Mijn Studiezaal (inloggen)
1083 Parochie Sint Antonius van Padua (Paterskerk) te Haarlem ( Noord-Hollands Archief )
1083
Parochie Sint Antonius van Padua (Paterskerk) te Haarlem
Inleiding
1. Beknopte geschiedenis
2. Archiefvorming en administratie
3. Verantwoording van de inventarisatie
1083 Parochie Sint Antonius van Padua (Paterskerk) te Haarlem
Inleiding
3.
Verantwoording van de inventarisatie
In het voorjaar van 1979 vroeg pater A. de Haan mij in het kader van het vijf-jaren-plan ter afbouw van zijn pastoraat het parochiearchief te ordenen en voor een goede bewaring van het archief te zorgen. De archiefstukken lagen op verscheidene plaatsen: twee archiefkasten op zolder, een rek in de bibliotheek, kasten in de pastoorskamer en op het parochiekantoor, de kluis en een kast in de kelder, terwijl op de tweede galerij in de kerk het archief van de opgeheven Regionale Raad van Kerken te Haarlem was opgeslagen. Dit laatste archief is ongeordend aan het Noord-Hollands Archief overgedragen die voor de inventarisatie zorg zou dragen.
De overige archiefstukken zijn verzameld, grof geschoond en ingepakt om ze op het archief van de Nederlandse minderbroeders te Utrecht te ordenen en beschrijven. De kluis in de pastorie zorgde voor enige vertraging want van de afdeling waar het kerkbestuur haar documenten bewaart, kon de penningmeester de sleutel niet meer vinden. In juni 1979 werd dit gedeelte van de kluis opengebrand, hetgeen lichte brandschade aan de verschillende documenten veroorzaakte. De hier gevonden stukken konden verdeeld worden in afgedane zaken die in het archief werden opgenomen en in stukken die in de kluis bewaard hoorden te blijven; van deze laatsten zijn kopieën gemaakt voor het archief met de aantekening dat het origineel in de kluis van de pastorie bewaard wordt.
Bij het ordenen van het archief bleek al gauw dat er meer archieven waren dan aanvankelijk vermoed werd. Zo werden als afzonderlijk geheel hersteld:
- het archief van de pastoor;
- het archief van de parochieraad/ parochiebestuur, afdeling pastoraal;
- de gedeponeerde archieven van pastoors:
- het archief van pastoor B. Reijnenberg betreffende de St. Joseph B.L.O.-school in de Nicolaas van der Laanstraat,
- het archief van pater A. de Haan betreffende Kamis,
- het archief van de hoofdaalmoezenier A. de Haan betreffende het Katholiek Maatschappelijk Jeugd- en Gezinswerk;
- het archief van het kerk- en schoolbestuur;
- de gedeponeerde archieven van parochiële instellingen en verenigingen;
- het archief van de communiteit.
Hierbij is geen onderscheid gemaakt tussen de periode van de statie in de Nauwe Damsteeg en de periode van de kerk op de Nieuwe Groenmarkt, omdat het over dezelfde parochie gaat.
- het archief van de pastoor;
- het archief van de parochieraad/ parochiebestuur, afdeling pastoraal;
- de gedeponeerde archieven van pastoors:
- het archief van pastoor B. Reijnenberg betreffende de St. Joseph B.L.O.-school in de Nicolaas van der Laanstraat,
- het archief van pater A. de Haan betreffende Kamis,
- het archief van de hoofdaalmoezenier A. de Haan betreffende het Katholiek Maatschappelijk Jeugd- en Gezinswerk;
- het archief van het kerk- en schoolbestuur;
- de gedeponeerde archieven van parochiële instellingen en verenigingen;
- het archief van de communiteit.
Hierbij is geen onderscheid gemaakt tussen de periode van de statie in de Nauwe Damsteeg en de periode van de kerk op de Nieuwe Groenmarkt, omdat het over dezelfde parochie gaat.
Tussen het geheel werden stukken ontdekt die behoorden tot het archief van de Boskantkerk te 's-Gravenhage (het huidige St. Antoniusrectoraat aan de Fluwelen Burgwal). Deze stukken zijn waarschijnlijk meegekomen toen pater P. Sprengers in 1844 vanuit Den Haag pastoor te Haarlem werd. De stukken zijn volgens het herkomstbeginsel weer teruggebracht naar het archief waar ze thuis horen, uitgezonderd het register dat in Haarlem voor kladdoopboek werd gebruikt en waar middenin nog aantekeningen stonden van inschrijvingen in de broederschap van de H. Geest en in de aartsbroederschap van het Koordje van de Haagse Boskantkerk uit de jaren 1832 tot 1841 (zie inv.nr.72).
Anderzijds zijn bij het speuren naar afgedwaalde bescheiden weer ingevoegd:
- het kladdoopboek 1892-1897, dat in het archief van het bisdom Haarlem terechtgekomen was;
- het notulenboek van de Derde Orde, 1958-1965, dat nog bij een oud-secretaresse lag;
- en enkele losse stukken die in het provinciearchief van de Nederlandse minderbroeders te Utrecht waren terechtgekomen.
- het kladdoopboek 1892-1897, dat in het archief van het bisdom Haarlem terechtgekomen was;
- het notulenboek van de Derde Orde, 1958-1965, dat nog bij een oud-secretaresse lag;
- en enkele losse stukken die in het provinciearchief van de Nederlandse minderbroeders te Utrecht waren terechtgekomen.
Voor vernietiging kwamen o.a. in aanmerking: vele kasbescheiden, dubbel-exemplaren van verslagen, verslagen met bijlagen van de kapittels van de minderbroeders en vertrouwelijke aantekeningen; getwijfeld werd bij de vertrouwelijke rapporten van de Armenraad van Haarlem betreffende armlastigen in de jaren 1919-1953, maar na overleg met de gemeentearchivaris van Haarlem zijn ze in het archief van het Armbestuur opgenomen, zij het voorlopig nog als vertrouwelijk.
De oudste aanwijzing dat iemand zich met dit parochiearchief heeft bemoeid stamt uit het jaar 1877, toen de archivaris van de Nederlandse minderbroederprovincie afschriften heeft gemaakt van oude archiefstukken die helaas niet allemaal aanwezig zijn (zie inv.nr. 1129). Of er toen al enige orde in het archief was, betwijfel ik, temeer daar de provinciearchivaris de afschriften in chronologische volgorde heeft opgeschreven. Daarentegen heeft pater Eduard de Graaf bij de bestudering van het archief in de jaren 1941-1942 de losse stukken rubrieksgewijs geordend en verschillende registers van een etiket voorzien. Deze gedeeltelijke ordening is aangehouden, aangevuld en hier en daar verbeterd.
Bij het ineenzetten van het archiefschema is, voor zover mogelijk was, dankbaar gebruik gemaakt van het schema van de inventaris van het archief der parochie Bokhoven van de heren mr. J.A.N. Hoekx en K.M.H. Koppe, 1969. De serie doop-, trouw-, dood- en begraafboeken echter is kerkelijke registratie genoemd omdat in dit archief deze afdeling meer door de pastoor geregistreerde zaken bevat zoals een uitgebreide serie afleesboeken.
De serie charters 1621-1765 zijn in mei 1952 door pater Bertilo de Boer ofm. bekeken; hij schrijft daarover: "Handschrift d.d. 29 julii anno domino 1685 is een officiële verklaring van fr. Joseph Andreas Romanus, Commissarius Generalis van het H. Land, waarin gezegd wordt dat de heer Mattaeus Steyn Harlemmensis het H. Land bezocht heeft. De andere handschriften zijn alle koopcontracten. Waarschijnlijk zijn het schenkingen aan onze paters, misschien soms onderhandse kopingen per modem secretum. Het merendeel stamt uit de tijd 1666-1700, toen pater Felix Camp pastoor van het Damsteegje was. Enkele malen ontmoet men de naam Steyn in de koopcontracten. De naam Mattaeus Steyn bleek inderdaad in enkele akten voor te komen, maar hij was één der schepenen van Haarlem voor wie andere compareerden. Bovendien bleken bedoelde handschriften niet alleen koopcontracten te zijn, maar ook schuldbekentenissen in verband met de koop van huizen of schepen.
Van sommige akten is het aan te tonen dat ze betrekking hebben op bezittingen van de statie, van andere is het zeer aannemelijk en bij weer andere ontbreekt de band met de statie. Bovendien is het ook zeer goed mogelijk dat sommige akten verband hebben met de statie de Vier Heemskinderen op het Spaarne of met de statie van St. Bernardus in de Hoek.
Aan deze inventaris zijn vier bijlagen toegevoegd. Ten eerste een naamlijst van paters die in de Nauwe Damsteeg en op de Nieuwe Groenmarkt gewoond hebben en met een naamlijst van paters van de H. Hartkerk voor de tijd dat het rectoraat van de Antoniuskerk was. Deze lijst is overgenomen uit het artikel "Minderbroeders te Haarlem" door pater Dalmatius van Heel ofm. dat verschenen is in 'Bijdragen voor de geschiedenis van het bisdom Haarlem', deel 60 (1946), pagina 180-183; deze lijst is aangevuld met gegevens uit de kroniek en uit persoonlijke aantekeningen.
De tweede bijlage is een naamlijst van de kerkmeesters sinds 1857, deze is overgenomen uit het boek "Honderdjaren geschiedenis der parochiekerk van den H. Antonius van Padua te Haarlem", door pater Ed. de Graaf ofm., tweede druk, 1945, pagina 106; deze lijst is aangevuld met gegevens uit het archief.
De derde bijlage is een lijst van stukken uit het archief van het College van Opperkerkmeesters voor zover het betrekking heeft op de statie in de Nauwe Damsteeg. Deze lijst is samengesteld uit de voorlopige inventaris van het archief van de Regenten van het Sint Jacob Godshuis, opgesteld in 1976 door H.C. Keeseler ofm.
De vierde bijlage is een lijst van de archiefnummers die niet aan de Noord-Hollands Archief in bewaring zijn gegeven, maar op de pastorie van de Nieuwe Groenmarkt bewaard worden.
In overleg tussen het parochiebestuur van de Antoniuskerk en de provinciearchivaris van de Nederlandse minderbroeders is besloten, dat de archieven aan het Noord-Hollands Archief in bewaring worden gegeven, uitgezonderd de archiefnummers die nog voor de administratie nodig zijn (zie rubriek 2.11.); hierbij werd de voorwaarde gesteld dat stukken die nog geen 50 jaar oud zijn alleen geraadpleegd kunnen worden met machtiging van bovengenoemd parochiebestuur c.q. pastoor of overste en/of de provinciearchivaris van de Nederlandse minderbroeders. Inv. nrs. 821-828 zijn niet openbaar: zij zullen eerst openbaar zijn na 100 jaar, gerekend vanaf het laatste jaar van ieder van deze inventarisnummers. Ontheffing mogelijk via machtiging.
4. Literatuurlijst
laatste wijziging 10-01-2024
1.447 beschreven archiefstukken
10 gedigitaliseerd
totaal 1.166 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 10-01-2024
1.447 beschreven archiefstukken
10 gedigitaliseerd
totaal 1.166 bestanden
Kenmerken
Datering:
1640-1979
Omvang in meters:
12,75
Periode documenten:
(1552) 1640-1979
Openbaarheid:
gedeeltelijk openbaar
Opheffing openbaarheidsbeperking:
toestemming archiefvormer
Raadpleegmogelijkheid:
Haarlem, Jansstraat, raadpleging mogelijk binnen 30 minuten
Gebruiksinformatie:
Inventaris inv.nrs. 1-1189. Stukken jonger dan 50 jaar zijn niet openbaar. Bij inv.nrs. 821-828 zijn eveneens beperkende bepalingen ten aanzien van de openbaarheid gesteld. Inv.nr. 822 openbaar vanaf 2028, inv.nr. 823 vanaf 2031, inv.nr. 824 vanaf 2033, inv.nr. 825 vanaf 2034, inv.nr. 826 vanaf 2036, inv.nr. 827 vanaf 2044, inv.nr. 828 vanaf 2054. Inv.nrs. 1157-1160 ontbreken. In de Atlas van het Noord-Hollands Archief zijn geplaatst: inv.nr. 4 (=51-1209), inv.nr. 494 (=52-1692), inv.nr. 497 (=52-1693), inv.nr. 577, inv.nr. 928 (=52-1694 t/m 1697), inv.nr. 929 (=52-1698, 1699), inv.nr. 995 (=52-1700, 1701).
Inv.nrs. 58-67, 88-90, 140, 143, 501 en 518 zijn nog bij de parochie. Lijst van Franciscanen (en pastoors) die in de Nauwe Damsteeg en op de Nieuwe Groenmarkt gewoond hebben, 1614-1980, en lijst van kerkmeesters, 1857-1976, in de inventaris.
Inv.nrs. 58-67, 88-90, 140, 143, 501 en 518 zijn nog bij de parochie. Lijst van Franciscanen (en pastoors) die in de Nauwe Damsteeg en op de Nieuwe Groenmarkt gewoond hebben, 1614-1980, en lijst van kerkmeesters, 1857-1976, in de inventaris.
Gemeente:
Haarlem
Categorie:
laatste wijziging 10-01-2024
1.447 beschreven archiefstukken
10 gedigitaliseerd
totaal 1.166 bestanden
