2405 Gemeentepolitie te Haarlem ( Noord-Hollands Archief )
2405
Gemeentepolitie te Haarlem
Inleiding
2. Geschiedenis van de Gemeentepolitie
2405 Gemeentepolitie te Haarlem
Inleiding
2.
Geschiedenis van de Gemeentepolitie
In 1811 was Nederland bij Frankrijk ingelijfd. Voor het gehele Franse rijk, dus ook voor Nederland, werd bij decreet van 25 maart 1811 bepaald dat er één minister van politie kwam met daaronder voor Nederland een directeur-général. Dit betekende een sterke centralisatie. Schout en schepenen die tot dan toe bemoeienis met de politie hadden gehad, verdwenen. Haarlem had in deze tijd twee commissarissen van politie, omdat de stad in twee arrondissementen was verdeeld. In 1811 kende Haarlem vier "dienaren van politie" op een inwoneraantal van ca. 20.000. Naast taken op het gebied van de openbare orde en veiligheid, hulpverlening bij rampen en het toezicht op de handel in levensmiddelen, waren de commissarissen verantwoordelijk voor het tegengaan van de misdaad en het opstellen van de processen-verbaal. Na de Franse bezetting, in november 1813, maakte de staatspolitie plaats voor een gemeentelijke politie. De burgemeester werd belast met het toezicht en bestuur en de commissaris kreeg de directe leiding over het korps. De organisatie van de politie bleef in wezen hetzelfde. Naast de commissaris en zijn adjunct bestond de Haarlemse politie rond 1820 uit 4 agenten en 3 hulpkrachten. In 1824 werd de nachtwacht in ere hersteld. Vanwege bezuinigingen werden 's nachts, in plaats van de relatief dure stadsdiender, nachtwakers ingezet. Vanuit 19 posten, verspreid over de stad, moesten zij de veiligheid garanderen. Het werd geen succes en uiteindelijk zou de politie hun taak weer overnemen. Toch, ondanks de economische groei van de stad en het toenemende verkeer, zou dit nog even duren. In de gemeentewet van 1851 wordt de samenstelling en inrichting van de gemeentepolitie opnieuw geformuleerd.
De burgemeester staat aan het hoofd en is in zijn gemeente verantwoordelijk voor de drie taken van de politie: wetshandhaving, ordehandhaving en hulpverlening. In 1852 waren er in Haarlem slechts 7 agenten. Met de inwerkingtreding van de nieuwe politieverordening in januari 1863 werd het politiekorps op sterkte gebracht en gereorganiseerd. Er werden 2 inspecteurs aangesteld. De 6 agenten 1ste en 2de klas werden overdag ingezet. De 40 agenten van de 3e klas verzorgden de nachtdienst en in bijzondere omstandigheden, zoals ziekte, kon een beroep worden gedaan op 12 agenten 4de klas. Over de inzet van de vroegere nachtwachten die nu als agent 3e klas de nachtdienst verzorgden, was men echter niet tevreden. Met ingang van 1 januari 1876 vond wederom een reorganisatie plaats en werden zij ontslagen. Voor hen in de plaats werden 16 agenten 3e klas aangesteld, die tezamen met hun andere collega's belast werden met zowel de dag- als nachtdienst. Naast het hoofdbureau van politie aan de Zijlstraat werd een hulpbureau ingericht aan de Grote Houtbrug en in het stationsgebouw. Met ingang van 1 januari 1879 werd het aantal agenten verhoogd tot 38 man. De stad groeide verder in omvang, onder meer doordat in 1884 een gedeelte van Schoten aan Haarlem werd toegevoegd. Met een inwoneraantal van bijna 50.000 beschikte het korps in januari 1889 over 1 commissaris, 4 inspecteurs, 4 adjunct-inspecteurs en 62 agenten. Met het hulpbureau Amsterdamse Poort erbij, was het aantal agenten verdeeld over 1 hoofdbureau en 3 hulpbureaus. In 1895 was het totaal aantal agenten 68 en werden er nog 2 nieuwe hulpbureaus geopend, aan de Van Zompelstraat en aan de Oranjeboomstraat. Het hoofdbureau van politie aan de Zijlstraat werd juli 1898 gesloten en verplaatst naar het verbouwde postkantoor aan de Smedestraat.
laatste wijziging 20-05-2020
312 beschreven archiefstukken
9 gedigitaliseerd
totaal 1.738 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 20-05-2020
312 beschreven archiefstukken
9 gedigitaliseerd
totaal 1.738 bestanden
Kenmerken
Datering:
1811-1917
Omvang in meters:
25,95
Periode documenten:
1811-1917
Openbaarheid:
openbaar
Raadpleegmogelijkheid:
Haarlem, Jansstraat, raadpleging mogelijk binnen 30 minuten
Gebruiksinformatie:
Inventaris in band 53.1 inv. nrs. 1-311.
Gemeente:
Haarlem
Categorie:
laatste wijziging 20-05-2020
312 beschreven archiefstukken
9 gedigitaliseerd
totaal 1.738 bestanden