Uw zoekacties: Oprechte Haarlemsche Courant van het Museum Enschedé te Haar...

2490 Oprechte Haarlemsche Courant van het Museum Enschedé te Haarlem, Collectie van de ( Noord-Hollands Archief )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
De werkzaamheden van Koninklijke Joh. Enschedé BV – het vroegere Joh. Enschedé en Zonen – omvatten ruim 300 jaar drukkerij, uitgeverij, lettergieterij en de vervaardiging van waardepapieren zoals bankbiljetten en postzegels.
Het blad begon als weekblad, en dat blijkt ook uit de aanvankelijke titel: Weeckelijcke Courante van Europa. Op zaterdag 8 januari 1656 werd het voor het eerst uitgebracht door de uitgever Abraham Casteleyn, het sloeg voldoende aan om na tweeënhalf jaar twee keer per week te kunnen verschijnen: in juni 1658 werd het gesplitst in de Haerlemse Saturdaeghse Courant en de Haerlemse Dinsdaeghse Courant. Dit succes was deels te danken aan de efficiënte verspreiding van het blad. Het bracht ook een nadeel mee: goed voorbeeld deed goed volgen, en overdrukken van de krant werden in Haarlem, maar ook in Amsterdam, door concurrerende uitgevers verspreid. Casteleyn vroeg en kreeg daarop van de Haarlemse bestuurders het alleenrecht om zijn krant in Haarlem uit te brengen. Vanaf september 1664 heette de krant daarom Oprechte Haerlemsche Courant: met 'oprecht' werd 'op rechten gebasseerd' bedoeld.
In 1737 kwam het drukken van de Oprechte Haarlemsche Courant in de handen van Izaak en Johannes Enschedé. De drukkerij werd in dat jaar ook de eerste stadsdrukkerij van Haarlem. In de negentiende eeuw werd de spelling van de titel aangepast, die werd toen Opregte Haarlemsche Courant.
Als landelijk dagblad verloor de Oprechte Haarlemsche Courant in de twintigste eeuw de concurrentiestrijd met de nieuwere bladen. Het bleef echter nog decennia lang, met succes, voortbestaan als regionaal dagblad. In de Tweede Wereldoorlog fuseerde de Haarlemmer onder druk van de Duitse bezetter met Haarlem's Dagblad. Sindsdien maakt dat blad er aanspraak op de oudste krant ter wereld te zijn. De titel komt nog steeds als onderkop voor in de kop van het Haarlems Dagblad, en luidt daar 'Oprechte Haerlemse Courant 1656'.
Het gedeelte van het archief van Koninklijke Joh. Enschedé BV (Historisch Bedrijfsarchief) te Haarlem, 1732-2013, toegangsnummer 2484, dat aan de Oprechte Haarlemsche Courant is gewijd, is buitengewoon omvangrijk. Niet alleen is in de 'Courantenboeken' opgenomen hoeveel exemplaren er aan postmeesters en agenten geleverd werden, ook bestaan er honderden 'Advertentieboeken', boeken waarin per adverteerder wordt opgegeven welke advertenties hij of zij opgegeven heeft, hoe vaak deze geplaatst moesten worden en tegen welke prijs.
Een bijzonderheid is de compleet bewaard gebleven correspondentie van Jacobus Blauw (1759-1829), de correspondent in Parijs die vanaf zijn aanstelling in 1819 tot enkele dagen voor zijn dood in 1829, om de twee à drie dagen naar Haarlem schreef over de gebeurtenissen in Frankrijk. Het zijn in totaal zo'n 1700 brieven (zie archief van Koninklijke Joh. Enschedé BV (Historisch Bedrijfsarchief) te Haarlem, 1732-2013, toegangsnummer 2484, inv. nrs. 1567HBA-1577HBA).
Inzage van de Oprechte Haarlemsche Courant is digitaal mogelijk via Delpher. De Oprechte Haarlemse Courant werd binnen het bedrijf gezien als een aparte bedrijfstak, samen met de drukkerij en de lettergieterij, waarbij, net als bij de andere twee bedrijfstakken, een lid van de familie Enschedé aan het hoofd stond. De collectie bevat alle exemplaren van de Oprechte Haarlemse Courant en diverse aanverwante edities. Ook losse exemplaren van andere oude kranten zijn te vinden in de collectie, bijvoorbeeld de Amsterdamse, Haagse, Utrechtse of Leidsche couranten. De ingekomen en minuten van uitgaande stukken en andere zaken omtrent de Oprechte Haarlemse Courant zijn te vinden in het archief van Koninklijke Joh. Enschedé BV (Historisch Bedrijfsarchief) te Haarlem, 1732-2013, zie toegangsnummer 2484. De Oprechte Haarlemse Courant werd gedrukt met de inhoud van de lettergieterij, de drukvormen en de vignetten. De krant is een mooi voorbeeld van hoe het bedrijf werkte en hoe alle bedrijfstakken samenwerkten.
Inventaris
1. Oprechte Haarlemsche Courant, 1662-1939
1.9. 1876-1900
2490 Oprechte Haarlemsche Courant van het Museum Enschedé te Haarlem, Collectie van de
Inventaris
1. Oprechte Haarlemsche Courant, 1662-1939
1.9.
1876-1900
Organisatie: Noord-Hollands Archief
Erfgoedstuk

Kenmerken

Datering:
1656-1996
Periode documenten:
1656-1996
Openbaarheid:
openbaar
Raadpleegmogelijkheid:
Gebruiksinformatie:
Inventaris inv. nrs. 1-2097. De collectie is vooralsnog alleen op afspraak te raadplegen. Nadere informatie over de raadpleging bij de informatiebalie. Museum Enschedé was het bedrijfsmuseum van Koninklijke Joh. Enschedé BV. De werkzaamheden van Koninklijke Joh. Enschedé BV – het vroegere Joh. Enschedé en Zonen – omvatten ruim 300 jaar drukkerij, uitgeverij, lettergieterij en de vervaardiging van waardepapieren zoals bankbiljetten en postzegels. De Oprechte Haarlemsche Courant (andere voorkomende naamsvarianten: Oprechte Haerlemsche Courant en Oprechte Haarlemse Courant), kortweg OHC, is de oudste, nog bestaande krant ter wereld. Deze krant werd vanaf 1737 gedrukt door Enschedé. De collectie bestaat grotendeels uit een gehele set van de OHC van de eerste krant in 1656, die nog gedrukt werd door Abraham Casteleyn, tot aan 1942, toen de krant gedwongen fuseerde met het Haarlems Dagblad. Voor de periode (1673-) 1719-1942 is de Oprechte Haarlemsche Courant te raadplegen op microfiches in de studiezaal en digitaal zijn verschillende jaargangen/edities via Delpher te raadplegen. De oudste delen tot 1900 zijn zeer kwetsbaar en zijn daarom bij voorkeur alleen op microfiches of digitaal te raadplegen.
Gemeente:
Haarlem