977 Volkshogeschool in Noord-Brabant, 1960 - 1990 ( Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) )
977
Volkshogeschool in Noord-Brabant, 1960 - 1990
Inleiding
Historisch overzicht
977 Volkshogeschool in Noord-Brabant, 1960 - 1990
Inleiding
Historisch overzicht
De wortels van het volkshogeschoolwerk liggen in Denemarken, toen daar in het midden van de vorige eeuw groepen volwassen mensen voor hun algemene en maatschappelijke vorming en ontwikkeling werden bijeengebracht in internaten om cursussen te volgen. Zo'n instituut werd 'volkshogeschool' genoemd.
In Nederland vond de eerste aanzet tot het volkshogeschoolwerk pas in het midden van de jaren twintig van deze eeuw plaats. Jarig van der Wielen nodigde regelmatig omwonenden uit op zijn bezitting 'Allardsoog' bij Bakkeveen (Friesland) 'teneinde de gemeeschapszin en ontwikkeling der bevolking te verhogen.' In 1932 volgde op 'Allardsoog' de eerste volkshogeschoolcursus in internaatsverband. Mensen van allerlei levensovertuiging werkten samen in het volkshogeschoolwerk hetgeen iets bijzonders was in het verzuilde Nederland van de jaren dertig. Nog voor de oorlog werd in Markelo (Ov) een tweede volkshogeschool opgericht. Na de oorlog werden in de meeste andere provincies volkshogescholen gevestigd.
In Noord-Brabant werd in 1961 de 'Stichting Volkshogeschool in Noord-Brabant' opgericht. Persoons- en gemeenschapsvorming zoals die op de volkshogescholen geboden werd, werd in het zich snel veranderende en industrialiserende Brabant nodig geacht. De stichting was eerst gevormd op katholieke grondslag. In 1964 werd dit een algemeen christelijke grondslag. Het doel was mensen van verschillende maatschappelijke en/of levensbeschouwelijke groeperingen gedurende enige tijd in een werk- en leefgemeenschap bij elkaar brengen om zich onder deskundige leiding te bezinnen op vraagstukken van zedelijke, sociale en culturele aard en zich zo maatschappelijk te vormen. Men hoopte hierdoor te komen tot bevordering van de gemeenschapsgeest. Concreet werd dit vorm gegeven worden door het geven van cursussen.
Het duurde nog tot 1965 voordat de volkshogeschool in Noord-Brabant daadwerkelijk van start ging. Kort daarvoor was Drs. E. Helmer aangesteld als directeur. In een van het bisdom 's-Hertogenbosch gehuurde vleugel van het groot-seminarie te Haaren startte op 18 januari 1965 de eerste cursus. Toen dit gebouw in 1967 een andere bestemming kreeg, werden de cursussen tijdelijk gegeven in het bungalowpark 'De Staalberg' in Oisterwijk, daarna in het klooster 'Sint Charles' te Esch en 'Huize Bergen' te Vught. Men heeft ook nog een poging gewaagd om de volkshogeschool te vestigen in het kasteel 'Nemelaer' te Haaren, doch dit bleek financieel niet haalbaar. Uiteindelijk werd besloten tot het plegen van nieuwbouw ten behoeve van de volkshogeschool. Dit nieuwe gebouw aan de Kievitsblekweg te Oisterwijk werd op 28 november 1968 door Minister Klompé van Cultuur Recreatie en Maatschappelijk Werk geopend.
De cursussen waren aanvankelijk breed van opzet. Algemene maatschappelijk thema's kwamen aan de orde. Verder was er veel ruimte voor spel, excursies en creativiteit. Later werden de cursussen steeds meer gericht op bepaalde groepen personen en kwamen specifieke onderwerpen aan de orde, hetgeen niet in overeenstemming was met de algemene aard van het volkshogeschoolwerk. Ook werd men steeds maatschappij-kritischer. Marxisme en feminisme, stromingen die eind jaren zestig en in de jaren zeventig in de mode waren, deden hun invloed gelden. Het feminisme kreeg in Oisterwijk steeds meer invloed. Vanaf 1973 werden er de zogenaamde 'vrouwenleerdagen' gehouden. Intussen waren in 1967 de statuten zodanig gewijzigd dat de algemeen christelijke grondslag verdween. In 1975 werd de doelstelling veranderd doordat men zich voortaan bezig zou houden met vormingswerk dat niet meer noodzakelijk algemeen van aard was en gericht op de bevordering van de gemeenschapsgeest. Bij deelnemenden moest een proces van bewustwording op gang gebracht worden met betrekking tot hun eigen levenssituatie terwijl nagegaan moest worden hoe men invloed kon uitoefenen op een (wijziging van) zijn levensomstandigheden. De naam onderging een kleine wijziging. Zij luidde voortaan: 'Stichting Volkshogeschool Noord-Brabant.' De instelling werd sterk gedemocratiseerd.
De late jaren zeventig en de eerste jaren tachtig waren een tijd van veel conflicten omdat er een streven was van de volkshogeschool een vrouwencentrum te maken. In 1984 begon het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur druk uit te oefenen op de vormingsinstellingen in internaatsverband. Ze werden gedwongen tot een fusie zodat er meer bezuinigd kon worden. Uiteindelijk kwam in 1986 een fusie tot stand met het Instituut Guldenberg te Helvoirt. De nieuwe instelling heette 'Guldenberg Brabant' en beschikte over twee locaties, namelijk in Helvoirt en in Oisterwijk. Hierdoor hield de volkshogeschool in Noord-Brabant op te bestaan als zelfstandige instelling. In de locatie Oisterwijk werd het vrouwenwerk van Guldenberg Brabant geconcentreerd. De sector emancipatie werd daar gehuisvest. Bedrijfseconomische argumenten noopten het bestuur van Guldenberg Brabant in 1990 om de locatie Oisterwijk op te heffen en het vrouwenwerk naar Helvoirt te halen. Het verlaten gebouw in Oisterwijk deed later dienst als asielzoekerscentrum.
laatste wijziging 10-06-2022
24 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 106 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 10-06-2022
24 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 106 bestanden
Kenmerken
Datering:
1960-1992
Vindplaats origineel:
BHIC 's-Hertogenbosch
laatste wijziging 10-06-2022
24 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 106 bestanden