Bij raadsbesluit van 9 juli 1919 werd besloten tot het instellen van een gemeentelijke dienst voor de lichamelijke opvoeding. In 1933 werd tot opheffing besloten en werd de dienst opgenomen in de gemeentesecretarie. De reden was dat de dienst alleen nog tot taak had het verlenen van vergunningen aan de verschillende sportverenigingen voor het gebruik van de gymnastieklokalen en de terreinen. Met het onderhoud van de sportaccommodaties en een deel van het beheer werd Openbare Werken, Hout, Plantsoenen en Begraafplaatsen belast. Naarmate echter het aantal sportaccommodaties toenam, werd steeds duidelijker dat het tot een verbetering van efficiency zou leiden als één dienst verantwoordelijk zou zijn, voor zowel beheer, onderhoud en exploitatie van sportobjecten. Ook werd onderkend dat niet alleen afzonderlijke jeugdorganisaties, maar ook de gemeente een taak had bij de opvoeding en persoonlijkheidsvorming van de jeugd. In 1952 besloot de raad in te stemmen met het voorstel van B&W tot instelling van de Dienst voor de Lichamelijke Opvoeding, de Sport en de Jeugdzaken in Haarlem. De dienst zou een schakel dienen te zijn tussen de diverse verenigingen op sport- en jeugdterrein enerzijds en tussen deze verenigingen en het gemeentebestuur anderzijds. In de verordening op de dienst, vastgesteld bij raadsbesluit van 12 maart 1952, wordt de leiding opgedragen aan het Hoofd van de dienst, te noemen inspecteur van de lichamelijke opvoeding, de sport en de jeugdzaken. In oktober 1969 wordt de naamgeving: Gemeentelijke Inspectie voor Lichamelijke Opvoeding en Gemeentelijke Dienst voor Sport- en Jeugdzaken. Sinds de reorganisatie van 1991 maakt de afdeling Sport onderdeel uit van de sector ESRC (Educatie, Sport, Recreatie en Cultuur). De afdeling Jeugd valt sinds die tijd onder de sector Welzijn, Sociale Zaken en Gezondheid.

Bij de instelling van de dienst bestond het personeel uit 18 functionarissen. Tien jaar later, in 1963 was dit aantal tot 70 uitgegroeid. Midden jaren zeventig waren er 100 medewerkers bij de dienst werkzaam.

Temidden van de verschillende reorganisaties van de dienst bleef steeds de in 1964 geformuleerde kerndoelstelling overeind staan: 'het stimuleren van, adviseren over en coördineren van activiteiten op het gebied van de sport, alsmede op het gebied van vorming en recreatie van de jeugd, het beheer van gemeentelijke sportaccommodaties en jeugd- en vakantiehuizen, alsmede inspectie van het onderwijs in de lichamelijke opvoeding'.

Uitgesplitst over de afdeling Sport en Jeugd vloeiden uit de hier geformuleerde doelstelling kerntaken voort zoals: het behartigen van de secretariaten van de Haarlemse Sportraad en Raad voor de Jeugd, het voorbereiden van diverse evenementen op sportgebied en jeugdzorg, het onderhouden van contacten met de besturen van sport- en jeugdverenigingen, het opstellen van adviezen omtrent subsidieverlening (mede op grond van inspectiebezoeken) en het beheer over accommodaties voor jeugd en sportactiviteiten, waaronder het vakantiecentrum Wisselseveld in Epe (Gelderland). Naast de hier genoemde taken, werd er vanaf de jaren zeventig steeds meer een beroep gedaan op medewerkers van de dienst om als adviseur of betrokkene bij een project aan besprekingen deel te nemen. Van tijd tot tijd bleken reorganisaties nodig om met deze ontwikkelingen, in onder meer het verenigingsleven, in de pas te blijven lopen. In 1987 kwam een efficiëntere taakverdeling tot stand tussen de secretarieafdeling Maatschappelijk Welzijn en de dienst. Waar de dienst als hoofdtaken hield het beheer en de inspectie, kreeg de secretarieafdeling tot taak de beleidsvoorbereiding en rapportering aan het gemeentebestuur. Vanaf die tijd omvatte het werkterrein van de afdeling Jeugd van de dienst: peuterspeelzalen, speeltuinen, club- en buurthuizen, jeugd en jongerenwerk en tevens opbouwwerk, kinderdagverblijven en het zelfstandig peuterspeelzaalwerk.

Vanaf maart 1953 was de dienst gehuisvest in het perceel Kleine Houtweg 47. Daarvoor was de dienst gevestigd in een van de onderaardse gewelven van het stadhuis. Had de dienst in 1952 het beheer, onderhoud en toezicht op maar 4 terreinen en accommodaties in 1970 was de dienst de zorg opgedragen over meer dan 40 gymlokalen, 130 vrije speelgelegenheden, en 20 jeugdgebouwen. De voortdurende groei van de dienst noodzaakte in november 1986 tot verhuizing naar Florapark 4, waar de dienst gevestigd bleef tot aan de reorganisatie van 1991. Momenteel maakt de dienst onderdeel uit van de sector ESRC (Educatie, Sport Recreatie en Cultuur), gevestigd aan het Klein Heiligland 84.