten met elk een eigen kerkenraad: Bloemendaal, Overveen en Aerdenhout (BOA). In 2002 kwam er een einde aan de BOA-structuur toen Aerdenhout zelfstandig werd. Bloemendaal en Overveen gingen evenwel samen verder. In 2004 kwam de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) tot stand. Op 10 januari 2009 fuseerden de hervormde gemeente van Bloemendaal en de gereformeerde kerken van Bloemendaal en Overveen tot de Protestantse gemeente te Bloemendaal en Overveen. Daarmee hield ook de reeds in 1980 tot stand gekomen Hervormd-Gereformeerde kerkengemeenschap Overveen op te bestaan.
laatste wijziging 10-01-2024
520 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 10-01-2024
520 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1952-2009
Omvang in meters:
12,85
Periode documenten:
(1877) 1952-2009 (2010)
Openbaarheid:
gedeeltelijk openbaar
Opheffing openbaarheidsbeperking:
toestemming gemeentearchivaris
Raadpleegmogelijkheid:
Haarlem, Jansstraat, raadpleging mogelijk binnen 30 minuten
Gebruiksinformatie:
Inventaris inv.nrs. 1-520. Lijsten van predikanten Bloemendaal, 1634-2009 (2011), Overveen, 1935-2009 (2011), en Aerdenhout, 1947-2002 (2016), in de inventaris. Inv.nrs. 2-5, 7-8, 23-24, 26-27, 29-30, 33, 81-88, 138-147, 174-179, 196, 199, 248, 253-257, 300-304, 320, 323, 325, 328, 334-335, 339, 341-343, 391, 393, 396-400, 403, 405, 407-408, 410-411, 413-414, 416-426, 429 zijn voor een periode van 50 jaar niet openbaar. Inv.nr. 318 is pas openbaar vanaf 2060.
Gemeente:
Bloemendaal
Categorie:
laatste wijziging 10-01-2024
520 beschreven archiefstukken