Mijn Studiezaal (inloggen)
102 Koninklijke Fabriek van Rijtuigen en Spoorwagens J.J. Beijnes NV te Haarlem ( Noord-Hollands Archief )
102
Koninklijke Fabriek van Rijtuigen en Spoorwagens J.J. Beijnes NV te Haarlem
Inleiding
1. Geschiedenis van het bedrijf 
1.1. Oprichting van een wagenmakerij
1.2. Eerste bestelling spoorwegmaterieel
1.3. Nieuwbouw aan het Stationsplein
1.4. De eerste uitbreidingen, periode van bloei
1.5. Eerste grote crisis
1.6. Tweede bloeiperiode, opkomst van de tram
1.7. Tweede crisis
1.8. Nieuwe leiding, derde bloeiperiode
102 Koninklijke Fabriek van Rijtuigen en Spoorwagens J.J. Beijnes NV te Haarlem
Inleiding
1. Geschiedenis van het bedrijf
1.8.
Nieuwe leiding, derde bloeiperiode
Op 5 maart 1888 overleed J.J. Beijens na een langdurig ziekbed, 8 maanden voor het 50-jarig jubileum. Op dat moment waren er gebouwd: 883 luxe rijtuigen, 1156 spoorwegrijtuigen en 956 tramwagons. * Kort daarop trok A.J. Beijnes zich uit de leiding terug zodat deze nu geheel in handen was van de nieuwe generatie: Johannes Jacobus Franciscus (1847-1924), zoon van J.J. Beijes, en Johannes Wilhelmus Antonius (1853-1939), zoon van A.J. Beijnes. Beiden hadden de tijd mee.
In heel Europa kwam een grote opbloei van de welvaart tot stand. Als gevolg daarvan: toenemend verkeer, waarvan Beijnes profiteerde door ontvangst van nieuwe bestellingen. Ook het luxe rijtuig kwam weer in de belangstelling. De meeste modellen waren uit voorraad leverbaar en gingen van de hand voor bedragen van f 800,- tot f 2.500,- . Toch draaide het bedrijf voornamelijk op productie van spoorwegmaterieel, welke nu die van tramwegmaterieel ging overschrijden. Voor SS werden in 1888 rijtuigen verbouwd en in 1990 3-assige trambagagewagens gebouwd. Zeer veel werk werd gemaakt van twee slaaprijtuigen voor de dienst Vlissingen-Wenen. Na 1890 bestelde SS voornamelijk in het buitenland. In 1891 en volgende jaren kreeg Beijnes opdrachten van de H(IJ)SM. *
Vanaf 1890 werden de rijtuigen steeds groter, comfortabeler en zwaarder. Zo waren de 11 rijtuigen voor de H(IJ)SM, geleverd in 1893, ware "pronkstukken van wagenbouwerskunst". * Het publiek eiste steeds meer. Er was een ontwikkeling van 3- naar 4-assige wagens; Amerikaanse modellen raakten populair.
Het grootste gewicht in de schaal werd gelegd door de export, o.a. naar Indië en vooral Zuid-Afrika. Bijzonder luxe , o.a. naar Indië en vooral Zuid-Afrika. Bijzonder luxe was het zogenaamde presidentiële tweelingrijtuig. * Dit werd gebouwd voor rekening van de ZASM. Aan deze maatschappij werden in 1897 geleverd 12 slaaprijtuigen op trucks à f 18.000,-. "Veel eenvoudiger (...) en goedkooper waren de z.g. kafferwagens of inboorlingenrijtuigen (...) die niet duurder kwamen dan f 2.725,- het stuk en waarvan een aantal in 1897 verzonden werd." * Tot 1899 gingen de leveranties ongestoord en in steeds vlugger tempo door, tot de Boerenoorlog de handel stagneerde. Tussen 1890 en 1900 had Zuid-Afrika 200 rijtuigen en ca. 400 goederenwagens voor een bedrag van f 2.100.000,- van Beijnes betrokken en was destijds werkelijk de "kurk waar Beijnes op dreef". *
In het begin van de jaren tachtig nog had J.J. Beijnes het zogenaamde eenassig trucksysteem uitgevonden. * Het systeem werd steeds, ondanks protesten van Beijnes, nagemaakt. Desondanks heeft Beijnes zeer veel tramstellen met dit veelgeprezen systeem uitgerust, geproduceerd, ook voor het buitenland, zoals in 1890 en 1893 een 120-tal stellen voor de Compagnie des Omnibus te Parijs. In 1894 en 1895 kwamen er bestellingen uit Teheran, Helsingfors en Hannover. *
Zowel de groei van de bestellingen, als van de omvang van de spoorwegrijtuigen (in 1890 driemaal de omvang van die uit 1870) had Beijnes te kampen met ruimtegebrek. Tussen 1891 en 1896 vonden enige veranderingen plaats. Zo werd in 1891 een verbindingsspoor aangelegd, dat in 1907 werd vervangen en verlegd vanwege de spoorverhoging. In 1894 kreeg de fabriek elektrische verlichting en bij de verbouwing van 1896 haar definitieve uiterlijk zoals ze dit tot het eind toe heeft bewaard. *
1.9. De Elektrische
1.10. Nieuwbouw aan de Verspronckweg
1.11. De omzetting van de firma in een N.V.
1.12. Revolutie in de spoorwagonbouw
1.13. De grote crisis
1.14. De Tweede Wereldoorlog
1.15. Herstel van de productiviteit
1.16. Tekenen van teruggang
1.17. Het einde
2. Organisatie en structuur van het bedrijf
3. Geschiedenis van het archief
4. Verantwoording van de inventarisatie
5. Het citeren van stukken
6. Geraadpleegde literatuur
7. Bijlagen
laatste wijziging 29-04-2022
647 beschreven archiefstukken
18 gedigitaliseerd
totaal 953 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 29-04-2022
647 beschreven archiefstukken
18 gedigitaliseerd
totaal 953 bestanden
Kenmerken
Datering:
1838-1963
Omvang in meters:
12,25
Periode documenten:
1838-1963 (1969)
Openbaarheid:
gedeeltelijk openbaar
Opheffing openbaarheidsbeperking:
toestemming directeur
Raadpleegmogelijkheid:
Haarlem, Jansstraat, raadpleging mogelijk binnen 30 minuten
Gebruiksinformatie:
Inventaris inv.nrs. 1-579. Stukken jonger dan 75 jaar zijn niet openbaar. Lijst van leidinggevende functionarissen, 1838-1963, in de inventaris. Naast dit archief bevindt zich bij het Noord-Hollands Archief nog een archieffragment van de Koninklijke Fabriek van Rijtuigen en Spoorwagens J.J. Beijnes NV te Haarlem, 1850-1958, zie toegangsnummer 3256.
Gemeente:
Haarlem
laatste wijziging 29-04-2022
647 beschreven archiefstukken
18 gedigitaliseerd
totaal 953 bestanden
